آیا ایران رابطه اسرائیل با عربستان را برقرار می‌کند؟

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل به دنبال روابط دیپلماتیک کامل با عربستان است، اما بعید به نظر می رسد که ریاض عادی سازی را در آینده نزدیک بپذیرد.

به گزارش ایرنا از المانیتور، دفتر نخست وزیری تل آویو اعلام کرد که در دیدار روز پنجشنبه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، تعمیق " پیمان ابراهیم "با تاکید بر پیشرفت در مورد عربستان سعودی" در دستور کار قرار گرفت و آنتونی بلینکن وزیر خارجه واشنگتن نیز احتمالاً در سفر آتی به اسرائیل در اواخر این ماه به توافقات عادی سازی منطقه ای خواهد پرداخت.

دولت بایدن تلاش کرده است تا بر اساس توافق‌های عادی سازی روابط منعقد شده در دوران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، که روابط دیپلماتیک رسمی بین اسرائیل و امارات متحده عربی، مراکش، بحرین و سودان ایجاد کرد، این طرح را دنبال کند.

دن شاپیرو، یکی از اعضای برجسته شورای آتلانتیک و سفیر سابق ایالات متحده در اسرائیل، گفت: «این مساله ( عادی سازی روابط ) زمانی یک امکان واقع بینانه است که منافع همه طرف‌ها را تامین کند.

سفر سالیوان به اسرائیل اندکی پس از انتخاب راست‌گراترین دولت تاریخ تل آویو صورت می‌گیرد که اعضای افراطی ناسیونالیست آن از گسترش وسیع شهرک‌های یهودی در کرانه باختری و تغییر وضعیت موجود در اماکن مقدس بیت المقدس حمایت کرده‌اند.

شاپیرو گفت: «هر یک از این گام‌ها برای سعودی‌ها و شاید سایر کشورهای عربی در شرایطی که در حال حرکت برای عادی‌سازی یا تعمیق روابط خود با اسرائیل هستند، دشوار خواهد بود».

عادی سازی بین عربستان سعودی و اسرائیل یک پیشرفت دیپلماتیک خواهد بود، اگرچه دو طرف که به گفته این نویسنده دارای دشمن مشترکی در ایران هستند، روابط امنیتی مخفیانه ای دارند که به دهه ۱۹۶۰ باز می گردد.

در سال‌های اخیر، عربستان سعودی گام‌های روبه جلو و عملی برای ایجاد روابط پشت پرده با اسرائیل برداشته است که از جمله می توان از باز کردن حریم هوایی ریاض به روی پروازهای تجاری اسرائیل در ماه ژوئیه نام برد و جو بایدن در تابستان امسال از شهر ساحلی جده عربستان بازدید کرد و جو بایدن اولین رئیس جمهور آمریکا بود که مستقیماً از اسرائیل به آنجا سفر کرد.

این رابطه از جهات دیگری رو به جلو بوده است. در ماه اکتبر، رئیس یکی از بزرگترین بانک های اسرائیل در یک مجمع تجاری در ریاض شرکت کرد. در همان ماه، یک ورزشکار اسرائیلی برای اولین بار در عربستان سعودی مسابقه داد. در ماه مه گذشته، ده‌ها کارآفرین و بازرگان اسرائیلی برای گفت و گو با گروه‌های سرمایه‌گذاری محلی به عربستان سعودی رفتند.

همچنین نتانیاهو در یک برنامه تلویزیونی ، برنامه عادی سازی را مطرح کرد و چشم انداز سیاست خارجی خود را برای "صلح تاریخی واقعاً قابل توجه با عربستان سعودی" توصیف کرد.

علیرغم فشار نتانیاهو، کارشناسان می گویند تا زمانی که ملک سلمان پادشاه عربستان بر تخت سلطنت باقی بماند، عادی سازی روابط بعید است. پادشاه سالخورده، اگرچه امروزه کمتر در تصمیم‌گیری تأثیرگذار است، اما همچنان می‌تواند عادی‌سازی را وتو کند. او مدت‌هاست که از ابتکار صلح عربی در سال ۲۰۰۲ دفاع می‌کند که خواستار به رسمیت شناختن آن تنها در ازای تشکیل کشور فلسطین و خروج کامل اسرائیل از سرزمین‌های فلسطینی اشغال شده از سال ۱۹۶۷ است.

شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، این موضع را این هفته تکرار کرد و به بلومبرگ گفت که در صورتی که عربستان سعودی روابط خود را با اسرائیل عادی کند، توافق برای تشکیل کشور فلسطین پیش شرط خواهد بود.

شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور و وارث تاج و تخت بالقوه این کشور خلیج فارس، از اسرائیل به عنوان «همپیمان بالقوه با منافع زیادی که می‌توانیم با هم دنبال کنیم» یاد کرده است.

یاسمین فاروق کارشناس بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت که شاهزاده محمد می‌داند که در صورت عادی‌سازی عربستان سعودی، سایر کشورهای عربی و اسلامی نیز از آن پیروی خواهند کرد، که این امر باعث می‌شود تا [عربستان سعودی] خواهان بازگشتی باشد که برای آنها مفید باشد و واکنش های احتمالی را جبران کند.»

او گفت که تل آویو می تواند یک قدم کوتاه از تشکیل کشور فلسطین را بپذیرد، بویژه اگر با نوعی همکاری امنیتی رسمی با ایالات متحده همراه باشد.

فاروق افزود: او می تواند ببیند که اسرائیلی ها و آمریکایی ها چقدر می خواهند این اتفاق بیفتد، بنابراین او می تواند صبر کند. عادی سازی با اسرائیل می تواند انتقادات عربستان سعودی را در واشنگتن و دیگر پایتخت های غربی، جایی که جایگاه این کشور به دلیل قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار واشنگتن پست، کمپین بمب گذاری در یمن و مسائل متعدد حقوق بشری خدشه دار شده است، کاهش دهد. روابط با ایالات متحده در ماه اکتبر پس از اینکه ائتلاف اوپک پلاس به رهبری عربستان سعودی تولید نفت را کاهش داد، با وجود نگرانی های ایالات متحده مبنی بر اینکه کاهش عرضه باعث افزایش قیمت ها می شود، بیشتر تیره شد.

بروس ریدل، کارشناس موسسه بروکینگز در امور عربستان سعودی و تحلیلگر سابق سیا، می گوید که عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل در زمانی که بایدن هنوز بر سر کار است بعید است و اگر آنها می‌خواستند این کار را انجام دهند، در دوره ترامپ رخ می‌داد.