برجام احیا نشود، غرب در قدم اول موضوع را به شورای امنیت ارجاع می‌دهد

کوروش احمدی، دیپلمات پیشین در پاسخ به این سوال که به نظر وی مهمترین اتفاق رخ داده در عرصه بین‌الملل در سال ۲۰۲۲ چه موضوعی بوده است، گفت : بدون شک حمله نظامی روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه مهمترین اتفاقی بود که در سال ۲۰۲۲ در عرصه بین المللی افتاد و توجه بسیاری در سطح دولت ها و نیز در سطح افکار عمومی را به خود جلب کرد.

به گزارش ایسنا، بخش هایی از گفت وگوی کوروش احمدی را در ادامه می‌خوانید:

این تحول به گونه‌ای بود که علاوه بر انعکاس گسترده آن در سطح افکار عمومی و رسانه ها، بلافاصله در سطوح نظری و آکادمیک و مطالعاتی نیز مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت و مقاله های پژوهشی نیز در مورد آن نوشته شد.

علاوه بر اهمیت این اتفاق از نظر تاثیری که بر یک کشور ۴۰ میلیونی گذاشت و موجب آواره شدن میلیون ها انسان شد، وقوع این تحول در حریم اروپا و تاثیراتی که احتمال داشت این واقعه بتواند بر نظم بین المللی و صف بندی قوا در سطح جهانی بگذارد، از جمله عوامل دیگری بود که موجب توجه به آن شد.

اروپا برای مدتی خود را در معرض تهدید ارتش روسیه یافت؛ ارتشی که بزرگترین زرادخانه هسته‌ای جهان را در اختیار دارد و نیز تصور می شد که از نظر نیروهای نظامی متعارف نیز حداقل دومین ارتش بزرگ دنیا است.

 فرض بر این بود که روسیه به آسانی اوکراین را تحت سلطه خواهد گرفت و دولت زلنسکی را سرنگون و دولت مطلوب خود را در کی یف روی کار خواهد آورد، برخی سوابق مانند غلبه آسان آمریکا بر رژیم بعثی عراق در ۲۰۰۳ و رژیم طالبان در ۲۰۰۱ و روی کارآوردن دولتهای جدیدی در آن دو کشور، این فرض را تقویت می کرد. (هرچند که آمریکا تنها در مراحل بعد و به تدریج با مشکلات حادی در هر دو کشور مذکور مواجه شد.)

فرض مهمی که برای محافل آکادمیک و مطالعاتی مطرح بود این بود که روسیه می توانست با کنترل اوکراین و تهدید اروپای غربی نظم امنیتی دوره بعد از فروپاشی شوروی و خاتمه جنگ سرد را متحول کند و نظم جدیدی که خود در مرکز آن باشد، برقرار کند.

حربه انرژی که روسیه در اختیار داشت، تصور وجود اختلاف در کمپ غرب، ناتوانی اروپا به عبور از وابستگی به گاز روسیه، ناتوانی مجموعه غرب به توافق در مورد تحریم روسیه، ضعیف شدن ناتو و ... از جمله عواملی بود که فرضیه شکل گیری نظم امنیتی جدیدی را تقویت می کرد،اما مقاومت اوکراین، ناتوانی ارتش روسیه در غلبه بر ارتش اوکراین، کمک نظامی گستره غرب به اوکراین و توافق اعضای ناتو در مورد تقویت ناتو و جذب کشورهای جدید و فرسایشی شدن جنگ از یک سو و موفقیت کشورهای غربی به توافق با هم و تلاش نسبتا موفق اروپا برای رهایی از وابستگی به نفت و گاز روسیه از سوی دیگر موجب شد تا روسیه تا این مقطع زمانی به توفیق چندانی در جنگ و نیز در رویارویی با غرب به دست نیابد.

احتمالا در سال ۲۰۲۳ نیز ادامه جنگ اوکراین و تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس و مذاکره بین روسیه و اوکراین مهمترین و دامنه‌دارترین و اثرگذارترین تحول در عرصه بین‌المللی خواهد بود.

نشانه‌هایی از ناحیه مسکو دیده شده که حکایت از درک کرملین از بی سرانجام بودن ماجراجوئی‌شان در اوکراین و آمادگی برای مذاکرات جدی برای خاتمه جنگ دارد. اگر چنین باشد و مسکو واقعا آماده مذاکره برای رسیدن به یک راه حل مورد رضایت دو طرف شده باشد، شاهد تحولات عظیمی در سطح بین المللی خواهیم بود.

طی یکی دو سال گذشته نشانه هایی از کاهش رشد و بروز برخی مشکلات اقتصادی در چین مشهود بوده است به طوری که اکنون از رشد حدود ۳ درصدی یا کمتر برای اقتصاد چین در سال آینده سخن می رود. این برای چین که به رشد ۸ درصد و بیشتر طی سالهای اخیر عادت داشته، تحول مهمی خواهد بود.

این امر می تواند با توجه به سیاست های خاص" شی جین پینگ" و گرایش های اقتدارگرایانه فزاینده در سیاست های او تشدید شود. به هر حال، کاهش جدی رشد اقتصادی در چین اگر محقق شود، تحولی مهم خواهد بود که نه تنها این کشور پر جمعیت بلکه همه جهان را تحت تاثیر قرار خواهد داد و بروز مشکلات بیشتر در آینده برای چین می تواند بسیاری از کشورها را نیز با مشکلاتی مواجه کند.

 اخیرا برخی مقامات ایرانی نشانه هایی مبنی بر تمایل به از سرگیری مذاکرات برای احیای برجام را مطرح کرده اند. اعضای اروپایی و آمریکایی برجام هنوز استقبال روشنی از این اعلام آمادگی نکرده اند، اما فرمول بندی واکنش های آنها نیز حاکی از این نیست که باب مذاکره را مسدود کرده اند.

هر چند که با توجه به اتفاقات چند ماهه اخیر از جمله ادعای شرکت پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین و اعتراضات در ایران ممکن است بازگشت به مذاکرات و احیای برجام را برای خود پر هزینه تلقی کرده باشند و به این خاطر تمایل داشته باشند که امتیازی از ایران در ازای احیای برجام دریافت کنند.

مسئله این است که اگر احیای برجام ممکن نشود، در قدم اول ارجاع موضوع به شورای امنیت مد نظر غرب قرار خواهد گرفت و روشن نیست که در شرایط جدید و مشکلاتی که چین و روسیه با آن دست به گریبان هستند، کمکی از دست آنها برخواهد آمد یا خیر.