تنش‌زدایی از سیاست خارجی بدون تغییر در سیاست داخلی، دوام ندارد

محمدحسین بنی اسدی، دیپلمات و کارشناس سیاست خارجی در یادداشت اختصاصی برای اعتمادآنلاین نوشت:

هر که را‌دیدیم از مجنون و عشقش قصه گفت / کاش می گفتند‌ در این ره چه بر لیلی گذشت

در واپسین ماه سال گذشته خبر وساطت چین  بین ایران و عربستان به منظور از سر گیری روابط  بازتاب گسترده ای داشت و از این رویداد به کرات و در ابعاد مختلف  از جمله تاثیر آن بر روابط دو کشور و منطقه و جهان قلمفرسایی شد ولی از تاثیر آن بر رفتار دولت در مواجهه با مردم ایران ذکری به میان نیامد .

بی گمان هر تعامل و گفتگو با کشورهای منطقه و در سطح‌بین المللی گامی مثبت و میمون به شمار می رود و باید به مبتکر این سیاست  نیز دستخوش گفت البته در صورتی که به عنوان یک تغییر رویکرد در سیاست‌ خارجی به آن نگریسته شده باشد نه از روی استیصال واضطرار و از روی ناچاری به منظور برون رفت  موقت از بحران  و خرید وقت تا فرصتی دیگر و پیگیری مجدد سیاست‌های قبلی.

اگر سیاست خارجی را دنباله سیاست داخلی در جمهوری اسلامی فرض کنیم و سیاست کنار آمدن با کشورهای عربی منطقه به زعامت عربستان را تغییری اساسی از سوی تهران  تلقی کنیم با نگاهی به شیوه های برخورد در داخل ایران‌ و عدم مشاهده انعطاف از سوی دولتمردان،  فقدان توازن بین سیاست در تعامل با منطقه و جهان و نحوه تعامل با مطالبات مردم در داخل ما را به سمت و جهتی هدایت می کند که پای تعامل با منطقه بدون توجه به مطالبات داخل را  چوبی و آسیب پذیر  بپنداریم.

بی‌گمان در همه کشورها مردم سرمایه اصلی به شمار می روند و جهان با حکومت‌هایی که در تقابل و تعارض با اتباع خود باشند به صورت جدی نمی نگرد، موج نارضایتی و اعتراضات در کشورمان طی شش ماه گذشته این مستمسک را برای سفارت های  خارجی مقیم تهران فراهم‌کرده که در گزارشات روزمره خود ضمن پایش تحولات داخلی ایران و بازتابهای آن توسط جامعه ایرانیان مقیم خارج به ویژه در اروپا؛ آمریکا و کانادا  این علامت را به کشورهای خود منتقل کنند که ایران‌آبستن ‌حوادث است و باید با احتیاط با  آن مواجه  شد.

ایجاب می کند که نظام علائم مشخص و روشنی  گویای انعطاف و تغییری اساسی  را در وهله اول با مردم ایران‌ سپس با منطقه و جهان نشان بدهد. به قول مولانا فکر آن باشد که بگشاید رهی. دنیای سیاست و دیپلماسی از چنان  انعطاف و نرمشی بر پایه واقعیت برخوردار است که طبعا  دست سیاست گزار را باز و ابعاد و گزینه های مختلف  را پیش رو قرار می دهد، در نتیجه شانس موفقیت را بیشتر کرده و جای شرم یا سرشکستگی از سیاست‌های غلط گذشته نیز برای مجریان‌ تغییر باقی نمی گذارد.

چنانچه در چهار دهه گذشته شاهد بودیم که جنگ تحمیلی به دفاع مقدس بدل گشت، تعبیرات تند علیه آل سعود  نیز از ادبیات مسئولین حذف خواهد شد از سوی دیگر مردم نیز از چنان رافت و مهربانی و بزرگ منشی برخوردارند که از تغییراتی که درجهت منافع کشور و مردم باشد استقبال می کنند و آن را به دیده منت می پذیرند ،لذا جایی برای نگرانی مسئولین از حرفهای تند گذشته علیه کشورهای دیگر  را باقی نمی گذارد .

افکار عمومی در ایران و به ویژه در جهان عرب و دنیای غرب در انتظار فرجه دو ماهه برای از سرگیری روابط ایران‌و عربستان به عنوان دو کشور بزرگ و مرکزی جهان اسلام  و به تعبیر آقای هادی نجف آبادی، سفیر اسبق کشورمان‌ در  عربستان "دوبال جهان اسلام" روز شماری می کنند. در عوض دشمنان و بدخواهانی که چشم دیدن  ایران مقتدر را  ندارند  آرزو می کنند  که بندهای تحریم و انزوا همچنان از‌دست و پای ایران‌ باز نشود لذا دست به جانب آسمان دراز کرده که این مصالحه به سرانجام‌ نرسد و نه تنها ایران از مشکلات منطقه ای و جهانی رهایی نیابد بلکه بر انزوای آن افزوده شود .

سیاست‌های صلح آمیز ایران نه تنها در جهان و منطقه دارای مخالفان  با نفوذ است بلکه در داخل ایران نیز دوستان نادان و عوامل مزدور خارجی قدرتمندی  دارد که در نهایت هدفشان ناکامی ایران است و بعید نیست از جهل یا عمد دسته گلی به آب دهند و  اخلالی ایجاد کنند.

هر گامی که در جهت تنش زدایی  بین ایران و کشورهای منطقه و جهان‌  بیواسطه یا باواسطه برداشته شود و توسط هر نهاد ایرانی پیگیری و اجرا شود  شایان تقدیر و قابل حمایت است به قول حافظ: درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد/ نهال دشمنی بر کن که رنج بی شمار آرد.

با این وجود، به عنوان‌یک اصل باید پذیرفت که سیاست های دوگانه در داخل و خارج باید از یک توازن منطقی برخوردار باشد، سیاست سرسختی و بی اعتنایی در داخل و سیاست لبخند و همزیستی در منطقه و جهان فاقد سنخیت و در نتیجه شکننده است. انتظار می رود اکنون که بهار طبیعت و بهار معنوی رمضان عطر و چتر  خود را بر فراز ایران گسترده اند بزرگان قوم در جهت تلطیف اوضاع داخلی این توصیه سعدی را به کار گیرند: چو می توان به صبوری کشید جور عدو /چرا صبور نباشم که جور یار کشم.