کدام گروه‌ها در لیست تروریستی اروپا قرار دارند؟/ از القاعده و داعش تا حماس

اتحادیه اروپا در جلسه خود تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. هنوز در این جلسه تصمیم به تروریستی نامیدن سپاه گرفته نشده است اما اگر این اتفاق رخ دهد، تبعاتی همچون بلوکه شدن اموال اعضای سپاه در کشورهای اتحادیه اروپا را به دنبال دارد.

به گزارش تجارت‌نیوز، آلمان و فرانسه در حال بررسی قرار دادن نام سپاه پاسداران در لیست تروریستی اتحادیه اروپا هستند. تاکنون تنها گروه‍‌‌های تروریستی در لیست سیاه اتحادیه اروپا بوده‌اند و اگر رای امروز اروپا علیه سپاه مثبت باشد، اولین بار است که نیروی نظامی یک کشور در لیست سیاه اروپا قرار می‌گیرد.

به گفته تانیا مهرا از مرکز بین‌المللی ضد تروریسم، ممکن است این تصمیم امروز، 23 ژانویه در نشست انجمن امور خارجه اتحادیه اروپا گرفته شود. اگرچه به گفته جوزپ بورل فعلا نام سپاه تنها در صورتی وارد لیست سیاه می‌شود که یک دادگاه در اروپا رای به چنین تصمیمی دهد. تاکنون هیچ کدام از دادگاه‌های اروپا این موضوع را قبول نکرده‌اند و تروریستی اعلام کردن سپاه بدون تشکیل یک دادگاه اروپایی امکان‌پذیر نیست.

اما این اتحادیه چگونه گروه‌های تررویستی را مشخص می‌کند و قرار گرفتن سپاه ایران در این لیست چه عواقبی دارد؟

سازوکار لیست تروریستی اروپا چگونه است؟

به نقل از دویچه‌وله، لیست تروریستی اتحادیه اروپا نخست در سال 2001 و پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر ایالات متحده شکل گرفت که شامل افراد، گروه‌ها و نهادهایی که با تروریسم در ارتباط هستند، می‌شود.

این لیست در ابتدا به عنوان یک سند پشتیبان برای چشم‌انداز شورای امنیت سازمان ملل متحده که تنها چند هفته پس از حادثه 11 سپتامبر به تصویب رسید، ایجاد شد و هدف آن شناسایی تروریست‌ها و تامین‌کنندگان مالی آنان و در نهایت تلاش برای متوقف کردن آنان به وسیله محدودسازی فعالیت‌های مالی بود.

این لیست سیاه هر 6 ماه بازبینی و به‌روزرسانی می‌شود و در حال حاضر 13 شخص 21 گروه در خارج از اتحادیه اروپا را شامل می‌شود که در فعالیت‌هایی چون بمب‌گذاری و نقشه‌های ترور نقش داشته‌اند. وارد شدن به این لیست به این معنی است که کمک‌های مالی و دیگر دارایی‌های شخص یا گروه تحریم شده در منطقه اروپا بلوکه خواهد شد و دیگر نمی‌توانند در هیچ کدام از کشورهای عضو اتحادیه اروپا به اموال خود دسترسی داشته باشند، تحرکات آنها محدود خواهد شد و در مواردی ممکن است با پیگیری‌های قضایی نیز مواجه شوند.

چگونه افراد یا گروه‌ها وارد لیست تروریستی می‌شوند؟

هر فرد یا گروهی که به دلیل اقدام مرتبط با ترور یا تلاش برای ارتکاب ترور مورد بازجویی یا پیگرد قانونی قرار گرفته باشد، می‌تواند در این فهرست قرار بگیرد. حتی ممکن است در مواردی که تحقیقات صورت نگرفته باشد نیز این نهادها وارد لیست شوند. اعضای اتحادیه اروپا یا کشورهای ثالث غیرعضو، افراد یا گروه‌هایی را که فکر می‌کنند باید در این لیست سیاه قرار بگیرند، پیشنهاد و دلایل خود را نیز ارائه می‌دهند. سپس کارگروه اقدامات محدودکننده برای مبارزه با تروریسم (COMET) برای بررسی این درخواست وارد عمل می‌شود.

