خیز هند برای تبدیل شدن به بازیگری بزرگتر در تجارت جهانی

فرزاد رمضانی بونش، کارشناس سیاست خارجی در مطلبی که در سایت albawaba منتشر شده به بررسی اقتصاد هند پرداخته‌است.

به گزارش اعتمادآنلاین، در این مطلب به بررسی  متغیرهای موثر در جایگاه آینده جهانی هند پرداخته شده‌است:

در دهه گذشته، اقتصاد هند رشد اقتصادی خوبی را با کاهش نرخ فقر، رشد مصرف و افزایش طبقه متوسط قابل توجه طی کرد. اکنون نیز اقتصاد هند با پشت سر گذاشتن پیامدهای اقتصادی ناشی از همه گیری کووید-۱۹ به تدریج در حال اوج گیری است. خیزش چشمگیر اقتصاد هند و تبدیل شدن آن از کشوری ضعیف به قدرتی بزرگ، تحول مهمی است و بنا به دلایل و علل متعددی رخ داده است. در سال های گذشته، در واقع دولت هند سیاست ها ابتکارات بسیاری را برای تقویت اقتصاد ، رشد سریع اقتصادی و صادرات کشور انجام داده است.

چنانچه عللی چون توجه دهلی نو به بخش خدمات ، اجرای اصلاحات ، افزایش تولیدات صنعتی و صادرات آن‌ها ، سیاست خارجی مناسب و به دست‌ آوردن بازارهای جدید ، تمرکز بر بخش فناوری اطلاعات (IT) ، افزایش مصرف، سرمایه‌گذاری خصوصی تأثیر شگرفی بر رشد اقتصادی هند باقی گذاشته است. در واقع اقتصاد هند با بهره گیری از منابع موجود در داخل و با تحول سیاست خارجی، توانسته رتبه ای مناسب را صاحب شود.

به علاوه اخیرا تحولاتی چون افزایش ذخایر ارزی ، افزایش سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی، افزایش صادرات کالا ، تداوم جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی و رشد اقتصادی مناسب سبب شده است هند عملا پنجمین اقتصاد بزرگ جهانی شود. علاوه بر این، تعدادی از برنامه‌های مهم دولت، از جمله ساخت در هند استارت‌آپ هند، هند دیجیتال، مأموریت شهر هوشمند، توسعه گردشگری و.. مد نظر قرار گرفته است.

چنانچه هند در زمینه زیرساخت‌های دیجیتال پیشرو است و رویکرد منحصربه‌فردی را در سرمایه‌گذاری و فناوری‌های نوظهور از خود نشان داده است. در حالی که بازیگران و شرکت‌های خارجی متعددی با ابتکارات دهلی نو مانند Make in India و Digital India، توجه بیشتری به هند کرده اند. دولت در سالهای اخیر نیز گام های بلندی در امضا موافقت نامه تجارت آزاد (FTA) با شرکای تجاری خود برداشته است. همچنین احداث زیرساختهای صنعتی درهند و توسعه اقتصادی این کشور سبب شده تا بستر مناسبی برای تبدیل این کشور جنوب آسیایی به یک قطب عمده اقتصادی در آینده اقتصادی جهانی فراهم شود.

با این حال عدم وابستگی کامل به یک صنعت خاص از ویژگیهای اقتصاد هند است. صنعت، کشاورزی، خدمات و بخش مالی از بخش مهم اقتصادی و تجاری هند هستند. اما نباید هم از فقر مردم و پایین بودن سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور غفلت کرد.در این بین آیا هند میتواند به‌عنوان یکی از اقتصادهای نوظهور بازیگر بزرگتری در تجارت و اقتصاد جهانی شود؟

متغیرهای موثر در آینده نقش جایگاه جهانی هند

دیپلماسی اقتصادی و سیاست خارجی پیشرو: بدون شک میان توسعه اقتصادی و سیاست خارجی رابطه ای مستقیمی وجود دارد. تداومِ ‌بخش مهمی از رشد و توسعۀ اقتصادی هند به تداوم سیاست داخلی و دیپلماسی اقتصادی آن وابسته است.بنابراین هند نیاز دارد تا اولویت‌های مشخصی در دیپلماسی اقتصادی خود در سطح جهانی برای تبدیل‌ به یک قدرت اقتصادی پیشرو تعریف کند. اکنون تداوم رویکرد فعال در دیپلماسی اقتصادی و سیاست خارجی پیشرو می تواند سبب رشد هند در هرم اقتصاد جهانی و تقویت جایگاه هند در ساختار جهانی قدرت شود.

