پوتین می‌تواند جن‌اش را به چراغ جادو برگرداند؟

یوگنی پریگوژین معروف به "آشپز پوتین" مدعی شده است که اعتبار پیروزی روسیه در میدان نبرد در سولدار از آن گروه واگنر تحت رهبری اوست. کارشناسان به نیوزویک می‌گوید که پریگوژین نقش برجسته‌تری را هدف قرار داده، اما شکاف در روابط او با کرملین در حال افزایش است. در اینجا باید پرسید پس از این چه بر سر مردی خواهد آمد که می‌خواهد قهرمان روسیه باشد، اما اکنون جوخه انتحاری را رهبری می‌کند؟

به گزارش فرارو به نقل از نیوزویک، پریگوژین زمانی پس از گذراندن حکم زندان به جرم سرقت و کلاهبرداری به هات داگ فروشی روی آورد. با این وجود، از آن زمان به این سو "یوگنی پریگوژین" از صعود سریع در جامعه روسیه لذت می‌برد و ثروت هنگفتی به دست آورده و سال گذشته به عنوان بازیگر کلیدی در جنگ "ولادیمیر پوتین" متحد نزدیک‌اش علیه اوکراین ظاهر شد.

این تاجر ۶۱ ساله روس که از طریق قرارداد‌های پذیرایی در کرملین لقب "آشپز پوتین" را از آن خود ساخت اعتبار عملیات سولدار در اوکراین در ماه ژانویه را از آن خود و نیرو‌های تحت فرمان‌اش در گروه شبه‌نظامی خصوصی "واگنر" در سولدار می‌داند. سولدار شهری کوچک حاوی معدن نمک در منطقه دونتسک در شرق اوکراین اولین دستاورد روسیه در میدان جنگ در اوکراین از تابستان ۲۰۲۲ میلادی به این سو بوده است.

با این وجود، اکنون به نظر می‌رسد که پریگوژین ماه‌ها پس از معرفی خود به عنوان مغز متفکر گروه شبه نظامی بدنام "واگنر" در حال از دست دادن نفوذش در میدان جنگ است. با افزایش اشتهای او برای پیشرفت و ارتقای جایگاه در عرصه سیاست شکاف‌هایی در روابط او با کرملین ظاهرا در حال ظهور است.

شکاف بر سر شکست‌های میدان نبرد در اوکراین به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. هم چنین، پریگوژین از مبارزان خود در واگنر به عنوان موثرترین یگان‌ها در جنگ علیرغم شکست آنان در پیشرفت چشمگیر در شهر جنگ زده باخموت یاد می‌کنند. او در شش ماه گذشته جنگجویان خود را در قالب گروه واگنر که عمدتا متشکل از محکومان و زندانیان روس بوده‌اند به آن ناحیه اعزام کرده و آنان را مورد تمجید قرار می‌دهد.

گروه واگنر به شدت در نبرد‌های کنونی در اوکراین شرکت داشته و به ارتش روسیه در الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ میلادی کمک کرده است. با این وجود، اکنون به نظر می‌رسد آن گروه نقش کم‌تر برجسته‌ای در عملیات اطراف باخموت ایفا می‌کند. پوتین به تدریج در حال جایگزین کردن پرسنل نظامی حرفه‌ای ارتش روسیه به جای جنگجویان واگنر است و مقام‌های دولتی نیز از این تصمیم او حمایت می‌کنند.

به نظر می‌رسد کرملین با انجام این کار پیامی کاملا آشکار به پریگوژین ارسال کرده و آن این که وزارت دفاع روسیه جنگ را مدیریت می‌کند و قادر است جنگ را بدون پریگوژین به پایان برساند.

جاه‌طلبی‌های پریگوژین

از زمانی که پریگوژین در سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی از سایه خارج شد جاه طلبی‌های سیاسی بالقوه او موضوع گمانه زنی‌های زیادی بوده است. پریگوژین که در سن پترزبورگ به دنیا آمد و خود سال‌ها پشت میله‌های زندان به سر می‌برد پس از آن که در یک ویدئوی فاش شده در حال جذب سربازان مورد نیاز گروه واکنر از میان زندانیان و محکومان سابق روسیه دیده شد توانست به سرعت در جنگ اوکراین برای خود نام و شهرتی کسب کند.

او ماه‌ها رهبری طرح استخدام نیرو را برعهده داشت و در ازای شش ماه خدمت نظامی در اوکراین به زندانیان مرد تخفیف در مجازات و مشوق‌های نقدی ارائه می‌کرد. برای انجام این کار او مجبور شد پوتین را تحت فشار قرار دهد تا به طور مخفیانه محکومانی را که برای جنگ در اوکراین استخدام شده اند مورد عفو قرار دهد.

