آیا نتانیاهو کار برجام راتمام می‌کند؟

نشریه امریکایی المانیتور نوشت: اگر برجام همانطور که جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده ماه گذشته در اظهاراتی غیر برنامه ریزی شده گفت، «مرده» است، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، قصد دارد این حرف را محقق کند.

به گزارش انتخاب در ادامه این مطلب آمده است: از جمله اولویت‌های فوری نتانیاهو، رسیدگی به نگرانی‌های واشنگتن و منطقه درباره دولت جدید راست افراطی اسرائیل است. به گزارش آکسیوس، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا در هفته‌های آتی به اسرائیل سفر خواهد کرد تا از اصطکاک احتمالی با واشنگتن بر سر رویکرد دولت جدید در قبال فلسطینی‌ها، گسترش شهرک‌سازی و حقوق جوامع عرب جلوگیری کند. پیش بینی می‌شود نتانیاهو در اوایل سال ۲۰۲۳ به واشنگتن سفر کند.

با این حال، ایران یکی از آن نقاط اصطکاک نیست، البته تا زمانی که ایالات متحده برای توافق با تهران تلاش نکند و نتانیاهو برای اقدام نظامی علیه ایران خیلی فشار نیاورد.

نتانیاهو، یکی از منتقدان سرسخت برجام حداقل فعلاً از طرف ایران با منفعتی بادآورده مواجه شده است. سیاست رسمی دولت بایدن اکنون این است که برجام دیگر در دستور کار نیست و در عوض بسته‌های متعدد تحریمی علیه تهران شده وضع است.

طرح جایگزین بایدن یعنی ادامه تحریم‌ها و فشار بر ایران، هم به دلیل نقض حقوق بشر و هم هماهنگی با روسیه در جنگ اوکراین، بسیار شبیه کمپین «فشار حداکثری» دونالد ترامپ است که نتانیاهو موافق آن است.

افزایش تنش‌های آمریکا و ایران فرصت‌های دیگری را نیز برای نتانیاهو ایجاد می‌کند. او تلاش خواهد کرد تا بایدن را تشویق کند تا موضع بازدارنده منطقه‌ای در قبال ایران اتخاذ کند و در این فرآیند اسرائیل و عربستان سعودی را به هم نزدیکتر کند. از طرفی دیگر، مقامات نظامی در سنتکام (ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده) از یک ائتلاف دفاعی منطقه‌ای غیررسمی علیه ایران دفاع کرده‌اند.

برای بایدن، ایده‌ی احیای برجام که زمانی برای او جذاب بود، ممکن است اکنون بازدهی سیاسی کمی داشته باشد. این توافق دستاورد سیاست خارجی رئیس جمهور باراک اوباما بود نه بایدن. بایدن از زمان روی کار آمدن، از بازگشت به برجام حمایت کرده است، اما این موضوع به ندرت در میان اولویت‌های او بوده است. آمریکایی‌ها دیگر به صورت جدی دنبال توافق نیستند، به ویژه با توجه به حمایت تهران از روسیه و نوع برخورد دولت ایران با معترضان.

نتانیاهو دوستان زیادی در کنگره دارد، به ویژه در میان جمهوری خواهان. او از دوستی ۴۰ ساله خود با بایدن استفاده خواهد کرد تا برجام را از دستور کار او دور نگه دارد. بایدن در جریان سفر خود به اسرائیل در ژوئیه سال جاری با نتانیاهو که در میان هیئت استقبال کننده در فرودگاه حضور داشت، دست داد و گفت "تو می‌دانی که عاشقتم".

برای نتانیاهو، روابط امریکا و اسرائیل در دوره ترامپ بسیار خوب بود. اما رابطه نتانیاهو با بایدن می‌تواند در رده دوم قرار گیرد. بایدن اسلاف نتانیاهو، نفتالی بنت و یایر لاپید را نمی‌شناخت، بنابراین هیچ رابطه شخصی با آن‌ها نداشت. نتانیاهو در سال ۲۰۱۵ علیه برجام وسط میدان رفت و روابط تیره‌شده با اوباما را تیره‌تر کرد. خصومت بین آن‌ها بر بایدن هم تاثیر گذاشت. در سال آینده، نقاط اختلاف بین تل آویو و واشنگتن بوجود خواهد آمد. اما بایدن و نتانیاهو ممکن است نقطه مشترک خود را در دوستی چندین دهه‌ای و نگرانی مشترک در مورد ایران بیابند.

مقامات ایرانی همچنان می‌گویند آماده توافق هستند، اما آن‌ها ماه‌ها مذاکرات را به تعویق انداخته‌اند و درخواست‌هایی فراتر از محدوده برجام طرح کرده اند. شاید تهران بخواهد توافق روی میز که توافق پیشنهادی امریکا و اتحادیه اروپا است را بپذیرد، البته فقط برای آزمایش دولت بایدن و اتحاد آمریکا و اتحادیه اروپا در میانه‌ی تمرکز غرب روی تحولات ایران.