طالبان چگونه آمریکا را به میز مذاکره کشاند؟

پس از یک دوره فاصله و سردی در روابط میان آمریکا و طالبان به تازگی نشستی دو روزه میان هیئت بلند پایه طالبان به رهبری امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه حکومت طالبان و هیئت پانزده نفری آمریکایی‌ به رهبری تام وست نماینده وزیر امور خارجه آمریکا در امور افغانستان در دوحه پایتخت قطر برگزار شد. درباره این دیدار کم سابقه، اما و اگرهای زیادی قابل طرح است.

به گزارش بررسی تحولات افغانستان، قبل از برگزاری این نشست به نظر می‌رسید که آمریکایی‌ها از رفتارهای طالبان مأیوس شده و در تلاش به انزوا کشاندن این حکومت شده‌اند اما آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که در انزوا قرار دادن طالبان نتیجه عکس داده و این گروه را بیشتر سخت‌رفتار و متشدد می‌بازد و برای نرم ساختن و تعدیل رفتارهای این گروه باید از در تعامل با آنها وارد شد.

این گمانه‌زنی زمانی تقویت می‌شود که رینا امیری نماینده ویژه آمریکا در امور زنان افغانستان پس از یک دوره تحریم دیدار با نمایندگان طالبان و سر باز زدن از دیدار با متقی طی یک سال گذشته، این بار با هیئت طالبان دیدار و گفتگو کرده است.

در کنار این مسئله، موضوع دیگری که آمریکایی‌ها را وا داشته تا باب گفتگو را با طالبان باز کنند، منافع این کشور است.

علی‌رغم این که انتقادهای زیادی در داخل و خارج آمریکا به دیدار هیئت پرشمار (هیئت پانزده نفری) آمریکایی با هیئت بلندپایه طالبان مطرح شده است اما چنانچه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تصریح کرد که هر جا پای منفعت در میان باشد با طالبان گفتگو می‌کنند، لذا واشنگتن به دلیل منافع خود باب تعامل مستقیم را با طالبان گشوده است. در واقع آمریکا در یک رفتار متناقض که طالبان را با دست پس می‌زند و با پا پیش می‌کشد به اقتضای منافع خود با این گروه بازی می‌کند.

نکته دیگر که این نشست را برجسته می‌سازد، دیدار مقامات آمریکایی‌ها با طالبان پس از برگزاری نشست هیئت آمریکایی با نمایندگان کشورهای آسیای مرکزی موسوم به ۱+۵C در قزاقستان است.

شاید به ظاهر ارتباطی بین این دو نشست دیده نشود اما قطعاً‌ این دو نشست از این جهت که آمریکا به دنبال ایجاد ائتلافی از کشورهای منطقه در قبال طالبان می‌باشد، به هم مرتبط هستند.

احتمالاً آمریکا برای تمکین طالبان در مقابل خواست‌های خود در صدد همراه ساختن کشورهای همسایه شمالی افغانستان شده است که بیشترین نیازمندی‌های اقتصادی افغانستان را تأمین می‌کنند. 

مرور موضوعاتی که در نشست قزاقستان مطرح شد با آنچه که نماینده ایالات متحده در دوحه از هیئت طالبان درخواست کرد نشان می‌دهد که آمریکا مواضع کشورهای آسیای مرکزی را با خواست‌های واشنگتن بسیار نزدیک ساخته و البته که از چنین دیدگاه مشترک به عنوان اهرم فشار علیه طالبان استفاده می‌کند.

از سوی دیگر، برگزاری چنین نشستی در آستانه دو سالگی حکومت طالبان جدا از دیگر نتایج، دو بازخورد مثبت برای طالبان به همراه دارد؛ نخست این که حاضر شدن آمریکا برای گفتگو با طالبان در شرایطی که این گروه به رفتارهای سخت‌گیرانه خود ادامه داده و حتی در مورد زنان خشن‌تر نیز شده است بیانگر کوتاه آمدن آمریکایی‌ها در مقابل طالبان بوده و حاکی از موفقیت طالبان در استراتژی به میز مذاکره کشیدن جانب مقابل را دارد.

دوم، با وجود این که آمریکایی‌ها که همواره تأکید کرده‌اند که دیدارهای آنها با نمایندگان طالبان به معنای مشروعیت‌بخشی به حکومت این گروه نیست و چنانچه قبل از این دیدار سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته بود که این دیدار به معنی تغییر سیاست آمریکا در قبال طالبان نمی‌باشد، اما نفس برقراری تماس مستقیم راه را برای تعاملات بیشتر باز کرده و حتی آنچه مخالفان طالبان آن را لابی‌گری برای به رسمیت شناختن طالبان خوانده‌اند، اگر زمینه‌ساز به رسمیت شناختن حکومت طالبان در کوتاه مدت نباشد اما به طور قطع به معنای تعامل مثبت و آن گونه که سخنگوی وزارت خارجه طالبان گفته تعاملی به سوی اعتمادسازی میان دو طرف خواهد بود.