ناکامی پوتین در سفر به آفریقای جنوبی

زمانی که رهبران بلوک اقتصادی بریکس (BRICS) شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی از امروز سه‌شنبه ۲۲ اوت در ژوهانسبورگ دیدارهای خود را آغاز می‌کنند، پوتین موقعیتی عجیب خواهد داشت.

به گزارش جماران، حکم بازداشت دادگاه کیفری بین‌المللی که برای رئیس جمهوری روسیه صادر شده ، میزبان نشست را در وضعیت سختی قرار داده که در نهایت منجر به ماندن پوتین در خانه می‌شود.

این گروه اقتصادهای نوظهور جلسات سه‌ روزه خود را از روز سه‌شنبه در بزرگترین شهر و مرکز مالی آفریقای جنوبی برگزار می‌کنند.

همه رهبران کشورهای عضو بریکس به‌طور سنتی در اجلاس سران آن شرکت می‌کنند و شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین سفری نادر به خارج از کشور انجام می‌دهد تا در نخستین اجلاس حضوری این اتحادیه پس از همه‌گیری کرونا شرکت کند.

اما کیفرخواست دادگاه کیفری بین‌المللی علیه پوتین در ماه مارس که او را به جنایات جنگی به خاطر بیرون راندن کودکان از اوکراین متهم کرده است آفریقای جنوبی را با یک معمای دیپلماتیک مهم روبرو کرد.

آفریقای جنوبی و روسیه از نظر تاریخی روابط نزدیک و خوبی دارند اما آفریقای جنوبی یکی از امضاکنندگان معاهده دادگاه بین‌المللی است. به این معنی که اگر پوتین پا به خاک آفریقای جنوبی بگذارد، این کشور موظف به دستگیری وی طبق حکم دادگاه کیفری بین‌المللی است.

مقامات آفریقای جنوبی می‌گویند که این کشور ماه‌ها پیش از نشست سران تلاش کرد تا پوتین را متقاعد به ماندن در خانه کند تا بتواند مانع این مشکل شود.

پل ماشاتیل، معاون رئیس جمهوری آفریقای جنوبی ماه گذشته گفت که پوتین مصمم به آمدن است. این سخنان پیش از توافق بر سر حضور مجازی او انجام شد.

مشاتیل در آن زمان گفته بود «مثل این است که دوستت را به خانه خود دعوت کنی و بعد بازداشتش کنی. به همین دلیل است که نیامدن او برای ما بهترین راه حل است. گرچه روس‌ها خوشحال نیستند و از او می‌خواهند که بیاید.»

کرملین هیچ واکنشی نسبت به این موضوع که آیا پوتین قصد سفر به آفریقای جنوبی را داشت یا خیر نشان نداد اما در بیانیه‌ای تاکید کرد که او همچنان نقش کلیدی را در نشست اصلی سران در روز چهارشنبه ایفا خواهد کرد و با حضور ویدئویی برای سایر رهبران سخنرانی می‌کند.

دمیتری پسکوف سخنگوی کرملین گفت: «ما در مورد مشارکت کامل صحبت می‌کنیم. این شامل سخنرانی رئیس جمهور و در صورت لزوم مشارکت در تبادل نظر خواهد بود.»

چین و روسیه طرفدار بریکس بزرگتر هستند و به‌نظر می‌رسد برای آن تلاش می‌کنند. شماری از کشورها از جمله عربستان، ایران، آرژانتین، الجزایر، مصر، اتیوپی و امارات برای عضویت جدید در این بلوک درخواست داده‌اند.

اما بریکس یک سازمان مبتنی بر اجماع است و هر پنج عضو باید درباره اصل گسترش و معیارهای اعضای جدید قبل از تصمیم گیری درباره اینکه چه کسی به آن بپیوندد توافق کنند.

برزیل، هند و آفریقای جنوبی تمایل کمتری به توسعه دارند زیرا می‌ترسند صدای آن‌ها ضعیف شود اما این بلوک در حال حرکت به سمت جلو است و انتظار می‌رود که پنج رهبر پیشنهادها را درباره معیارهای توسعه بررسی کنند.

اگر سیاست بزرگتر شدن این بلوک در پیش گرفته شود، بریکس بزرگتر ممکن است به‌عنوان فرصتی برای چین و روسیه باشد تا نفوذ خود را گسترش دهند.

برخی گسترش احتمالی بریکس را بخشی از تلاش چین و روسیه برای به چالش کشیدن گروه هفت کشور بزرگ صنعتی و سایر نهادهای بین‌المللی غربی می‌دانند.

این بلوک اصرار دارد که تمرکزش ضدغربی نیست بلکه به‌دنبال منافع کشورهای در حال توسعه است.

با این حال، بریکس آشکارا از آنچه تسلط غرب بر حاکمیت جهانی و نهادهای مالی مانند سازمان ملل متحد، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی به ضرر کشورهای در حال توسعه می‌خواند، انتقاد کرده است.

بانک توسعه جدید این گروه یک سیاست اعلام شده برای تشویق تجارت بیشتر با ارزهای محلی و دور شدن از دلار را اتخاذ کرده است. 

بریکس برای مقامات چینی و روسی یک انجمن (فروم) ایجاد کرده است تا گاهی اوقات غرب را سرزنش کنند.

آفریقای جنوبی، رئیس فعلی بریکس می‌گوید این بدان معنا نیست که این بلوک تحت تاثیر چین و روسیه در بحبوحه افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی غرب-شرق، چرخشی ضد غربی در پیش گرفته است.

آنیل سوکلال، سفیر آفریقای جنوبی در بریکس گفت: «روایتی ناخوشایند زمزمه می‌شود، مبنی بر اینکه بریکس ضد غرب است؛ اینکه بریکس برای رقابت با گروه هفت ایجاد شده روایتی نادرست است.»