اختلاف‌نظر امریکا و فرانسه بر سر استفاده از واژه نسل‌کشی درباره اقدامات روسیه

همزمان با هشدار روسیه در خصوص «ارسال سلاح‌های بسیار حساس و پیشرفته» از سوی ایالات متحده به اوکراین که می‌تواند «تبعاتی غیرقابل پیش‌بینی» به همراه داشته باشد، ویلیام برنز رییس سازمان سیا می‌گوید: ناامیدی احتمالی از پیروزی در اوکراین می‌تواند ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه را وسوسه کند تا به سوی استفاده از تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی گام بردارد.

به گزارش روزنامه اعتماد، روز جمعه، در پنجاهمین روز از حمله نظامی روسیه به اوکراین، کی‌یف ادعا کرده است رزمناو «مسکووا» سرگروه ناوگان دریایی روسیه در دریای سیاه را به وسیله موشک هدف قرار داده و در پی این حمله موشکی «مسکووا» غرق شده است، اما مقام‌های روسیه بدون هیچ اشاره‌ای به حمله می‌گویند کشتی آسیب دیده در حال حرکت به سوی ساحل بود که غرق شد. خبرگزاری تاس به نقل از وزارت دفاع روسیه در این باره نوشته است: «درحالی که به طرف بندر مقصد بکسل می‌شد، کشتی توازن خود را به دلیل خسارت وارده به بدنه پس از انفجار انبار مهمات - پس از شروع آتش‌سوزی -  از دست داد. با توجه به تلاطم دریا، کشتی غرق شد.» رزمناو مسکووا، اهمیتی نمادین برای نیروی دریایی روسیه داشت و تحلیلگران معتقدند از دست دادن این ناو ضربه بزرگی برای روس‌ها به حساب می‌آید. در سال 2008 و در جریان جنگ علیه گرجستان، مسکووا بخشی از ناوگانی بود که وظیفه تامین امنیت دریای سیاه را بر عهده داشت. این رزمناو در آن زمان بر اثر اصابت یک موشک گرجستانی آسیب دید اما توانست خود را به نقطه‌ای امن برساند و پس از تعمیر بار دیگر به دریای سیاه بازگردد. در سال 2014 طی تلاش روسیه برای اشغال شبه جزیره کریمه نیز این رزمناو حضور فعال داشت و بر اساس گزارش‌های موجود، ماموریت داشت مسیر ناوگان نیروی دریایی اوکراین در دریاچه دانوزلاو را سد کند. مسکووا در زمان جنگ سوریه به مدیترانه اعزام شد و وظیفه ایجاد پوشش و تامین امنیت هوایی برای جنگنده‌های روس که به منظور بمباران شهر لاذقیه به آسمان برمی‌خاستند  را بر عهده گرفت. یک‌سال بعد، زمانی که با هدف قرار گرفتن یک فروند سوخوی 24 نیروی هوایی روسیه از سوی پدافند هوایی ترکیه، روابط مسکو و آنکارا تیره و تار شد به مرز سوریه و ترکیه رفت و در جنگ اخیر اوکراین نیز ماموریت‌های مهم و مشهوری از جمله حمله به جزیره مار و بازداشت 13 نیروی اوکراینی بر عهده همین رزمناو بود.

در شرق اوکراین، تلاش نظامیان اوکراینی برای مستحکم کردن خطوط دفاعی و آماده شدن برای مقابله با عملیات‌های احتمالی روسیه ادامه دارد. شهروندان عادی در منطقه دونباس نیز که از محاصره شدن شهرها و تکرار تجربه آنچه در جریان محاصره ماریوپول اتفاق افتاد نگرانند، در تلاش هستند تا مسیری امن برای ترک این مناطق و رفتن به غرب اوکراین پیدا کنند.

احتمال تحریم  نفت روسیه

در شرایطی که هزینه‌های جنگ بر دوش اقتصاد روسیه سنگینی می‌کند و رییس‌جمهور روسیه نیز به برخی آسیب‌های وارد آمده ناشی از تحریم‌ها اذعان دارد، احتمال تحریم واردات سوخت‌های فسیلی از روسیه که میلیاردها دلار از درآمد روسیه را تامین می‌کند، افزایش یافته است. به گزارش رویترز، مقام‌های اروپایی روز پنجشنبه فاش کردند که موضوع تحریم نفت روسیه در دستور کار اتحادیه اروپا قرار دارد و به زودی در این خصوص تصمیم‌گیری خواهد شد. اروپایی‌ها پیش‌تر واردات زغال‌سنگ از روسیه را تحریم کرده بودند و کارشناسان می‌گویند اعمال تحریم‌های بیشتر علیه واردات انرژی از روسیه به افزایش قیمت برق و سوخت در اروپا دامن خواهد زد.

