بهتر است ایران در شرایط کنونی مذاکرات پنهانی و غیرآشکار هم داشته باشد

عبدالرضا فرجی راد، کارشناس مسائل بین الملل طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: قطعنامه‌ای که چهارشنبه در مورد برنامه هسته‌ای ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر شد، علاوه بر جنبه‌های فنی و هسته‌ای، جنبه‌های سیاسی هم دارد. بخشی از انگیزه‌های سیاسی پشت صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران، مربوط به سیاست داخلی امریکاست.

دولت امریکا علاقه‌مند بود که قطعنامه‌ای نه چندان تند علیه ایران صادر شود تا در داخل بتواند این گونه وانمود کند که به این دلیل که ایران همکاری نمی‌کند، با ایران رفتار قاطعی را در پیش گرفته است تا بتواند جلوی حملات جمهوری‌خواهان به دولت را بگیرد و در انتخابات پیش روی کنگره حزب جمهوری‌خواه برگ تبلیغاتی در مقابل حزب دموکرات در خصوص پرونده ایران نداشته‌ باشد.

از سوی دیگر مذاکرات احیای برجام در وین قطع شده‌ و مدت‌ها بود که کارهای نظارتی آژانس و رافائل گروسی روی زمین مانده ‌بود و می‌خواستند تا برای رفع نگرانی‌های‌شان این فعالیت‌ها مجددا از سر گرفته ‌شود. اما بالاخره این قطعنامه مبنی بر اینکه ایران باید با مدیرکل آژانس همکاری کند و به سوالات در مورد سه سایت مورد نظر آژانس پاسخ داده ‌شود، صادر شد. اما طرف مقابل به هیچ‌وجه تصور نمی‌کرد که عکس‌العمل ایران خیلی تند باشد. طبیعتا عکس‌العملی که از جانب ایران ظاهر شد، عکس‌العملی بود که می‌شود گفت کار بازرسان و آژانس و رافائل گروسی را تا حدی متوقف کرد.

استدلال ایران این بود که آقای گروسی چون چند روز قبل به اسراییل سفر کرده ‌بود، تحت تاثیر افکار، نظرات و مستندات آنها قرار گرفته است و اعضای شورای حکام را قانع کرده‌ بود که اقدامی ضدایرانی انجام دهند. شاهد بودیم که در طول هفته گذشته موضوع سفر گروسی به اسراییل در آستانه نشست شورای حکام بازتاب گسترده‌ای در میان مقام‌ها و رسانه‌های ایرانی داشت. چون غربی‌ها پیش‌نویس چنین قطعنامه‌ای را آماده کرده‌ بودند و آن را چهارشنبه شب تصویب کردند، تصورشان این بود که هم‌وزن این قطعنامه ایران عکس‌العملی نشان می‌دهد، اما آنها می‌توانند بهره‌برداری سیاسی مورد نظرشان را بکنند؛ یعنی هم ایران برای پذیرش بازرسی‌های بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرد و هم دولت دموکرات امریکا منافع سیاست داخلی لازم را می‌برد. اما دفعا عکس‌العمل ایران برای آنها بسیار غیرمترقبه بود و باعث وحشت شد.

آنها در مصاحبه‌ها و مقالات و اظهارنظرهای‌شان مطرح می‌کنند که ایران زمان چندانی تا گریز هسته‌ای فاصله ندارد و یکی، دو هفته باقی مانده است. وقتی که یک دفعه دوربین‌ها قطع و سانتریفیوژهای آی‌آر۶ هم راه‌اندازی می‌شود که تصمیم شورای عالی امنیت ملی بود، مصاحبه رییس سازمان انرژی اتمی ایران در راستای تایید قدم‌های متقابل ایران و گزارش‌های تلویزیونی از اقدام‌ها متقابل ایران همه باعث شد که وحشتی غرب و منطقه را فرا بگیرد. عکس‌العمل‌های تندی را از سوی مقام‌های کشورهای غربی و منطقه‌ای شاهد بودیم. از جمله این اقدام‌ها سفر ناگهانی نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به امارات را در همین راستا ارزیابی می‌کنم.

همچنین دو هواپیمای فانتوم امریکایی که با هواپیماهای اسراییلی و عربستانی اسکورت شدند، بیانیه تند سه کشور اروپایی و سفر راب مالی به قطر هم در همین راستاست. ایران اقدام خود را انجام داده است و حداکثر واکنش متقابلی را که صلاح می‌دانست، انجام داد و طرف مقابل هم وحشت کرده و ترسیده است و نگران است که چند هفته آینده چه اتفاقی می‌افتد، چون اطلاعات بازرسی و نظارتی ندارد.

بهتر است که تهران ضمن اینکه اقداماتی را که انجام داده است ادامه می‌دهد، به نحوی مذاکرات پنهانی و غیرآشکار داشته ‌باشد. باید منتظر باشیم تا ببینیم قطری‌ها چه صحبتی با رابرت مالی داشتند، حتما محتوای این مذاکرات را قطری‌ها به ایران منتقل می‌کنند و شاید به زودی سفری به تهران انجام شود. بر این اساس باید از تشدید تنش خودداری شود، صلاح نیست که تنش در این شرایط بالا برود، ضمن اینکه این اقدامی که ایران انجام داده است، همین‌طور در همین سطح حفظ شود تا اینکه به یکسری مذاکرات، به موازات مذاکرات احیای برجام در وین برسیم که چقدر هم خوب است که این مذاکرات آشکار نباشد که هم بتوانند تنش را پایین بیاورند و هم در متن مذاکرات بتوانند به نتایج خوبی برسند. من هنوز معتقدم که زمان از دست نرفته است و می‌توان بر اساس وساطت قطر و راب مالی که احتمالا پیامش به تهران می‌رسد، بهتر است کار کنیم تا از شدت بحران کاسته ‌شود.