پهپادهای ایرانی مجانی در اختیار روسیه قرار نگرفتند

همکاری نظامی ایران و روسیه، موجب شده پای ایران به یک جنگ و بحران خارجی باز شود. در این همکاری روسیه چیزهایی به‌دست آورده است اما مزایای این همکاری برای ایران به‌مراتب کمتر بوده است.

به گزارش روزنامه هم‌میهن به نقل از انستیتو مطالعات استراتژیک، ایران برای خودش منطقی دارد‌ اما گزینه حمایت از روسیه برایش خطرناک است. این تصمیم به‌طور علنی توسط برخی چهره‌ها در ایران موردانتقاد قرار گرفته است که این خود نشان‌دهنده شک و تردید گسترده ایرانیان نسبت به صداقت و ارزش روسیه به‌عنوان یک شریک است.

روسیه در توافقات قبلی در مورد انرژی هسته‌ای، تحریم‌ها و دریای خزر قابل‌اعتماد نبود. به‌این‌ترتیب شک و تردید ایرانی بر یک خصومت تاریخی استوار است. روسیه به‌عنوان یک قدرت استعماری سابق و همسایه‌ای با مرزهای متضاد، طبیعتاً بیش از آنکه شریک ایران باشد، رقیب ایران بوده است. بااین‌حال، روسیه و ایران در هدف استراتژیک مقابله با نفوذ ایالات‌متحده و متحدانش در خاورمیانه مشترک هستند. مقامات هر دو کشور از روایت یکسانی استفاده می‌کنند که شامل شیطان‌سازی ناتو و محکوم کردن غرب است.

مسکو و تهران حوزه‌های نفوذ خود را در منطقه توسعه داده‌اند. نفوذ ایران در منطقه در همکاری با شرکای خود در عراق، لبنان، سوریه و یمن شبکه‌ای ایجاد کرده که به این کشور پایگاه‌هایی می‌دهد تا متحدان آمریکا در اسرائیل و خلیج‌فارس را تحت‌فشار قرار دهد. در همین حال، نفوذ روسیه از نظر جغرافیایی پراکنده‌تر است و از طریق ابزارهای مالی و سیاسی گسترش می‌یابد. حضور روسیه در جنوب و شرق مدیترانه که از زمان مداخله این کشور در سوریه به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است، مکمل حضور ایران است که از شرق تا سوریه، عراق و خلیج‌فارس امتداد دارد. منافع دو کشور همچنین در مناطقی که نفوذ آنها ضعیف‌تر است با هم منطبق است.

در خلیج‌فارس، هر دو کشور علاقه‌مند به استفاده از حوزه‌های قضایی مجاز برای دور زدن تحریم‌های سنگین تحت رهبری ایالات‌متحده هستند؛ بنابراین، به‌رغم تفاوت‌های عمیق در شخصیت سیاسی ساختارهای سیاسی در مسکو و تهران، هم اهداف استراتژیک و هم الزامات عملیاتی آنها باهم منطبق است.

تهران پهپادهای خود را به‌صورت رایگان ارائه نمی‌کند. تهران هیچ علاقه راهبردی به شکست اوکراین یا تعهد ایدئولوژیک به روسیه پوتین ندارد و در حال انجام یک سرمایه‌گذاری استراتژیک است. این کشور علاوه بر حمایت مادی، به‌دنبال بازگشت سرمایه‌گذاری خود است. تهران می‌داند که روسیه چقدر برای بقای بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، بی‌میل بود.

این سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که روس‌ها را متقاعد کرد که برای نجات اسد مداخله کنند. مداخله قاطع روسیه در سوریه تعهد پوتین به حمایت از دوستانش را نشان داد. درحالی‌که هر دو طرف قابلیت‌های خود را حفظ کردند، هماهنگی عملیاتی بین کشورها در پنج سال گذشته، به‌ویژه علیه دولت اسلامی (داعش) در سوریه و عراق، اعتماد کافی برای حمایت از یکدیگر و همکاری عمیق را تقویت کرده است.

در این میان برخی ادعا می‌کنند که جانب‌داری از روسیه صرفاً ایران را در دام اهداف راهبردی روسیه انداخته و منافع این کشور را تابع منافع پوتین خواهد کرد. این امر باعث می‌شود که ایران شانس کمتری برای رهایی از تحریم‌های غرب داشته باشد. همچنین، این‌گونه استدلال می‌شود که روسیه می‌خواهد احیای توافق هسته‌ای 2015 یا هر چیزی شبیه به آن را غیرممکن کند. اگرچه این ممکن است برای تندروها مناسب باشد، اما چیزی نیست که عملگرایان ایران بخواهند.

تهران همچنین باید ریسک بازگشت پوتین با تقاضاهای فزاینده را مدیریت کند، زیرا این احتمال وجود دارد که نیازهای نظامی روسیه در طول جنگ افزایش یابد و روسیه خواستار پاسخگویی به درخواست‌ها برای سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته‌تر یا پرسنل بیشتر باشد که برای تهران دشوار است. بازیگران قدرتمند منطقه‌ای که خودشان نیز روابطی با مسکو دارند بر ایران نظارت دارند. اسرائیل، عربستان سعودی و امارات خود را در مقابل ایران تعریف کرده‌اند و مسلماً تمایل نخواهند داشت که همکاری دفاعی نظامی روسیه و ایران از حدی فراتر رود. آنها مسلماً به مسکو فشار وارد خواهند کرد تا مطمئن شوند روسیه سیستم‌های پیشرفته دفاعی را به ایران نخواهد داد.»