تهدید جدید روسیه در همسایگی‌اش!

خبرگزاری الجزیره در گزارشی به قلم بردلی جاردین و ادوارد لیمون مدیرعامل و مدیر اجرایی انجمن «اوکسیوس در زمینه امور آسیای مرکزی» نوشت: حمله و جنگ روسیه در اوکراین و سیاست‌های نواستعماری این کشور باعث شده که شرکای سابقش در آسیای مرکزی مسکو را رها کرده و به پکن روی بیاورند.

به گزارش شفقنا، مهم‌ترین بخش‌های این گزارش را در ادامه می‌خوانید:

• در اواسط می، شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین مراسم باشکوهی را در قلب جاده باستانی ابریشم برای پنج تن از روسای جمهور آسیای مرکزی- که برای حضور در مراسم افتتاحیه نشست چین و آسیای نشست چین و آسیای مرکزی به چین آمده بودند- برگزار کرد.
• این اجلاس که به طور جلوه‌گرانه‌ای با نشست کشورهای ثروتمند گروه هفت در هیروشیما هم‌زمان بود،در رسانه‌های دولتی چین از جمله گلوبال‌تایمز به این شکل بازتاب یافت- که در شرایطی که «اجلاس گروه هفت به زبان یک ذهنیت منسوخ مربوط به دوران جنگ سرد صحبت می‌کند»، اما «نشست چین و آسیای مرکزی بر ترویج همکاری تمرکز دارد».
• شی در سخنرانی خوشامدگویی خود این نشست را نشان‌دهنده آغاز «عصر جدیدی از روابط چین و آسیای مرکزی» عنوان کرد. شی هم‌چنین گفت که «چین آماده کمک به کشورهای آسیای مرکزی است تا ظرفیت‌های خود را در زمینه اجرای قانون، امنیت و دفاع تقویت کرده و در مسیر حفظ صلح در منطقه تلاش کنند». د
• طبق تخمین‌های نهادهای مالی در سال 2020 در حدود 45 درصد از بدهی خارجی قرقیزستان و 52 درصد از بدهی خارجی تاجیکستان به چین بوده. در عین حال 75 درصد از صادرات ترکمنستان نیز به مصرف‌کنندگان چینی وابسته بوده است. این بار سنگین و البته فزاینده بدهی با رسوایی‌های فساد در سطح بالا مرتبط بوده و منجر به بی‌ثباتی سیاسی شده است. این موضوع هم‌چنین اعتبار پکن را نیز تضعیف کرده است.
• در بحبوحه واکنش‌های فزاینده به سیاست‌های چین و افزایش چین‌هراسی گسترده در منطقه، پکن از دولت‌های آسیای مرکزی خواسته از سیاست‌های پکن حمایت کنند. این موضوع هم‌چنین در مذاکرات ماه گذشته نشست چین- آسیای مرکزی در شیان نیز مطرح شد.
• در دو دهه اول پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، چین تعاملات خود با آسیای مرکزی را عمدتاً از طریق سازمان همکاری شانگهای دنبال می‌کرد- که روسیه نیز یکی از اعضای آن بود. اما در دوران شی جین‌پینگ کشور چین به طور فزاینده‌ای مکانیزم‌های جدیدی برای همکاری با همسایگان غربی خود ایجاد کرده است. نشست شیان به میزبانی چین یک نمونه چشمگیر از این مسیر مستقل است که پکن در منطقه آغاز کرده است.
• به رغم این که چین و روسیه در فوریه 2022 نوعی شراکت «بدون محدودیت» اعلام کردند و متعهد شدند که برای جلوگیری از انقلاب‌های رنگی و مداخلات خارجی در امور آسیای مرکزی با یکدیگر همکاری کنند، ولی واضح است که پکن به دنبال جایگزینی روسیه در منطقه‌ای است که زمانی قلمروی امپراتوری روسیه محسوب می‌شد.
• بعد از اعلام شی جین‌پینگ در مورد ابتکار یک کمربند و یک جاده در اکتبر 2013 در قزاقستان، تعاملات چین با آسیای مرکزی از جهات بسیاری در مرکز سیاست افزایش حضور و قاطعیت جهانی پکن قرار گرفته است. این همان چیزی است که رسانه‌های چین از آن به عنوان «عصر جدید» یاد می‌کنند.
• ناآرامی‌های قزاقستان در ژانویه 2022 و حمله روسیه به اوکراین نیز در همان حوالی چشم‌اندازهای منطقه آسیای مرکزی را به طور اساسی تغییر داده است. به عنوان مثال چین در واکنش به اعتراضات خشونت‌آمیز در قزاقستان پیشنهاد کمک کرده است. اعلامیه اخیر این کشور در حمایت از استقلال ملی و تمامیت ارضی قزاقستان و هم‌چنین سفر شی جین‌پینگ به این کشور در سپتامبر 2022، نشان‌دهنده تعاملات امنیتی عمیق‌تر چین است.
• این تهدیدها در شرایطی در قزاقستان احساس می‌شود، که در همین نشست اخیر در شیان رئیس‌جمهور چین به همتای قزاقستانی خود گفت که کشورش از هماهنگی قومی حمایت می‌کند- که در واقع انتقادی ظریف از سیاست‌های روسیه در قبال قزاقستان می‌تواند باشد.
• در هیروشیما، رهبران گروه هفت گفتند که دنیا باید وابستگی‌های حیاتی خود به چین را کاهش دهد. اروپا هم در این میان به تازگی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواسته برای مداخله در بحران تایوان آماده شوند و ریسک‌های وابستگی به پکن را «مد نظر داشته باشند.
• در همین حال در اجلاس شیان از اتحاد مجدد تایوان با چین حمایت شد و درخواست شد زیرساخت‌هایی که می‌توانند در صورت درگیری منابع انرژی پکن را محافظت کنند، توسعه پیدا کند.همه این حمایت‌ها هم به هزینه روسیه به انجام رسید.
• در واقع در شرایطی که ائتلاف نظامی سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه به خصوص بعد از جنگ اوکراین تا حد زیادی در حل و فصل اختلافات خشونت‌آمیز بین کشورهای عضو- از قبیل درگیری‌های قرقیزستان و تاجیکستان و یا ارمنستان با آذربایجان- ناتوان و بی‌اثر عمل کرده و این امر تعهدات روسیه در قبال متحدانش را تضعیف کرده است.
•  با این حال نشست چین و آسیای مرکزی ارزش نمادین فوق‌العاده‌ای داشت و نشان داد که چین برای آسیای مرکزی می‌تواند شریکی باشد که چیزی را که روسیه نمی‌تواند به منطقه ارائه دهد، به کشورهای منطقه تقدیم کند.