اعضای این کارگروه دقیقا مشخص نیست اما اگر این گروه تصمیم به تشخیص فرد یا گروه مورد نظر، عنوان تروریست بگیرد، پیشنهادات مطرح شده را به شورای اروپا ارسال می‌کند که شامل تمام رؤسای دولت‌ها و کشورهای اتحادیه اروپاست. این شورا دو عضو الحاقی دیگر نیز دارد و آن هم رئیس کمیسیون اروپا، «ورزولا فون در لاین» و رئیس شورای اتحادیه اروپا، «چارلز میشل» (نخست وزیر بلژیک) است.

علاوه بر فرآیند داخلی این نامگذاری، اگر شورای امنیت سازمان ملل متحد شخص یا گروهی را مرتبط با تروریسم شناسایی کرده باشد احتمال اینکه آن شخص یا گروه در لیست سیاه اتحادیه اروپا نیز قرار بگیرد بالاست.

چه کسانی در این لیست تروریستی هستند؟

القاعده و شاخه‌های آن به علاوه گروه داعش و گروه‌های وابسته به آن در این لیست قرار دارند. همچنین یک ماده ویژه درباره داعش از سال 2016، فروش تسلیحات و مهمات یا سایر تجهیزات نظامی را به اعضای این گروه یا هر کسی که با این گروه مرتبط است ممنوع می‌کند. سفر اعضای داعش از طریق اتحادیه اروپا ممنوع است مگر اینکه شهروندان اتحادیه اروپا باشند و به کشور خود ترانزیت کنند.

همچنین گروه حماس و چندین گروه جدایی‌طلب و مبارز و انقلابی دیگر مانند شاخه نظامی حزب الله، حزب کارگران کردستان (PKK)، ببرهای آزادی‌بخش تامیل ایلام، ارتش آزادی‌بخش کلمبیا(ELN) و حزب کمونیست فیلیپین در این لیست سیاه قرار دارند.

نامگذاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یک گروه تروریستی یک اقدام بی‌سابقه از سمت این بلوک خواهد بود و این اولین باری است که اتحادیه اروپا ارتش یک کشور مستقل را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار می‌دهد. با این حال، قبلاً افرادی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در این لیست قرار گرفته‌اند و سازمان اطلاعات ایران نیز در لیست سیاه قرار دارد.

تانیا مهرا می‌گوید این فهرست به این معنی است که تحریم‌هایی که قبلاً در بسته‌ای جداگانه علیه ایران اعمال شده‌اند، صرفاً تکرار می‌شوند و افرادی که به خدمت اجباری سربازی فراخوانده می‌شوند ممکن است به‌طور ناعادلانه تحت تأثیر قرار گیرند. اما او می‌افزاید، حتی اگر این اقدام علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بتواند مذاکرات دیپلماتیک را متوقف کند، یک اقدام سمبلیک است و پیامی قدرتمند به ایران می‌فرستد.

امکان حذف شدن از لیست تروریستی اتحادیه اروپا وجود دارد؟

امکان حذف شخص یا گروه از این فهرست وجود دارد یا حداقل می‌توان برای آن تلاش کرد. این فرآیند می‌تواند از طریق کشورهای عضو یا کشورهای غیرعضو باشد که پیشنهاد آن را ارائه می‌کنند، که اساساً فرآیند فهرست‌بندی را معکوس می‌کند. فارک، گروه انقلابی کلمبیایی، یکی از این گروه‌هاست که در سال 2016 پس از قبول یک توافق صلح، از لیست سیاه خارج شد.

در موارد پیچیده‌تر، افراد یا گروه‌های فهرست‌شده می‌توانند از اتحادیه اروپا شکایت کنند تا تصمیم آن را به چالش بکشند. حماس در سال 2014 از اتحادیه اروپا به دلیل قرار دادن آن در فهرست سازمان‌های تروریستی با این استدلال که این یک جنبش مقاومت مشروع است، شکایت کرد. دادگاه عمومی اتحادیه اروپا حکم به حذف این گروه داد زیرا به این نتیجه رسید که این گروه بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای به عنوان یک گروه تروریستی تعیین شده است، نه بر اساس تحقیقات مناسب. اما این تصمیم بعداً در سال 2017 توسط دیوان دادگستری اتحادیه اروپا، لغو شد و حماس مجددا به این لیست بازگشت.