تعاملات خود را با هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان بر مبنای فرصت‌طلبی و منفعت‌جویی تعریف نکرده‌ایم

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران عصر امروز (پنجشنبه) ۲۴ فروردین ماه در چهارمین نشست کشورهای همسایه افغانستان در سمرقند به تشریح دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در خصوص وضعیت کنونی افغانستان پرداخت.

وی گفت: تأکید بر تشکیل حکومتی فراگیر در افغانستان به مفهوم مداخله در امور داخلی این کشور نیست، بلکه نصیحتی دلسوزانه برای کمک به حکمرانی خوب است.

وزیر خارجه بیان کرد: مولفه و انتخاب نمایندگان اقوام و گروه‌های افغانستانی برای حکومت این کشور به عهده افغان‌ها است.

امیرعبداللهیان همچنین بر مشارکت زنان و دختران افغانستان در امور این کشور و فراهم شدن زمینه تحصیل آنها تأکید کرد و افزود: ایران آمادگی خود را برای فراهم کردن کمک‌های سخت افزاری و نرم افزای به هیأت حاکمه برای تعیین شرایط خوب برای تحصیل آنها اعلام می‌کند.

وی همچنین یادآور شد: ایران تعاملات خود را با هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان بر مبنای فرصت طلبی و منفعت جویی تعریف نکرده است.

وزیر خارجه در بخش دیگری از اظهاراتش بیان کرد: هیأت حاکمه افغانستان به تعهدات حکمرانی خود در قبال کشورهای همسایه اهتمام جدی نداشته است.

وی در این نشست ضمن قدردانی از وزیر خارجه ازبکستان برای برگزاری این نشست، گفت: ابتکاری که موفقیت بسیاری داشته و توانسته همسایگان افغانستان را در شهرهای مختلف منطقه از اسلام آباد و تهران تا تونشی و سمرقند گرد هم آورده و صدای واحدشان را به گوش جهانیان برساند.

وزیر خارجه ادامه داد:  یک سال و ۹ ماه از تحولات افغانستان و تغییر ساختار سیاسی این کشور می‌گذرد. در این مدت تلاش همه ما کمک به تثیبت اوضاع و آرامش مردم رنجدیده افغانستان بوده است. در این چارچوب جمهوری اسلامی ایران به نوبه خود در حوزه‌های مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی پیشتاز بوده و سهم بزرگی در کمک به افغان‌ها برای عبور از بحران ایفا کرده است.

امیرعبداللهیان اضافه کرد: برقراری تعامل با حکومت سرپرستی در بالاترین سطح، کمک به نیروهای امنیتی افغانستان برای مبارزه با تروریسم، حفظ تبادلات اقتصادی و مبادلات تجاری، همکاری‌های مرزی و ارسال ده‌ها محموله کمک‌های بشردوستانه به شهرهای مختلف افغانستان از جمله اقدامات ایران در این راستا بوده است. از سوی دیگر پذیرفتن صدها هزار آواره جدید افغان توسط جمهوری اسلامی ایران در دوره اخیر که تعداد اتباع افغانستانی مقیم ایران را به میلیون‌ها نفر رساند، بار سنگینی است که با توجه به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران و محرومیت از کمک‌های بین‌المللی، حاکی از سیاست انساندوستانه جمهوری اسلامی ایران در قبال مردم مظلوم افغانستان است.

وزیر خارجه بیان کرد: اوضاع افغانستان برای ما همسایگان اهمیت حیاتی دارد، زیرا ثبات یا عدم ثبات آن مستقیما بر ما اثر می‌گذارد. این در حالی است که کشورهای فرامنطقه پس از سال‌ها تهاجم و تجاوز و برجای گذاردن خسارات و رنج‌های بسیار برای مردم افغانستان، همچنان به این سرزمین بعنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف نامشروع خود علیه کشورهای منطقه چشم طمع دارند. این قدرت‌های فرامنطقه‌ای بایستی ضمن دور ماندن از افغانستان، مسؤولیت چند دهه اقدامات مخرب خود را پذیرفته و آنها را جبران کنند. قرار نیست جغرافیای افغانستان به اهرم فشار آنها علیه کشورهای منطقه تبدیل شود.

به گزارش فارس، رئیس دستگاه دیپلماسی اظهار داشت: تقویت گروه‌های تروریستی به ویژه داعش در افغانستان و انتقال عناصر باتجربه آن از خاورمیانه به این کشور از جمله برنامه‌های برخی قدرت‌های خارجی برای افغانستان و همسایگان آن است. افزایش توان عملیاتی داعش و گسترش اهداف آن به مقامات حکومت سرپرست، مراکز دیپلماتیک، مراکز رسانه‌ای و فرهنگی، شیعیان و فعالان اقتصادی شاهدی بر این مدعاست. پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران تعامل منسجم کشورهای منطقه برای مقابله با گسترش فعالیت‌های داعش و سایر گروههای تروریستی در افغانستان است.