"خوآنا دو دئوس پریرا" پژوهشگر ارشد موسسه خدمات متحد سلطنتی (RUSI) یک اندیشکده بریتانیایی اشاره می‌کند که در ابتدای جنگ اوکراین روابطی خوب میان کرملین و گروه واگنر وجود داشت. او اشاره می‌کند که گروه شبه نظامی واگنر در ابتدای جنگ به عنوان ابزاری "بسیار مفید" و "اهرمی جنگی" قلمداد شد.

او می‌افزاید: «هنگامی که پریگوژین در نهایت اعتراف کرد حامی مالی گروه واگنر بوده می‌توانستید در سخنان‌اش ساختاری واضح از یک شخصیت سیاسی را مشاهده کنید. اکنون پریگوژین از نظر شخصیت سیاسی‌ای که می‌خواهد داشته باشد فرد بسیار خطرناک‌تری شده است».

از هم پاشیدگی روابط پریگوژین و کرملین از زمانی آغاز شد که پریگوژین خود را به عنوان راه‌حل نظامی برای منازعه در اوکراین و دارنده راه حلی سیاسی معرفی کرد.

"دئوس پریرا" می‌افزاید: «زمانی که پریگوژین خود را بنیانگذار گروه واگنر اعلام کرد آن لحظه یک نقطه اوج تبلیغاتی محسوب می‌شد. او خود را به عنوان وزیر دفاع یا فردی با شخصیت بالا در داخل کرملین می‌بیند. او خود را به اندازه‌ای قابل احترام می‌بیند که معتقد است به منظور کار‌هایی که برای روسیه انجام داده باید پاداش دریافت کند».

"ولاد میخننکو" کارشناس تحول پسا کمونیستی اروپای شرقی و اتحاد جماهیر شوروی سابق در دانشگاه آکسفورد می‌گوید به نظر می‌رسد پریگوژین به این نتیجه رسیده که به نقش عمومی بزرگتری در روسیه نیاز دارد. او می‌افزاید: «دیگر آن که صرفا یک پیمانکار پنهان در بخش خصوصی قلمداد شود او را راضی نمی‌کند».

میخننکو به "نیوزویک" می‌گوید: «به نظر می‌رسد پریگوژین چیزی بیش‌تر به نوعی یک نوع مقام و شغل رسمی و جدی‌تر را می‌خواهد».

پریرا می‌گوید: «گروه واگنر اکنون در حال از دست دادن قدرت خود است.زیرا کرملین کماکان قصد دارد نشان دهد که دولت و ارتش روسیه مسئولیت مدیریت جنگ را برعهده دارند. در این میان، آن چه انگیزه و محرک اقدامات پریگوژین می‌باشد غرور ملی و پول است».

او می‌افزاید: «پریگوژین می‌خواهد به دلیل شاهکارهایش شناخته شود. با این وجود، اگر به طور علنی اعلام کند که آمال و آرزو‌های سیاسی دارد سریعا کشته می‌شود. او شدیدا می‌خواهد به مثابه یک قهرمان دیده شود و در آن زمان است که می‌تواند اعتباری جدی از سوی افکار عمومی روسیه به نفع خود کسب کند. بنابراین، او نیاز دارد تا نه تنها به عنوان یک ابزار مورد استفاده در جنگ بلکه به مثابه یک قهرمان دیده شود».

نبرد در سولدار چگونه به تنش‌ها دامن زد؟

پریگوژین پس از اشغال سولدار ویدئویی را منتشر کرد که در آن از جنگجویان‌اش به عنوان "احتمالا با تجربه‌ترین ارتش جهان امروز" تمجید به عمل آورده بود.

تنش‌ها زمانی افزایش یافت که پوتین موفقیت در سولدار را به وزارت دفاع خود نسبت داد و هیچ اشاره‌ای به گروه واگنر نکرد. پریگوژین وزارت دفاع روسیه را به تلاش برای کم اهمیت جلوه دادن نقش گروه واگنر در اشغال سولدار و کم اهمیت جلوه دادن دستاورد‌های آن متهم کرد.

پریگوژین اندکی پیش از آن که ادعا کند سولدار را تسخیر کرده ویدئویی در کانال تلگرام خود منتشر کرد که ظاهرا در شبکه معادن نمک، غار‌ها و تونل‌های ۲۰۰ کیلومتر شهر گرفته شده است. به گفته "دئوس پریرا" این جسورانه‌ترین حرکت پریگوژین در نشان دادن جاه طلبی‌های سیاسی‌اش بود.

