ایران و آمریکا فرصت‌های گذشته را از دست دادند؛ الان در شرایط بحران هستند

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس دهم در پاسخ به این سوال آیا دیدار روز گذشته حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران با وزیر خارجه عمان در جهت رد و بدل کردن پیامی برای مذاکرات برجامی بوده با توجه به آنکه انتخابات میان دوره‌ای آمریکا هم برگزار شده تحلیل شما درباره این دیدار چیست، گفت:‌ خیلی وقت است که دیگر ایران و آمریکا پیام‌های خود را با واسطه کمتری به هم منتقل می‌کنند. ولی با این وجود، برخی از کشور‌ها به طور سنتی علاقه‌مندند که حتی اگر دیپلماسی بین ایران و آمریکا به مو برسد، پاره نشود و عمان از جمله این کشورها است.

به گزارش ایلنا، بخش هایی از گفت و گوی فلاحت پیشه را در ادامه می خوانید:

*به طور معمول در هرگونه آمد و شد و دیدار مقامات عمانی با ایران، اولین موضوعی که بعد از مناسبات دو جانبه مطرح می‌شود، بحث آمریکا است. در گذشته کشور‌های دیگر به ویژه ژاپن، به صورت رسمی و اداری و سوییس این نقش را بازی می‌کردند یا حتی قطر هم در این راستا قرار می‌گیرد. ولی عمان کشوری است که معمولا نقش ثابت در مناسبات ایران و آمریکا داشته است و حتی خیلی از دیدار‌های محرمانه بین مقامات دو طرف در خاک عمان صورت گرفته است.

*منتهی اینکه در دیدار وزرای خارجه دو کشور دوباره این مسأله مطرح است، معتقدم اولا فضای سیاسی بین ایران و آمریکا فضایی به شدت منفی است. آمریکایی‌ها در حوادث اخیر ایران به شدت غیرحرفه‌ای عمل کردند و سعی کردند از مسائل داخلی ایران برای تضعیف توان چانه‌زنی کشور استفاده کنند و در این مسیر خیلی هم افراطی عمل کردند.

*به طوری که یکی از سیاست‌های تصویب شده دموکرات‌ها، یعنی برجام را با نوسان جدی مواجه کردند. به همین دلیل چنین خراب‌کاری که آمریکایی‌ها کردند با یک دیدار بین دو وزیر خارجه، اصلاح نخواهد شد. از سوی دیگر ایران و آمریکا شاید حتی نیازمند واسطه برای ارتباط هم نیستند اما امروز شرایط به گونه‌ای است که این مناسبات به شدت دچار ویرانی شده و عملا امکان اصلاح این شرایط نیست.

*من معتقدم که دو طرف ایران و آمریکا سیاست صبر و انتظار را در دستور کار قرار خواهند داد که هر دو سیاست هم متأثر از مسائل داخلی ایران است.

*آمریکایی‌ها باز هم طبق روال گذشته خود سعی می‌کنند تا حد امکان تحولات داخلی ایران باعث تضعیف توان چانه‌زنی جمهوری اسلامی ایران شود و با یک ایران تا حد امکان ضعیف شده مواجه شوند. ایران هم در طرف مقابل سعی می‌کند در چنین شرایطی اصلاً پای میز مذاکره نرود.

*هر چند که به صورت کاملا غیرحرفه‌ای و آسیب‌سازی مقامات وزارت خارجه ایران سعی می‌کنند حداقل ادبیات برجام را حفظ کنند؛ یعنی مسئولانی که باید در قبال از بین رفتن فرصت‌های متعدد برجام که به قیمت میلیارد‌ها دلار ضرر مالی و تضعیف جایگاه ایران تمام شد پاسخگو باشند، الان می‌بینیم که تمام دیپلماسی عمومی خود را در خدمت ادبیات برجام قرار دادند.

*این موضوع در سیاست خارجی ایران جای تأسف دارد. همان طور که با سیاست وقت‌کشی در برجام به آن آسیب زدند، همین حالا هم که بیش از حد از اسم برجام استفاده می‌کنند، دارند به منافع ملی آسیب می‌زنند.

*حتی در شرایط کنونی طرح این موضوع که وزیر خارجه عمان به خاطر برجام در ایران است، یک آسیب‌سازی دیگر برای سیاست خارجی ایران است. چون معتقدم آمریکایی‌ها به این سیاست غیرحرفه‌ای خود ادامه می‌دهند و سعی می‌کنند تا حد امکان موضع ایران در قبال برجام و دیگر مسائل مربوط به توان منطقه‌ای ایران را تضعیف کنند.

*این شرایط اصلاً وضعیت خوبی برای بحث‌های برجام نیست؛ بنابراین به نظرم شاید به جای این بحث‌ها ما باید در شرایط کنونی جای بحث‌های کارشناسی را باز کنیم. مقامات دولت و وزارت خارجه خود را در جایگاه پاسخ‌گویی قرار دهند که چرا در این حد به منافع ملی ایران در قبال برجام آسیب زده شد متأسفانه ایران یکی از معدود جا‌هایی در دنیا است که دیپلمات‌ها و سیاست‌مداران آن به رغم آسیب‌سازی‌های زیاد برای سیاست خارجی و منافع ملی باز هم در جایگاه مسئولیت قرار می‌گیرند و برجامی که می‌توانست تبدیل به نقطه قوت سیاست خارجی ایران شود، امروز تبدیل به یک پاشنه آشیل برای ایران شده است.

*این کارشناس مسائل خارجی گفت: من معتقدم که ایران و آمریکا کماکان دارند به هم پیام می‌دهند؛ ولی چیزی اضافه بر شرایط موجود در این مباحث، مبادله نمی‌شود. شرایط کلی نشان می‌دهد که ایران و آمریکا فرصت‌های گذشته را از دست دادند و الان در شرایط بحران هستند.

*بهترین شرایط این است که دو طرف بر سر یک ساز و کار به توافق برسند که طبق آن از تصاعد یا گسترش بحران پیشگیری کنند. یعنی بحران‌ها بیش از این بین دو کشور گسترش نیابد که دستاورد‌های دیپلماسی گذشته از بین برود. اگر این امکان فراهم شود شاید در ماه‌های آینده بتوانیم دوباره پیام‌های برجامی خاصی را بین دو طرف رد و بدل کنیم.

*من معتقدم که آن موقع دیگر درک اینکه آیا دیپلمات‌های ایران به دنبال وقت‌کشی و فرصت‌سوزی مجددی هستند یا اینکه واقعا تصمیم دارند که به توافق نزدیک شوند، سخت نیست. اشتباه امروز آمریکایی‌ها شبیه اشتباه ابتدای دولت بایدن است. آقای بایدن زمانی که بر سر کار آمد، وسوسه شد که از سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه ایران استفاده کند. این موضوع اولین فرصت برجام را از بین برد. امروز هم ربط دادن مسائل داخلی ایران به موضوع برجام دومین فرصت‌سوزی بزرگ است و اعتقاد دارم که دموکرات‌ها اشتباه می‌کنند که این فرصت‌ها را از بین می‌برند.