بازی  هشدارها

همزمان با ادامه جنگ، نه تنها هیچ نشانه‌ای از پیشرفت دیپلماسی و استفاده از این ابزار برای پایان دادن به جنگ و خشونت دیده نمی‌شود، بلکه طرفین روز به روز بیشتر از گذشته از یکدیگر فاصله می‌گیرند. روزنامه واشنگتن‌پست گزارش داده است که این هفته وزارت امور خارجه روسیه در یک «یادداشت رسمی» به ایالات متحده هشدار داده است که اقدام این کشور در راستای ارسال «تجهیزات حساس و پیشرفته» به اوکراین «دمیدن در آتش» درگیری‌هاست و می‌تواند «عواقبی غیرقابل پیش‌بینی» به همراه داشته باشد. روسیه در شرایطی این واکنش را نشان داده که جو بایدن رییس‌جمهور ایالات متحده با افزایش قابل توجه ارسال کمک‌های نظامی به اوکراین موافقت کرده و قرار است در روزهای آینده یک بسته 800 میلیون دلاری کمک نظامی شامل توپ‌های خودکششی 155 میلیمتری، موشک‌های ضدهوایی و موشک‌های ضد تانک به اوکراین ارسال شود. کارشناسان معتقدند دریافت این تجهیزات، توان دفاعی اوکراین را افزایش خواهد داد. به نوشته واشنگتن‌پست، این نامه روز سه‌شنبه به دست مقام‌های امریکایی رسیده و وزارت خارجه امریکا حاضر به ارایه پاسخ رسمی به آن نیست.

به گفته جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع امریکا، از زمان شروع جنگ اوکراین در 24 فوریه، ایالات متحده مجموعا 3.2 میلیارد دلار به اوکراین کمک نظامی کرده است. دیمیتری مدودف، معاون رییس شورای امنیت روسیه و از متحدان نزدیک ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه هم روز پنجشنبه به ناتو هشدار داد که مسکو سلاح‌های هسته‌ای و موشک‌های مافوق صوت خود را در کالینینگراد، منطقه‌ای متعلق به روسیه در قلب اروپا در صورت پیوستن سوئد و فنلاند به ائتلاف آتلانتیک شمالی (ناتو) مستقر خواهد کرد. ویلیام برنز، رییس سازمان سیا نیز روز پنجشنبه ضمن اشاره به اقدامات روس‌ها در شهر بوچا در حاشیه کی‌یف و توصیف آن به عنوان «جنایت» هشدار داد که احتمال استفاده روسیه از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی وجود دارد. او در اولین سخنرانی عمومی خود به عنوان رییس سازمان سیا هشدار داد که «ناامیدی احتمالی» ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه از کسب پیروزی در جنگ با اوکراین می‌تواند او را وسوسه کند که از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی و با قدرت تخریب محدود استفاده کند. برنز البته تاکید کرد که به‌‌رغم «موضع‌گیری‌های لفاظی‌گونه» کرملین در خصوص قرار دادن بزرگ‌ترین زرادخانه هسته‌ای جهان در حالت آماده‌باش، سازمان سیا «در عمل» نشانه‌ای از استقرار خاص نیروها یا هر چیزی که خطر استفاده از تسلیحات هسته‌ای را تقویت کند، ندیده است. ویلیام برنز در گفت‌وگو با دانشجویان و اساتید موسسه فناوری جورجیا، چین تحت رهبری شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور آنجا را «شریک خاموش پوتین در جنگ اوکراین» معرفی کرد.

جنگ اوکراین و مساله «نسل‌کشی»

رییس سازمان سیا در ادامه سخنان خود به مساله رفتار نیروهای نظامی روسیه در اوکراین پرداخت و گفت: «جنایت‌هایی که در بوچا اتفاق افتاد وحشتناک است. صحنه‌های به جا مانده از ویرانی در ماریوپول و خارکی‌یف برای من یادآور صحنه‌هایی است که در جوانی در چچن و گروژنی دیدم. به عنوان یک دیپلمات جوان در سال‌های 1994 و 1995 صحنه‌هایی را به یاد می‌آورم که چهل بلوک مسکونی در بمباران روس‌ها با خاک یکسان شده بود و هزاران کشته برجای گذاشته بود.» پیش‌تر تعدادی از مقام‌های ارشد دولت بایدن، از جمله خود رییس‌جمهور امریکا تاکید کرده بودند که ولادیمیر پوتین باید به دلیل نقش داشتن در «جنایات جنگی» محاکمه شود. ویکتوریا نولاند، معاون سیاسی وزارت خارجه امریکا نیز روز چهارشنبه گفته بود ایالات متحده ممکن است اقدامات روسیه در اوکراین را به عنوان «نسل‌کشی» به رسمیت بشناسد. امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه اما با این اقدام امریکا مخالف است. او در روزهای گذشته از استفاده از واژه نسل‌کشی برای اقدامات روسیه خودداری کرده و روز جمعه نیز در گفت‌وگو با رییس‌جمهور اوکراین به دفاع از این اقدام خود پرداخته است.  مکرون گفته بود: اینکه روسیه در اوکراین مرتکب «نسل‌کشی» شده است یا خیر، باید توسط وکلا تعیین شود، نه سیاستمداران. او روز جمعه اعلام کرد که در گفت‌وگو با ولودیمیر زلنسکی، همتای اوکراینی خود درباره علت خودداری‌اش از اطلاق کلمه «نسل‌کشی» به وقایع اوکراین توضیح داده است. مکرون در یک برنامه رادیویی فرانسه گفت: نه سیاستمداران، بلکه وکلا باید تعیین کنند که آیا اصطلاح «نسل‌کشی» برای توصیف اقدامات روسیه در اوکراین مناسب است یا خیر. او گفت: اگر نسل‌کشی اتفاق افتاده باشد، پس بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی باید کشورهایی که چنین باوری دارند وارد عمل شده و مداخله کنند. فکر نمی‌کنم مردم چنین چیزی را بخواهند. رییس‌جمهوری فرانسه ادامه داد: کمک کردن یک چیز است و ایجاد تنش با لغاتی که هیچ منطقی در پس آنها نیست، چیز دیگر.