سناریوهای صحنه سیاسی عراق بعد از مراسم اربعین؛ جریان مقتدی صدر در تدارک شورش بزرگ است؟- بخش اول

سید عماد حسینی- فرا رسیدن مراسم اربعین به نوعی نجات‌بخش صحنه سیاسی عراق از فروپاشی بود تا تمامی طرف‌های متخاصم در این صحنه به ناگاه حاضر به پذیرش آتش بسی فوری شوند و دست‌کم تا پایان این مراسم خبری از درگیری‌های شدید و علنی نباشد.

در این بین تلاش می‌کنیم به چند سناریو پیش‌بینی‌شده برای دوره بعد از پایان مراسم اربعین بپردازیم:

خواسته‌های مقتدی صدر؛ آتش زیر خاکستر

با وجود آنکه اختلاف نظرهای حادی بین تحلیلگران در رابطه با شخصیت جنجالی مقتدی صدر وجود دارد اما آنچه می‌توان آن را نقطه تلاقی نظر تمامی کارشناسان دانست، ولع خاصی است که مقتدی صدر به قدرت دارد و از هر دری که خود را از سیاست (به شکل خودخواسته) خارج می‌کند، خود روزنه و پنجره‌ای برای بازگشت به آن تدارک دیده است.

به گفته کارشناسان، پیام‌های پیاپی مقتدی صدر در دوره مراسم اربعین برای آرام نگه داشتن اوضاع و عدم تعدی به زائران اربعین به همان اندازه که بیانگر نقش هوادارانش در ایجاد بلوا و آشوب در عراق است، نشان می‌دهد مقتدی صدر میلی به ترک صحنه سیاسی عراق ندارد و به هر بهانه‌ای به دنبال مطرح کردن خود در این صحنه است.

هرچه مقتدی صدر بر توصیه‌های رسانه‌ای یا همان توییتری خود به طرفدارانش مبنی بر عدم تنش‌زایی می‌افزاید، این نگرانی در میان صاحب‌نظران عراقی بیشتر می‌شود که جریان مقتدی صدر در تدارک برنامه ویرانگری برای عراق طی دوره پسااربعین است.

به اعتقاد اکثر این کارشناسان، جریان مقتدی صدر برای دوره بعد از ماه صفر شورش بزرگی تدارک دیده است.

رسیدن به چنین اعتقادی ناشی از اختلافی است که بین جریان صدر و نوری‌المالکی یا همان چارچوب هماهنگی وجود دارد، اختلافی که آن‌قدر بزرگ و بنیادین است که تصور نمی‌شود از دیدگاه صدری‌ها بتوان آن را با گفت‌وگو حل کرد و از منظر آنها حضور هر طرف نافی حضور دیگری است.

با نگاهی به تاریخچه این اختلافات خواهیم دید که قدمت این اختلاف‌ها به سال‌ها پیش بازمی‌گردد و شاید بتوان اذعان کرد ریشه آن در نوع قرائتی است که جریان صدر از مکتب سید محمد باقر صدر داشته و به تبع آن در تضاد با نگاه و رفتار حزب‌الدعوه که خود را میراث‌دار اندیشه‌های محمد باقر صدر می‌داند، بازمی‌گردد.

به طور حتم در کوتاه‌مدت، ما شاهد فشار مقتدی صدر برای بازگشت نمایندگان مستعفی جریان صدر به پارلمان خواهیم بود، امری که نه تنها می‌تواند منجر به شکل‌گیری بحران بزرگ جدیدی در عراق شود، بلکه با توجه به اختلاف نظر داخلی در این زمینه در میان جریان صدر، احتمال وقوع انشقاق در این جریان هم قوت می‌یابد.

با پایان مراسم اربعین، بن‌بست سیاسی عراق که بعد از اعلام نتایج انتخابات اکتبر ۲۰۲۱ آغاز شد، در آستانه یک‌ساله شدن قرار می‌گیرد، اما تصور نمی‌شود با توجه به رویکردی که مقتدی صدر در پیش گرفته، جز بحران‌آفرینی بیشتر دستاوردی برای صحنه سیاسی عراق به ارمغان آورد وحتی اعلام انتخابات زودرس نیز خود می‌تواند عراق را وارد جنگ رسانه‌ای شدیدتری برای تصاحب کرسی‌های قبلی و حتی بهبود شرایط سیاسی کند.