بازگشت ولیعهد عربستان به صحنه سیاسی

ولیعهد عربستان سعودی به لطف نفت، متحدان و درس های آموخته شده به صحنه سیاسی بین المللی بازگشته است.

به گزارش خبرآنلاین، پایگاه دویچه وله در تحلیلی در خصوص تور منطقه ای محمد بن سلمان ولیعهد سعودی نوشت: برنامه کنونی محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، به اندازه هر رهبر دیگر جهان، مملو از دیدارهای سطح بالاست. اوایل این هفته، این مرد ۳۶ ساله با عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر در قاهره و با ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن در امان دیدار کرد. او در ۲۲ ژوئن برای دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به آنکارا می رود و ماه آینده، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا نیز در ریاض حضور خواهد داشت.

با این حال، در حالی که این دیدارها از یک سو نشان دهنده اهمیت این کشور نفت خیز بوده، اما نمادی از تغییر ذهنیت سیاسی محمد بن سلمان از زمان به قدرت رسیدن به عنوان ولیعهد عربستان است.

سباستین سونز، کارشناس مرکز تحقیقات کاربردی در مشارکت با شرق، یک اندیشکده مستقر در آلمان، گفت: محمد بن سلمان به شدت به تشدید تنش و تحریکات متکی بود، اما در سال های اخیر استراتژی سیاست خارجی خود را تنظیم کرده است. با این حال، پس از قتل و تکه تکه کردن جمال خاشقچی، منتقد آمریکایی- سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول در اکتبر ۲۰۱۸، برداشت بین المللی از ولیعهد جنجالی تغییر کرد. به ویژه این رئیس جمهور ترکیه بود که قول داد در مورد پرونده خاشقچی عدالت را اجرا کند. سینزیا بیانکو، یکی از اعضای مهمان در شورای روابط خارجی اروپا گفت: «اردوغان ترکیه مسئول بدتر شدن وجهه محمد بن سلمان در جهان عرب اسلامی پس از قتل خاشقچی بود.

آب شدن یخ در روابط ریاض و آنکارا

نزدیکی کنونی بین ترکیه و این کشور قدرتمند مسلمان سنی نشان دهنده تغییر بزرگی در سیاست خارجی اردوغان است. آشتی در اوایل سال جاری زمانی آغاز شد که آنکارا انتقاد خود را از موضع عربستان سعودی در قبال حقوق بشر و همچنین قتل خاشقچی کاهش داد. مرحله بعدی آشتی در آوریل امسال انجام شد، زمانی که ترکیه محاکمه ۲۶ مظنون سعودی در ارتباط با پرونده خاشقچی را از دادگاه عالی جنایی استانبول به ریاض منتقل کرد. و سپس، در اواخر همان ماه، اردوغان به عربستان سعودی سفر کرد و شخصاً با ولیعهد دیدار کرد.

بیانکو گفت: «ترکیه به خواسته‌های عربستان سعودی تن داد و احتمالاً شاهد استقبال بزرگ از محمد بن سلمان در ترکیه خواهیم بود که برابر با پذیرش نمادین رهبری MBS در کل جهان عرب اسلام است». به گزارش رسانه های ترکیه، اردوغان انتظار دارد مجموعه ای از توافقات دوجانبه در زمینه هایی مانند سرمایه گذاری و انرژی امضا کند. با این حال، با نگاهی دقیق تر، محرک های تغییر ترکیه به همان اندازه سیاسی هستند که اقتصادی هستند.

پس از ماجرای خاشقچی، روابط دوجانبه ترکیه و عربستان سعودی ضربه عمیقی خورد. در سال ۲۰۲۱، واردات از ترکیه ۶۲.۳ درصد کاهش یافت و به ۳.۳۲ میلیارد ریال (۸۸۶ میلیون دلار، ۸۴۴ میلیون یورو) در مقایسه با سال ۲۰۲۰ رسید. همه اینها در حالی است که نفت عربستان در نتیجه جنگ در اوکراین تقاضای زیادی در این کشور دارد.

احیای روابط

کمال کریشچی، کارشناس ارشد اندیشکده واشنگتن، موسسه بروکینگز، گفت: «در درجه اول آنچه باعث «تغییر» ترکیه می‌شود، تفاوت چندانی با چیزی که باعث دیدار بایدن با بن سلمان می‌شود، ندارد. با این حال، بازگشت ولیعهد به اردوگاه ترکیه می تواند آسان تر از ایالات متحده باشد. برخلاف ایالات متحده، اردوغان هرگز مستقیماً محمد بن سلمان را متهم نکرده بود، اما گفت که این قتل به دستور بالاترین سطوح حکومت سعودی صادر شده است. با این حال، بایدن به عنوان نامزد ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۹ قول داد که عربستان سعودی را منزوی کند.