وضعیت چالش های ژئوپلتیکی: اقتصاد جهانی بهای گسترده ای را برای جنگ روسیه علیه اوکراین می پردازد. چالش های ژئوپلتیکی چون جنگ کنونی رشد اقتصادی را کاهش و فشار بیشتری بر قیمت‌ها و بسیاری از اقتصادها وارد می‌کند. در واقع ریسک‌هایی چون تحولات ژئوپلیتیکی نامطلوب، عدم قطعیت های اقتصادی جهانی ممکن است بر چشم انداز اقتصاد هند در کوتاه مدت و بلند مدت بعد موثر باشد.

اگر بحران روسیه و اوکراین تشدید نشود، رشد اقتصادهای پیشرفته کاهش گسترده ای نیابد و درگیر شدن مستقیم چندین کشور در جنگ عملی نشود، می تواند بر هند نیز تاثیرات مثبت بیشتری بگذارد. در این بین بروز تنش دهلی نو با چین و پاکستان و درگیری نظامی آنها بعید است. هند روابط استراتژیک خود با روسیه را متعادل کرده و همکاری نزدیکتر با یالات متحده، ژاپن، استرالیا بخشی مهم از سیاست خارجی پیشرو هند است.

با این حال بحران های طولانی مدت پیامدهایی بر ثبات مالی ، بحران انرژی در اروپا و کاهش رشد؟در چین داشته است. در این بین باید توجه داشت که تورم و چالش های همراه با احتمال رکود در چند کشور پیشرفته می تواند اقتصاد هند را نیز تحت تاثیر قرار دهد. همچنین تعدیل تقاضای جهانی می تواند سبب کاهش صادرات هند شود.

دسترسی و انتقال انرژی: انرژی همچنان کلید رشد اقتصادی بسیاری از اقتصادها چون هند است. دهلی نو برای برآوردن نیازهای رو به رشد خود به انرژی نیاز دارد. نیازهای انرژی هند هنوز در حال افزایش است و در واقع هر گونه تحول ژئوپلتیکی گسترده در خاورمیانه سبب نوسان گسترده قیمت نفت خام و تاثیر آن بر رشد اقتصاد هند شود.در این راستا جذب سرمایه گذاری گسترده برای توسعه زیرساخت های نفت و گاز خود بخشی از گام های مهم هند است

به نظر میرسد هند بتواند حدود دو سوم انرژی جدید مصرفی خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند بیوگاز ، هیدروژن، باد، انرژی خورشیدی و برق آبی تامین کند، و تا سال ۲۰۳۰ به ۴۰ درصد انرژی از منابع منابع تجدیدپذیر و غیرفسیلی دست یابد.اگر دهلی نو در این برنامه ها موفق شود عملا وابستگی اقتصاد هند به انرژی وارداتی از سوخت‌های فسیلی را کاهش می دهد. امری که میتواند در جهت رشد سریع اقتصادی کشور نیز باشد.

تداوم سرمایه گذاری: هر چند هند به مقصد بسیاری از سرمایه گذاران تبدیل شده و رتبه بالای هند در سرمایه گذاری مستقیم خارجی در میان کشورهای توسعه یافته مناسب است. اما بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی هنوز تجارت در این کشور در مقایسه با کشورهایی مانند چین چالش برانگیز می‌دانند.

با این حال اگر هند همچنان به تسهیل قوانین جذب سرمایه های خارجی، کاهش مالیات شرکت ها، مشوق های سرمایه گذاری و زیرساختی ادامه دهد ، نگاه مثبت شرکت های چندملیتی به چشم انداز سرمایه گذاری در هند و افزایش سهم بخش تولید و صادرات هند جذب خواهد شد. به علاوه افزایش میزان حواله های هندی کارگران و دیاسپورای هندی نیز نقش مهمی در افزایش جایگاه اقتصاد هند خواهند داشت.

