انتقاد دیپلمات سابق ایران از سیاست خارجی دولت/ خیلی روی تصورات خودشان در مورد چین و روسیه حساب باز کرده بودند

سیدجلال سادتیان، دیپلمات سابق، درباره موضع‌گیری اخیر چین در سفر شی جین‌پینگ به ریاض گفت: چین که فکر می‌کردیم با تفاهم‌نامه 25 ساله، سمت ایران باقی خواهد ماند، می‌بینم که چگونه در اجلاسی که رقیب منطقه‌ای ایران یعنی عربستان، تدارک دیده و تعدادی از کشورهای عربی منطقه را جمع کرده و نمایش قدرتی از خود به چین نشان داده، ما را کنار زده‌اند و چین آنچه را امارات و عربستان درباره سه جزیره و برجام می‌خواهند را امضا، تایید و اعلام می‌کند. این موارد نشان می‌دهد که ما خیلی نباید روی تصورات خود حساب باز کنیم.

به گزارش انتخاب، بخش‌هایی از گفت‌وگو یا سیدجلال ساداتیان را در ادامه می‌خوانید:

• سال‌هاست که تلاش جمهوری اسلامی در سیاست خارجی این بوده و هست که آرمان‌‌ها انقلاب اسلامی را پیاده کند اما به هر حال پیاده کردن این آرمان‌ها در دنیای امروز که بیشتر بر واقع‌گرایی حرکت می‌کند و همه کشورها نه دوستی دائمی با کسی دارند و نه دشمنی و مخالفت‌های دائمی، مشکل است.
• کشورهای دنیا هر لحظه به فکر منافع ملی خود هستند، به خصوص بعد از فروپاشی نظام دو قطبی، توسعه تکنولوژی و وسایل ارتباطی همچون موبایل، ماهواره و.. شرایطی را مهیا کرده است که علاوه بر دولت‌ها، بازیگران بیشتری را در سطح جهانی داریم. در سطح داخلی هم مردم بیش از گذشته حق نظر و حضور در صحنه‌های مختلف را دارند.
• این وضعیت و تلاشی که سیاست خارجی ما در جهت پیاده کردن آرمان‌های خود داشته است، ناکارآمدی مجریان در یک سری از مقاطع زمانی و همچنین عدم آگاهی و عدم تطبیق خود با این شرایط متحول و متکثر جهانی، مشکلاتی را ایجاد کرده است که امروزه ما شاهد آن هستیم؛ یعنی تقابلی که با مجموعه غرب و در راس آن آمریکا داشته و داریم و اینکه فکر می‌کردیم که با گرایش به سمت روسیه و چین می‌توانیم خیلی از قضایای‌مان را حل و فصل کنیم، اما در روسیه و چین در شش قطعنامه‌ای که چهار قطعنامه آن جنبه اجرایی داشت، علیه ایران رای دادند و به موجب این قطعنامه‌ها، دولت‌های مختلف موظف به تبعیت از آن بودند. هم روسیه و هم چین که ما فکر می‌کردیم روابط استراتژیک با ما دارند و بارها هم اعلام کرده‌ بودیم، به آن‌ها رای داده بودند.
• عدم تطابق و عدم پذیرش نسبت به تغییرات، تحولات و سرعت تصمیم‌گیری‌هایی که قدرت‌های مختلف در ارتباط با منافع خود دارند باعث شده که مقدار زیادی از جریانات عقب بمانیم.
• اگر به صورت خاص درباره دولت سیزدهم بخواهیم صحبت کنیم، این است که اجازه ندادند دولت دوازدهم مساله برجام را به سرانجام برساند و با آن مخالفت کردند. در این دو سالی که خودشان سرکار هستند، تلاش‌هایی را انجام دادند که برجام به سرانجام برسد ولی عبث باقی ماند و به نتیجه نرسید.
• [درباره علت به سرانجام نرسیدن برجام در دولت کنونی] به این علت که کارآیی‌های لازم را در این زمینه نداشتند و نتوانستند از موقعیت‌ها، حسن استفاده را ببرند. لذا می‌بینم که در موضوع برجام غربی‌ها به شرایطی رسیدند که چندان از خود تمایلی نشان نمی‌دهند، به خصوص اروپایی‌ها که این اواخر تلاش کردند برجام به نتیجه برسد اما نشد. دیگر اینکه وقتی روسیه به اوکراین حمله کرد، دنیای غرب علیه روسیه موضع‌گیری کرد و اروپایی‌ها هم گرچه مستقیم اعلام نمی‌کنند که وارد جنگ هستند اما ارسال نیروی انسانی و تجهیزات به اوکراین، نشان می‌دهد که غرب به صورت نیابتی دارد با روسیه می‎‌جنگد.
• آنها [غربی‌ها] بر این تصور هستند که جمهوری اسلامی در این جنگ، شریک روسیه علیه اوکراین شده است چون به آن‌ها پهپاد داده و مستشارانی را فرستاده تا آموزش‌های لازم را بدهند. این اخباری است که دارند منتشر می‌کنند و بر اساس آن موضع‌گیری کرده‌ و دارند اقدامات خود، از جمله تحریم‌های خود را علیه جمهوری اسلامی انجام می‌دهند. البته دلایل دیگری هم افزوده‌اند از جمله اینکه در حمایت از اعتراضات داخلی، دارند تحریم‌های حقوق بشری را علیه ایران وضع می‌کنند.
• در مجموع موضع‌گیری‌هایی که در ارتباط با برجام، اوکراین و روسیه و مسائل داخلی ایران پیش آمده، باعث شده است که غربی‌ها با تحلیل شرایط ضعیف ایران، مواضع جدی علیه ایران اتخاذ کنند و همچنین چین که فکر می‌کردیم با تفاهم‌نامه 25 ساله، سمت ایران باقی خواهد ماند، می‌بینم که چگونه در اجلاسی که رقیب منطقه‌ای ایران یعنی عربستان، تدارک دیده و تعدادی از کشورهای عربی منطقه را جمع کرده و نمایش قدرتی از خود به چین نشان داده، ما را کنار زده‌اند و چین آنچه را امارات و عربستان درباره سه جزیره و برجام می‌خواهند را امضا، تایید و اعلام می‌کند. این موارد نشان می‌دهد که ما خیلی نباید روی تصورات خود حساب باز کنیم.
• متاسفانه به نظر می‌آید که دولت سیزدهم با مجموعه‌ای که ایشان را حمایت می‌کند، بر اثر تصورات خودشان دارند حرکت‌هایی انجام می‌‎دهند که مقرون به تامین منافع ملی ایران نبوده و نخواهد بود.
• [در پاسخ به اینکه آیا از سوی تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم تمایلی به مذاکرات احیای برجام وجود داشته] در ظاهر این تمایلات را نشان داده‌اند یعنی باتوجه به اظهارات وزیر خارجه ایران و  مسیری که از گفته‌ها و مصاحبه‌های آن‌ها می‌توان فهمید، این است که تمایل دارند به اصول برجام 2015 برگردند و به آن برسند اما عملا چندان نتوانستند راه‌های به توافق رسیدن را پیش ببرند و نتیجه‌ای حاصل نشده است.