هدیه «خاص» تونی بلر به ولادیمیر پوتین

روزنامه انگلیسی گاردین در تازه‌ترین گزارش خود پرده از رابطه ویژه تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین انگلیس با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برداشته است.

به گزارش ایسنا ، «تونی بلر» نخست‌وزیر پیشین انگلیس در اکتبر ۲۰۰۱ سفری به مسکو داشت . او در این سفر دعوت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه برای شرکت در میهمانی جشن تولدش را پذیرفت و به او دکمه سر دست‌های نقره هدیه داد. در نتیجه پوتین اولین رهبری شد که این هدیه ویژه را از نخست‌وزیری انگلیس دریافت کرد.

طبق اسنادی که آرشیو ملی انگلیس منتشر کرده است، «مگی کلیور» مقام مطبوعاتی دفتر نخست‌وزیری انگلیس در یادداشتی به بلر اعلام کرده بود: همانطور که به یاد دارید پوتین از شما خواسته است که روز یکشنبه برای جشن تولدش حضور یابید؛ بنابراین ما مجموعه‌ای از دکمه سرآستین‌های جدید نقره متعلق به «شماره ۱۰» (دفتر نخست‌وزیری) را به عنوان هدیه شما آورده‌ایم. او اولین رهبر خواهد بود که آنها را خواهد داشت.

یک سال پیش از آن،دیدار خصوصی تونی بلر با ولادیمیر پوتین که عجولانه برنامه‌ریزی شده و هدفش شخصی‌سازی مناسبات بود، جنجال برانگیخت. بلر در جریان دیدار سال ۲۰۰۱ با پوتین به مناسب تولدش، از رهبری قدرتمند پوتین تمجید و تکرار کرد که جنگ سرد پایان یافته است.

سایر اسنادی که آرشیو ملی منتشر کرده است، حاوی ارزیابی شخصی بلر از پوتین است. طبق این اسناد، بلر و دیک چنی، معاون رئیس جمهوری وقت ایالات متحده فوریه ۲۰۰۱ در کمپ دیوید دیدار کردند و این مقام آمریکایی درباره پوتین از بلر پرسید و رهبر وقت انگلیس هم او را «یک میهن‌پرست روس» توصیف کرد که «کاملاً آگاه است که روسیه جایگاه خود را در جهان از دست داده است.»

بلر اضافه کرد که توصیف پوتین به عنوان یک «دوگل روسی» گمراه‌کننده خواهد بود، اما او ذهنیت مشابهی داشت و درست بود که او را در مورد تعدادی از مسائل تحت فشار قرار داد. اشاره او به شارل دوگل، رئیس‌جمهوری پیشین فرانسه بود. تونی بلر به چنی گفت: «به نظرم بهتر است به پوتین جایگاهی در صدر میز داده شود و پوتین را تشویق کنیم تا به سمت رویکردهای غربی و همچنین مدل اقتصادی غربی برود.»

فایل‌های دیگر که مولف آنها مشخص نیست، اما مهر محرمانه دارد، بخشی از یادداشت‌های مرتبط با سفر ۲۰۰۱ «جان ساورز» مشاور روابط خارجی بلر به آمریکاست و جزئیاتی از تضمین‌های پوتین به بلر در نشست‌های مختلف دارد که در نهایت نادرست بودن آنها مشخص شد و همزمان روسیه به فعالیت جاسوسی در سطوح جنگ سرد علیه لندن ادامه داد.  

پوتین در مسکو به بلر گفته بود که او نمی‌خواهد به عنوان «ضد ناتو» دیده شود و تلاشی برای کُند کردن گسترش ناتو نخواهد داشت، اما این گفته‌ها با موضع وزیر دفاع وقت روسیه در تضاد بود. در این اسناد محرمانه آمده است: «با وجود گرم بودن لفاظی‌های پوتین در مورد روابط نزدیک بین روسیه و بریتانیا، تلاش اطلاعاتی روسیه علیه اهداف بریتانیا در سطح بالایی باقی مانده است. حضور اطلاعاتی روسیه در بریتانیا در سطوح جنگ سرد است و آنها همچنان به تلاش برای اعزام افسران فعال و متخاصم برای کار علیه منافع بریتانیا در سراسر جهان ادامه می‌دهند.»

یک دیپلمات ارشد انگلیسی گزارش داد که بلر در جریان دیدار از مسکو در اکتبر ۲۰۰۲ به پوتین پیشنهاد کرد که ممکن است دوست داشته باشد در سفر برگشت به لندن با «بازیگران انرژی اصلی بریتانیا» ملاقات کند تا راهی برای تأکید بر تعهد آنها به همکاری با یکدیگر باشد. پوتین برای ساخت خط لوله گاز از بلاروس ابراز امیدواری کرد که بتواند انگلیس را تامین کرده و «عرضه پایدار برای دهه‌های آینده» را تضمین کند.

براساس پرونده‌هایی که به تازگی از آرشیو ملی واقع در کیو، غرب لندن، منتشر شده، نگرانی مقام‌ها از این بابت بود که پوتین مدافع بازگشت به نگرش‌های قدیمی جنگ سرد باشد و تردیدهایی داشتند که آیا می‌شود به او اعتماد کرد یا خیر.

در یادداشت توجیهی داخلی ساختمان شماره ۱۰ مربوط به ژانویه ۲۰۰۱ با عنوان «پیشرفت پوتین» بر نگرانی‌هایی از جمله ازسرگیری فعالیت‌های جاسوسی روسیه تاکید شده است. بلر پی برد که پوتین در ایالات متحده آمریکا چندان محبوب نیست. اما تصور کرد که بهتر است به پوتین اجازه بدهند کنار سران کشورها جایی داشته باشد و او را تشویق کنند به رویکردهای غربی و نیز مدل اقتصادی غربی دست یابد. در این سند مجموعه‌ای از تضمین‌های پوتین به بلر در جریان دیدارهایشان در اجلاس‌های مختلف بین‌المللی ارائه شده که معلوم شد «دروغ» بوده است. این تضمین‌ها شامل حمایت از موضع جدی غرب در برخورد با صدام، دیکتاتور عراق و تعهداتی بود مبنی بر اینکه مسکو تامین برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند.

 در این یادداشت درباره غرق شدن زیردریایی روسی کورسک که تمام ۱۱۸ خدمه آن جان باختند، آمده است با اینکه پوتین از پیشنهاد کمک بلر تشکر کرده بود، اما مقام‌های روسی مانع از تحویل آن شدند و درعین‌ حال، شایعه‌های نادرستی را منتشر کردند که این حادثه در اثر برخورد با یک زیردریایی انگلیسی رخ داده است.

این یادداشت یکی از مجموعه‌ یادداشت‌های توجیهی برای جان ساورز، مشاور سیاست خارجی بلر است، زمانی‌ که برای دیدار با مقام‌های ارشد دولت جدید جورج بوش در ایالات متحده آمریکا پیش از نخستین دیدار خود نخست‌وزیر با رئیس‌جمهوری جدید و گروهش آماده می‌شد.