ناچاریم با طالبان تعامل کنیم

محبوبه سراج، فعال برجسته حقوق بشر و نامزد جایزه صلح نوبل درباره روند افغانستان در 18 ماهی که از بازگشت طالبان افراطی به قدرت می‌گذرد می‌گوید که «زنان در افغانستان ناپدید شده‌اند».

به گزارش شفقنا به نقل از فارن پالیسی، او معتقد است: «به نظر می‌رسد که طالبان هر روز احکام جدیدی صادر می‌کند که به طور سیستماتیک زنان را از زندگی عمومی پاک می‌کند. در واقع ما دیگر وجود نداریم. ما دیده نمی‌شویم. ما اجازه نداریم کاری بکنیم، جایی برویم، درس بخوانیم، برویم سر کار».

به گفته محبوبه سراج؛ «وعده‌هایی که طالبان در جریان مذاکرات صلح با دولت دونالد ترامپ درباره احترام به حقوق زنان داده بود، همگی دروغ بودند. در واقع طالبان از زمان بازگشت به قدرت، این دروغ‌ها را بارها و بارها برای مقامات زودباور غربی تکرار کرده- و خواسته‌های غربی‌ها برای لغو قوانین ضد زن را با دروغ‌های بیشتر و حتی قانونگذاری‌های سخت‌گیرانه‌تر پاسخ داده‌اند».

و با این حال در شرایطی که افغانستان به پرتگاه فروپاشی اقتصادی و اجتماعی رسیده؛ سراج 75 ساله به فارن‌پالیسی می‌گوید که زمان آن فرا رسیده که جهان با طالبان وارد تعامل شود.

او می‌گوید که «فرار افغان‌های برجسته، تحصیل‌کرده و توانمند از کشور همان فرار مغزهاست- که آینده کشور را در معرض غارت قرار داده است. با این حال پس از 18 ماه بی‌رحمی، زمان آن فرا رسیده که داستان را از نگاه طالبان هم بشنویم. در حقیقت ما باید با آن‌ها به توافق برسیم و مذاکرات را باید با طالبان آغاز کنیم و گرنه داستان به این شکل به فرجام نخواهد رسید. اگر ننشینیم و با آن‌ها صحبت نکنیم و مشخص نکنیم که ما دقیقاً چه کاری می‌توانیم انجام دهیم و آن‌ها چه کاری می‌توانند انجام دهند، هزینه هنگفت این کار را مردم فقیر و زنان و کودکان افغانستان خواهند پرداخت».

سراج خواهرزاده امان‌الله‌خان پادشاه افغانستان در سال‌های بین 1926 تا 1929 است. او هم‌چنین مدیر اجرایی مرکز توسعه مهارت‌های زنان افغان است و یک سری پناهگاه‌های خشونت خانگی را در کابل اداره می‌کند.

او می‌گوید: هر بار که با طالبان صحبت می‌کنم، به‌شان می‌گویم که شما یک کشور را گروگان گرفته‌اید. این کار به جایی نمی‌رسد. ازشان می‌پرسم که شما دقیقاً چند نفرید و چند نفر طرفدار دارید؟ 300000، 400000، 500000؟ و جمعیت افغانستان چقدر است؟ چهل میلیون. از این جمع چند نفر زن هستند؟ بیست میلیون. چگونه می‌توانید ما را نادیده بگیرید؟ حالا همین را به دنیا هم می‌گویم. چگونه به این‌ها اجازه می‌دهید چنین رفتاری داشته باشند؟!

 سراج در ادامه از افغان‌هایی که به تبعید گریخته‌اند ابراز نارضایتی کرده و از آن‌چه در افغانستان تحت حکومت طالبان می‌گذرد سخن گفت. او می‌گوید که آن‌ها باید برگردند و ببینند زندگی برای کسانی که نمی توانند کشور را ترک کنند چگونه می‌گذرد: «آن‌ها دستور کار خود را دارند، اما معلوم است که افغانستان نیاز دارد طرفین به توافقی دست پیدا کنند. پس باید مذاکرات را با طالبان آغاز کرد. اگر ما ننشینیم و با آنها صحبت نکنیم و نبینیم که ما دقیقاً چه کاری می‌توانیم انجام دهیم و آن‌ها چه کاری می‌توانند انجام دهند. این کار به این شکل به انجام و فرجام نخواهد رسید. مطلقاً نخواهد رسید».

درخواست محبوبه سراج برای تعامل با طالبان اگر چه بحث‌انگیز شده، اما جدید نیست. روری استوارت سیاستمدار سابق بریتانیایی در اواخر سال 2021 خواستار به رسمیت شناختن دیپلماتیک و لغو تحریم‌های مالی طالبان شده بود و عقیده داشت که این کار در مقابل زیاده‌روی‌های ایدئولوژیک طالبان به مثابه مانع عمل خواهد کرد. او در آن زمان برای مؤسسه بروکینگز نوشت که در ازای شناسایی و لغو تحریم‌های مالی، طالبان به سوی رعایت حداقلی از استانداردهای حقوق بشری و حکومت‌داری حرکت خواهد کرد: «مذاکره‌کنندگان می‌توانند برای اهداف بسیار مهمی مانند آموزش- حتی تفکیک‌شده- دختران و زنان؛ حقوق قانونی برای دختران و زنان و البته اقلیت‌های قومی و مذهبی؛ دسترسی برابر به غذا، مراقبت‌های بهداشتی و فرصت‌های شغلی برای همه عناصر جامعه؛ و محروم کردن تروریست ها از پناهگاه امن در افغانستان تلاش کنند».

پیشنهاد سراج برای تعامل با طالبان در حالی مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد صبر آمریکا در برابر سوء استفاده‌های خشن طالبان سر آمده است. هفته گذشته وزارت امور خارجه آمریکا یک سری محدودیت‌های جدید برای صدور ویزا برای برخی از مقامات فعلی یا سابق طالبان، اعضای گروه‌های امنیتی غیردولتی، و سایر افرادی که تصور می‌شود مسئول یا شریک سرکوب زنان و دختران افغانستان هستند، اعلام کرد و در سازمان ملل متحد نیز خواستار واکنش بین‌المللی به ممنوعیت کار زنان برای سازمان‌های غیردولتی شد.

شکریه بارکزی قانونگذار سابق افغانستان اما برعکس تلقی محبوبه سراج، تعامل جهان با طالبان را باعث صدور اجازه عبور آزاد برای این گروه نامیده و می‌گوید که این کار مصونیتی را که طالبان تاکنون نیز از آن برخوردار بوده، مستحکم‌تر می‌کند.

او با اشاره به پاکستان، چین و روسیه می‌گوید: زمان آن رسیده است که کشورهایی که در چند سال گذشته با طالبان رابطه و تعامل داشته‌اند، خواستار پاسخگویی این گروه به خاطر کارهایی که انجام می‌دهد، شوند. تعامل صرف این کشورها با طالبان به این گروه مشروعیت دیپلماتیک می‌بخشد، بدون این‌که نقشی در پاسخگو کردن آن‌ها داشته باشد. زمان آن رسیده است که طالبان در مورد آن‌چه در مذاکرات دوحه گفته، در مورد آن‌چه در توافق بر عهده گرفته، و برای آن‌چه که قبل از تسلط بر کشور وعده داده و البته آن‌چه از آن زمان تاکنون انجام داده و نداده، پاسخگو باشد. در غیر این صورت، همه چیز فقط وعده‌های توخالی بوده است.