هنگامی که او در ژانویه ۲۰۲۱ به قدرت رسید، روابط طولانی مدت بین ایالات متحده و پادشاهی با شکست سختی روبرو شد. این وضعیت با انتشار یک گزارش طبقه بندی شده در سال ۲۰۲۱ تشدید شد که نشان می داد بن سلمان عملیاتی را که منجر به قتل خاشقچی شد تأیید کرده است. در نتیجه، بایدن از صحبت مستقیم با ولیعهد به عنوان رئیس جمهور خودداری کرده است.

با این حال، این تغییر در ۱۵ جولای زمانی که بایدن برای یک دیدار دو روزه به ریاض می‌آید، تغییر می‌کند. علیرغم تغییر سیاسی بایدن به سمت عربستان سعودی، هنوز هم می توان تردید را در عبارات واقعی او برای توصیف این سفر احساس کرد. در ۱۷ ژوئن، بایدن گفت که به طور صریح برای دیدار با ولیعهد به عربستان سعودی سفر نمی کند، اما او را بخشی از یک "نشست بین المللی" گسترده تر می بیند که انتظار می رود رهبران کشورهای عربی خلیج فارس، اردن، مصر و عراق در آن حضور داشته باشند.

میهات رِنده، سفیر سابق ترکیه در قطر به دویچه وله گفت: عربستان سعودی یکی از معدود کشورهای جهان است که ظرفیت بیشتری برای مقابله با بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین دارد. حتی اگر نگرش یک کشور را از نظر سیاست واقعی دوست ندارید، باید با آن کار کنید.

عربستان بیشتر در معرض خطر دارد

در حالی که بعید است که بایدن و محمد بن سلمان همدیگر را با صمیمیت در آغوش بگیرند که اردوغان و ولیعهد در جریان دیدار رئیس جمهور ترکیه در اواخر آوریل انجام دادند، اما می توان گفت که صحبت در مورد آن کافی است. و با وجود تجارت پر رونق نفت به دلیل کمبود جهانی آن، عربستان سعودی نیز در معرض خطر زیادی قرار دارد. جنگ در یمن - که در آن عربستان سعودی و ایالات متحده از مبارزه با انصارالله حمایت کرده‌اند - به لطف دیپلماسی ایالات متحده و عربستان سعودی هنوز از روی میز خارج نشده است، بلکه در حال حاضر متوقف شده است.

ایالات متحده و عربستان سعودی همچنین علاقه زیادی به ادامه برجام از طریق تقویت اتحاد بین ایالات متحده، عربستان سعودی، اسرائیل و سایر کشورهای خلیج فارس برای خنثی کردن قدرت منطقه ای و هسته ای ایران دارند. علاوه بر این، نشستی به دعوت پدر ولیعهد، ملک سلمان، بین بایدن و شورای همکاری خلیج فارس و همچنین مصر، اردن و عراق می‌تواند به ابتکارات منطقه‌ای جدید منجر شود، یا همانطور که یک مقام کاخ سفید در ۱۳ ژوئن گفت، به "روش های جدید و امیدوار کننده" همکاری.

موفقیت بزرگ برای محمد بن سلمان

برای ولیعهد، دیدارهای تابستان امسال ممکن است به مرحله جدیدی از زندگی سیاسی او منجر شود. موسسه تحقیقاتی کارپو می نویسد: بن سلمان به تلاش خود برای نشان دادن قدرت به عنوان یک رهبر منطقه ای ادامه خواهد داد. او می خواهد به عنوان رهبر بلامنازع در جهان عرب و همچنین در صحنه بین المللی شناخته شود. به نوبه خود، تعجبی ندارد که محمد بن سلمان در حال حاضر خود را برنده می بیند. بایدن نزد او می آید، مکرون آنجا بود، بوریس جانسون آنجا بود. بنابراین، همه افرادی که مشکلات بزرگی با پرونده خاشقچی داشتند، درخواست بازگشت او را به جامعه بین‌المللی داده‌اند. این یک موفقیت بزرگ برای او است و از آن برای اهداف سیاسی و تبلیغاتی داخلی نیز استفاده خواهد کرد.

در همین حال، ولیعهد سیگنالی از خود ارسال کرده است تا تاکید کند که او نیز نحوه رفتار دیپلماتیک را درک کرده است. اوایل ماه جاری، کارتل اوپک پلاس به رهبری عربستان سعودی وعده داده بود که تولید نفت خود را در ماه های جولای و آگوست افزایش دهد. در حالی که جهان با کمبود نفت مرتبط با جنگ در اوکراین دست و پنجه نرم می کند، بایدن به سرعت از این حرکت استقبال کرد.