وی ادامه داد: همه شاخه‌های تروریسم و افراط گرایی بلای جان کشورها و امنیت ملی در منطقه و جهان هستند که آسیب و تهدید آن مستقیما متوجه کشورهای ما است.

وزیر خارجه اضافه کرد: آمریکا و متحدان آن به جز مسؤولیت ویرانی، کشتار و به وجود آوردن شرایط دشوار فعلی در افغانستان، مسؤولیت کامل حمایت و هدایت داعش و گروه‌های تروریستی و افراطی را در جنوب و شمال افغانستان به عهده دارند.

امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: تجربه چند دهه ناآرامی در افغانستان نشان می‌دهد، تنها راه برقراری آرامش و ثبات در این کشور، حضور و مشارکت همه اقوام و گروه‌ها در حکومت و تشکیل دولت فراگیر است. توصیه کشورهای منطقه به حکومت سرپرستی افغانستان برای تشکیل حکومت فراگیر، به مفهوم مداخله در امور داخلی این کشور نبوده، بلکه نصیحتی دلسوزانه برای کمک به حکمرانی خوب توسط آنهاست. بدیهی است معرفی و انتخاب نمایندگان اقوام و گروه‌های افغانستانی برای حضور در حکومت به عهده افغان‌ها است.

وی گفت: همین امر درخصوص حقوق زنان و دختران نیز صدق می کند. گذشته از آن که در اسلام هیچگونه ممنوعیتی برای تحصیل و اشتغال بانوان وجود ندارد، در عین حال نگرانی های حکومت سرپرست برای فراهم آوردن زمینه های شرعی لازم برای این امر قابل درک بوده و بهمین دلیل جمهوری اسلامی ایران علاوه بر مشارکت مستقیم در تحصیل و آموزش دختران افغان، آمادگی خود را برای ارائه همه گونه کمک های سخت افزاری و نرم افزاری به حکومت سرپرست جهت تامین شرایط تحصیل دختران اعلام نموده است. شایان ذکر است هم اینک نزدیک به هفتصد هزار دانش آموز و بیش از چهل هزار دانشجوی افغانستانی در حال تحصیل در مراکز تحصیلی و دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران می باشند.

امیرعبداللهیان گفت: جمهوری اسلامی ایران تعاملات خود را با حکومت سرپرستی بر مبنای فرصت طلبی و منفعت جویی تعریف نکرده است. حضور میلیون‌ها افغانستانی در ایران که سالانه میلیاردها دلار بر اقتصاد کشور تحت تحریم ما هزینه تحمیل می کند، در کنار آمادگی همیشگی ایران برای کمک به مردم افغانستان در تمامی عرصه ها، بهترین گواه این ادعاست. اما این بمعنای نادیده گرفتن مسئولیتهای طرف مقابل نیست. حکومت سرپرست افغانستان طی یکسال و نه ماه گذشته در عمل به تعهدات حکمرانی خوب در قبال مردم افغانستان و کشورهای همسایه کوتاهی های جدی داشته است. قصور در تامین امنیت و معیشت مردم نتیجه ای جز مهاجرت بیشتر آنها و افزودن فشار بر کشورهای همسایه بویژه ایران ندارد.

وی گفت: از سوی دیگر افزایش تنش های مرزی، استمرار قاچاق مواد مخدر و عدم تسهیل حقابه منابع آبی مشترک، تصویر مناسبی از تعامل متقابل دربرابر حسن نیت و رویکرد همکارانه جمهوری اسلامی ایران به نمایش نمی گذارد. تغییر این رویکرد و قرار گرفتن حکومت سرپرست در مدار تعامل دوطرفه و پاسخگویی و مسئولیت پذیری بعنوان بخش مهمی از شاخص های حکومت داری، خواسته جدی و دلسوزانه کشورهای همسایه افغانستان است.

وزیر خارجه ادامه داد: برای انتقال این توصیه های دلسوزانه به هیات حاکمه سرپرست، در کنار تعاملات دوجانبه کشورهای منطقه با مقامات افغانستان، تشکیل کمیته های کاری سیاسی، اقتصادی و امنیتی پیشنهاد شده در اولین نشست نمایندگان ویژه کشورهای همسایه افغانستان با هدف انعکاس یکصدای مطالبات به حکومت سرپرست، قابل پیگیری می باشد.