او می‌افزاید: «با اشاره به نمادشناسی هر کاری که پریگوژین انجام می‌دهد معنی دارد. او یک بسته نمک داشت و پرداخت به فردی که در خودرو بود را با نمک انجام داد او با نمایش آن تصویر از خود اساسا می‌گفت که ما نه تنها معادن را کنترل می‌کنیم بلکه کنترل روستائیان و شهروندان سولدار را نیز برعهده داریم. او قصد داشت این پیام را به روس‌ها به خصوص در سطوح حکومتی انتقال دهد».

او می‌گوید هدف پریگوژین آن است که بر روی مشارکت خود در جنگ سرمایه‌گذاری کند و به یک شخصیت مرکزی در سیاست روسیه تبدیل شود. میخننکو می‌گوید معتقد است که پریگوژین از سولدار برای نجات تصویر خود در میان شکست‌های گروه واگنر در باخموت استفاده کرد. او می‌گوید: «پریگوژین از سولدار به عنوان طعمه استفاده کرد و این پیروزی را با درک آن که احتمالا باخموت دور راز دسترس است اعلام کرده بود».

جوخه انتحار

با طولانی شدن جنگ و مرگ تعداد قابل توجهی از جنگجویان واگنر در نبرد برای تصرف باخموت گزارش‌ها و داده‌ها نشان می‌دهد که پریگوژین در یافتن نیرو‌های جدید با مشکل مواجه شده است.

رسانه خبری مستقل روسی "مدیا زونا" در تاریخ ۳۱ ژانویه با استناد به آمار سرویس مجازات فدرال فدراسیون روسیه (FPS) اعلام کرد که کاهش جمعیت زندانیان روسیه در فاصله نوامبر ۲۰۲۲ تا ژانویه ۲۰۲۳ میلادی حدود شش هزار نفر بوده است. آن نهاد در نوامبر ۲۰۲۲ میلادی گزارش داد که جمعیت زندانیان مرد در روسیه طی دو ماه به میزان ۲۳ هزار نفر کاهش یافته است.

"دیوید ویلان" برادر "پل ویلان" درجه‌دار سابق نیروی دریایی آمریکا که به شانزده سال زندان به اتهام جاسوسی در روسیه محکوم شده می‌گوید که دریافته گروه واگنر به طور ناموفق تلاش کرده است تا محکومین بیش‌تری را برای جنگ به خدمت بگیرد.

او در بیانیه‌ای گفته است: «هر فردی تصویر روشنی از آن چه برای اسرای جنگی در اوکراین وجود خواهد داشت در ذهن دارد. واگنر تلاش کرده ۱۱۵ مرد را استخدام کند، اما اخیرا تنها هشت نفر داوطلب شده و حاضر به پذیرش فراخوان واگنر شده اند».

میخننکو می‌گوید گروه واگنر عملا به یک "جوخه انتحاری" تبدیل شده و می‌افزاید: «این ویژگی برای جذب نیرو جذاب و منحصر بفرد نیست».

میخننکو می‌گوید نمونه واضحی از بی اعتنایی پوتین به پریگوژین زمانی آشکار شد که پوتین در ژانویه به سن پترزبورگ رفت و با پریگوژین ملاقات نکرد این در حالیست که پریگوژین ظاهرا درخواست ملاقات را مطرح کرده بود.

پوتین در ۱۸ ژانویه یک جلسه کاری با "الکساندر بگلوف" فرماندار سن پترزبورگ برگزار کرد و با او درباره گردان‌های داوطلب تحت رهبری فرماندار سن پترزبورگ برای جنگ بحث و گفتگو داشت.

انستیتو مطالعات جنگ اندیشکده‌ای مستقر در واشنگتن بگلوف را "یکی از دشمنان آشکار پریگوژین" توصیف کرده و خاطر نشان می‌سازد که رهبر واگنر کارزاری را برای برکنار کردن او از منصب فرمانداری راه اندازی کرده بود. میخننکو می‌گوید ویدئوی متتشر شده توسط کرملین که پوتین و بگلوف را در کنار یکدیگر نشان می‌دهد "نشانه‌ای از تلاش پوتین برای عقب راندن پریگوژین بود. کرملین اکنون در تلاش است تا از طریق فرستادن جنگجویان گروه واگنر به باخموت با هدف قطع شدن سر آنان به پریگوژین این پیام را انتقال دهد که ما جنگ را بدون تو به پایان خواهیم رساند و به زعم خود این گونه جن را به چراغ جادو باز گرداند.