نقطه ضعف‌های همکاری ایران و روسیه

میدل است آی در نوشتاری تحلیلی که روزنامه هم‌میهن آن را ترجمه کرده به بررسی منافع همکاری ایران و روسیه در سایه جنگ اوکراین پرداخت.

جنگ روسیه در اوکراین منجر به همکاری نظامی فنی بی‌سابقه ایران و روسیه شده است. اما این همکاری چقدر گسترده است و احتمالاً در آینده قابل پیش‌بینی تا کجا پیش خواهد رفت؟ادعای استفاده روسیه از پهپاد شاهد-136 ایران در جنگ اوکراین مشهودترین و بارزترین نمونه این همکاری نظامی تا به‌امروز بوده است. برخی منابع خبری می‌گویند که مسکو تعداد بیشتری از این پهپاد را سفارش داده و بنا بر گزارش‌ها با تهران برای ساخت یک کارخانه هواپیماهای بدون سرنشین در روسیه به توافق رسیده است. مسکو همچنین به‌دنبال موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد فاتح-110 و ذوالفقار ایرانی است که سرنگونی آنها برای پدافند هوایی اوکراین بسیار سخت‌تر از پهپادهای شاهد است.

ایران نیز به‌نوبه‌خود، جنگنده‌های پیشرفته سوخو-۳۵ روسی را تا سال ۲۰۲۳ به‌عنوان بخشی از آنچه کاخ سفید آن را «سطح بی‌سابقه‌ای از پشتیبانی نظامی و فنی که روابط آنها را به یک مشارکت دفاعی تمام‌عیار تبدیل می‌کند» دریافت خواهد کرد. اما نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد این مشارکتِ رو‌به‌رشد با کاستی‌های قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است.

برای مثال، یکی از دلایلی که روسیه به‌دنبال تسلیحات ایرانی بود، جدای از جایگزین‌های بسیار محدودی که پس از ۲۴ فوریه داشت، تجربه ایران در توسعه موفقیت‌آمیز هواپیماهای بدون سرنشین و سایر سامانه‌ها در مواجهه با تحریم‌های غرب بود.

با‌این‌حال، بسیاری از قطعات الکترونیکی پیشرفته‌تر و نیمه‌هادی این پهپادها توسط شرکت‌های غربی ساخته شده‌اند و به‌صورت بومی توسط تهران ساخته نشده‌اند. علاوه بر این، نشانه‌هایی وجود دارد که ایران ممکن است به این زودی‌ها موشک‌ها را تحویل ندهد. بنابر گزارش‌ها، تهران قصد دارد برد هرگونه موشکی را که صادر می‌کند کاهش دهد تا از نقض قطع‌نامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری کند.

آنتون مرداشوف، تحلیلگر مستقل روسی و محقق غیرمقیم برنامه سوریه موسسه خاورمیانه، خرید پهپادهای ایرانی توسط روسیه را تصمیمی اجباری توصیف کرده، زیرا روسیه در ابتدا برای حمله به زیرساخت‌های اوکراین برنامه‌ریزی نکرده بود.

او به میدل‌ایست‌آی گفت: «این پهپادها به‌طور فعال در پائیز به‌عنوان جایگزینی برای تسلیحات با دقت بالا در برابر اشیاء ثابتی که نیازی به شناسایی قبلی نداشتند، مورد استفاده قرار گرفتند.»

درحالی‌که روسیه در حال حاضر پهپادهای خود را در اوکراین مستقر کرده است؛ مانند مهمات سرگردان لانست-3. البته آنها برای چنین درگیری‌ای در مقیاس بزرگ کافی نیستند و به‌طور قابل‌توجهی گران‌تر از همتایان ایرانی خود به‌شمار می‌روند.

وی افزود: ‌در مجموع این همکاری برای طرف روسی که به این ترتیب به ایران وابسته شده است، اقدامی اجباری است و البته نباید انتظار داشت که نتیجه این همکاری‌ها محصولاتی باشد که در بازار ظاهر شوند. جنگ سوریه کاتالیزوری برای همکاری بود، زیرا به روس‌ها فرصتی داد تا با هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی آشنا شوند. کاملاً مشخص نیست که تهران در ازای ارسال تسلیحات به مسکو چه چیزی دریافت می‌کند.

طبق گزارش‌ها، این کشور جت‌های جنگنده سوخو-۳۵ روسیه را می‌خواهد تا نیروی هوایی خود را که به‌سرعت در حال پیر شدن است، مدرن کند. در اوایل ماه نوامبر، اسکای‌نیوز به نقل از یک منبع مدعی شد که روسیه محموله‌ای از تسلیحات آمریکایی و انگلیسی را به‌همراه 140 میلیون یورو (تقریباً 145 میلیون دلار) پول نقد در ماه اوت به‌طور مخفیانه به ایران منتقل کرده است.

ساموئل بندت، تحلیلگر پژوهشی مرکز تحلیل‌های دریایی، خاطرنشان کرد: تسلیحات ایرانی توسعه‌یافته در شرایط تحریم برای روسیه مفید است، حتی اگر این تسلیحات حاوی اجزای ساخت غرب باشد.

او می‌گوید: «روسیه استفاده از فناوری‌هایی که در زمان تحریم‌ها جمع‌آوری شده بود، تجربه می‌کند. اینکه آیا ایران از اجزای بومی یا غیرنظامی استفاده کرده یا نه، اهمیت کمتری نسبت به این واقعیت دارد که روسیه اکنون پهپادهای ارزان‌قیمتی دارد که می‌توانند صدها کیلومتر پرواز کنند».

بنت استدلال می‌کند، فرآیندهای بومی ایران که فناوری وارداتی هواپیماهای بدون سرنشین خود را به‌دست آورده‌اند، برای روسیه نیز مهم خواهند بود. بنت پیش‌بینی می‌کند که روسیه برای دریافت این سخت‌افزار ایرانی با چیزی که بیشتر مورد علاقه ایران است - چه پول نقد، چه فناوری غرب و چه هر دو - هزینه آن را بپردازد.