وی گفت: در پایان سخن را با چند توصیه و پیشنهاد به پایان می‌رسانم:

توصیه اول. ما اعتقاد داریم که مشکلات متراکم منطقه ای و به ویژه افغانستان، با یک الگو و مدل همکاری های منطقه ای که باید توسط سازمان ملل و سازمان های بین المللی حمایت شوند، قابل حل و مدیریت هستند. افغانستان بایستی به جغرافیای تعامل و همکاری برای کشورهای منطقه تبدیل شود. لازمه این امر پرهیز از رقابت ناسالم و کمک به یکدیگر برای پیشبرد طرح ها و پروژه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و بشردوستانه در این کشور است. تعریف حوزه های همکاری و تدوین نقشه راه همکاری منطقه ای ازطریق نشستهای تخصصی با حضور مسئولین هیات حاکمه ی موقت که انشالله هر چه زودتر شاهد دولت فراگیر باشیم، برای مشخص سازی پروژه های مورد نیاز این کشور، سهم همسایگان در آن و سازوکارهای مالی و اجرایی آنها، بهترین راه حل عملی برای حرکت دادن افغانستان به سمت ثبات و آرامش و پایان بخشیدن به چند دهه رنج مردم این کشور است. ملاک اولویت بندی پروژه ها بایستی پوشش حداکثری نیازهای فوری و حیاتی مردم افغانستان و مشارکت حداکثری کشورهای همسایه در آنها باشد. بهترین نمونه برای چنین پروژه هایی، طرحهای ترانزیت منطقه ای و بین المللی است که می تواند افغانستان و همسایگان آن را به یکدیگر و به مسیرهای توسعه جهانی پیوند دهد. بدین ترتیب نشستهای افغانستان از جلسات صرفا گفتگو محور، به روندی عملگرایانه برای تحقق ثبات و توسعه این کشور تبدیل شده و بتدریج اهداف مورد نظر ما را تامین خواهد نمود.

توصیه دوم. تاکید داریم که کاسته شدن میزان فشارهای اقتصادی در افغانستان بر پدیده مهاجرت آوارگان و حتی وضعیت گروههای تروریستی موثر است، لذا از سازمان های بین المللی سازمان ملل و تمامی سازمان های بشردوستانه انتظار دارد با افزایش کمک های بشردوستانه و تدابیر لازم در بهبود اوضاع اقتصادی و آرامش و ثبات امنیتی افغانستان کمک نماید.

توصیه سوم. مواد مخدر در ۲۰ سال اشغال آمریکا نه تنها چندین برابر کشت و قاچاق شد، بلکه شبکه برخی کشورهای غربی هم اکنون نیز در گسترش این تجارت سیاه دست مستقیم دارند .جمهوری اسلامی ایران آمادگی کامل دارد تا در همکاری دو یا چندجانبه برای مبارزه با مواد مخدر و تجارت آن، با سازمان های بین المللی و هیات حاکمه موقت افغانستان همکاری نزدیک داشته باشد.

طالبان کمتر از دو سال گذشته در مبارزه با داعش و طرف های آشوب و جنگ افروز تا حدودی به موفقیت دست یافته که باید دامنه این مبارزه در همکاری های منطقه ای با کمک سازمان های بین المللی گسترش یابد و جمهوری اسلامی ایران در طی این مدت در مبارزه با تروریست ها در افغانستان مشارکت داشته است.

توصیه چهارم. جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارد که تحصیل دختران و زنان که یک ضرورت اسلامی و انسانی و مقدمه رشد و توسعه کشور و ملتها است باید در افغانستان نیز شاهد رفع موانع باشد و به همین منظور مقدمات آموزش مجازی دختران با رعایت ملاحظات و شئون اسلامی و فرهنگی و تمدنی منطقه در ایران فراهم شده و آمادگی دارد با کمک سازمان ملل و همکاری حکومت کابل ظرفیت های علمی در افغانستان را گسترش دهیم.

توصیه پنجم. سازمان ملل متحد در 21 ماه گذشته در چارچوب وظایف حرفه ای و انسانی و مستقل خود در قبال افغانستان تلاش مطلوب از خود نشان نداده که لازم است برای میلیون ها آواره و مهاجر افغانی در ایران ، میلیون ها افغانی در افغانستان تلاش های موثری از خود نشان دهد.

توصیه ششم. طالبان و هیات حاکمه موقت به دلیل عدم اهتمام به مهمترین چالش های موجود در افغانستان مانند شکل دادن به حکومت فراگیر، حقوق شهروندی، اقوام، تدوین قانون اساسی و بهره مندی از ظرفیت های ملی برای مبارزه کامل با تروریسم و تلاش جدی در بهبود مولفه های اقتصادی در شرایط دشوار خود به سر می برد و باید بداند که باقیماندن مشکلات فعلی در افغانستان نه تنها بر مردم آن کشور بلکه بر مولفه ها و ظرفیت های گوناگون منطقه ای نیز آثار منفی به جای می گذارد.

تاکید داریم که همکاری های منطقه ای و الگوی منطقه ای حل مشکلات و بحران ها در قریب به دو سال گذشته زمینه قابل دفاع برای یک گفتمان هماهنگ و حفظ ابتکارهای منطقه ای در نشست آتی در دوحه می باشد.