بهره گیری از فرصت ها و کاهش نابرابری و اصلاحات: بیش از نیمی از نیروی کار هند در بخش کشاورزی و بخش‌های مرتبط مشغول به کارند. روستاهای هند در چند دهه اخیر تغییرات زیادی کرده است ولی هنوز کشاورزی در مقایسه با دیگر کشورها عقب مانده است.در این بین توسعه اقتصادی هند و رشد اقتصادی شهر محور، نابرابری شهر و روستا را افزایش داده است.

رشد نابرابر در کنار افزایش تعداد میلیاردرهای هندی سبب توجه بیشتر دولت به مقابله با بیکاری گسترده و ارائه یارانه‌ برای فقیرترین افراد شده است اما هند هنوز با سرانه درآمد متوسط در دسته بندی اقتصادهای متوسط رو به پایین است. لذا برای ایجاد رشدی پایداردر اقتصاد و یا نرخ رشد بالاتر کاهش نرخ فقر مهم است. هند با جمعیت حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیونی از چین به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان در سال آینده پیشی می گیرد. در این بین برقراری نوعی موازنه بین کنترل نرخ رشد جمعیت ، کنترل نرخ فقر و جمعیت سن کار هند مهم است. در واقع میانگین سنی هند کمتر از چین است.

دولت هند اگر برنامه های دقیقی برای اصلاحات، مقابله با تورم ، نوسانات بازار مالی ، ایجاد تنوع در کشت محصولات، توسعه زیرساختهای صنعتی و اقتصادی ، کاهش نابرابری داشته باشد ، میتواند مسیر هند در تبدیل به سومین اقتصاد بزرگ جهان تا سال ۲۰۲۷ و پیشی گرفتن از ژاپن و آلمان را آسان تر کند. همچنین به نظر میرسد اگر هند بتواند از جمعیت جوانش را به عنوان فرصتی برای رشد اقتصادی آینده، ایجاد اشتغال و رشد و توسعه اقتصادی استفاده کند چشم انداز اقتصاد این کشور روشن تر خواهد بود.

چشم انداز

هند با وجود چالشها دارای ویژگی ها و متغیرهایی است که میتواند دسترسی این کشور به یک اقتصاد ۵ تریلیون دلاری تا سال ۲۰۲۴-۲۰۲۵ و یا حتی اقتصاد ۳۰ تریلیون دلاری در میان مدت را آسان کند. از یک سو هند با توجه به انعطاف پذیری، ماهیت اقتصادی و تقاضای داخلی بالا ، از اقتصاد جهانی مستقل تر است و با وجود رکود دیگر اقتصادها بعید است در شرایط بدی قرار گیرد.

همچنین با توجه به وجود متغیرها و عناصری متعددی دسترسی هند به صادرات بالا تر، حفظ سریع‌ترین رشد در بین اقتصادهای بزرگ ، کسب عنوان اقتصاد برتر آینده دور نخواهد بود.هر چند بانک جهانی پیش بینی رشد هند را برای سال مالی ۲۰۲۳ به ۶.۵ درصد کاهش داد، اما موفقیت ها و گام های دهلی نو در اقتصاد سبب شده است همچنان امید به رشد بالاتر از سایرین در آسیا و اقیانوسیه (چون چین، ژاپن و کره جنوبی) برای هند در آینده نزدیک تصور شود.

در واقع خطرات تنش های ژئوپلیتیکی ، رکود جهانی و سخت شدن شرایط مالی جهانی وجود دارد و شاید رشد جهانی در سال ۲۰۲۳ -۲۰۲۴ کند شود و کند بماند. اما هند با ریاست بر گروه هایی چون گروه ۲۰ فرصتی برای ایفای نقش بیشتر در اقتصاد جهان خواهد داشت. در حالی که ممکن است بسیاری از اقتصادها در بلند مدت کوچک تر شوند، پیش بینی سهم ۱۶.۲ درصد هند از تولید ناخالص داخلی جهان در سال ۲۱۰۰، دور از انتظار نخواهد بود.