نقش پررنگ زنان در ارتش اسرائیل؛ از اتاق‌های کنترل تا میدان جنگ

ده‌ها سرباز زن اسرائیلی در عملیات طوفان الاقصی در صبح روز ۷ اکتبر گذشته در حالی که در اتاق‌های کنترل در پایگاه‌های نظامی واقع در حومه غزه خدمت می‌کردند، کشته شده یا به اسارت نیروهای مقاومت فلسطین درآمدند.

به گزارش شفقنا به نقل از الجزیره، اسرائیل یکی از معدود دولت‌ها در جهان به شمار می‌رود که خدمت سربازی را برای زنان الزامی اعلام کرده است، این امر در راستای اجرای تئوری «ارتش مردم» است که به دنبال جذب بیشترین تعداد ممکن از اسرائیلی‌ها برای افزایش تعداد ارتش به‌ویژه در نیروهای ذخیره است تا بدین ترتیب بتوانند جمعیت محدود خود را در مقایسه با شمار عرب‌ها و مسلمانان در کشورهای همسایه جبران کنند.

سربازی الزامی برای زنان

به گفته « ایلیت شالیو»، پژوهشگر اسرائیلی، هسته سربازان زن اسرائیلی به زنان یهودی برمی‌گردد که در طول جنگ جهانی دوم در ارتش بریتانیا خدمت می‌کردند و آنها پس از اعلام تأسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸ میلادی گردان زنان را در ارتش اسرائیل شکل دادند.

در مورد الزام زنان به خدمت اجباری در آن زمان اختلاف نظری بین رهبران دولت اشغالگر وجود داشت که «دیوید بن گوریون»، نخست‌وزیر وقت اسرائیل با گفتن این جمله که «شمار ما اندک است و دشمنان ما زیادند، اگر جنگی رخ دهد، مردان به جنگ با دشمن می‌روند و اگر زنانی که در خانه از فرزندان خود محافظت می‌کنند چگونگی استفاده از سلاح را ندادند و دشمن به آنها حمله کند، عاقبت آنها چه خواهد شد؟»، وی با این سخنان به این مساله پایان داد اما زنان عرب و یهودیان حریدی به دلایل مذهبی و سیاسی از خدمت سربازی مستثنا شدند.

از آن زمان تا به امروز، زنان حدود یک سوم ارتش اسرائیل را تشکیل م‌یدهند، در حالی که تعداد کشته شدگان در عملیات نظامی از سال ۱۹۴۸ میلادی به حدود ۶۰۰ سرباز و افسر زن رسیده است.

سربازی اجباری زنان و ماموریت آنها

خدمت سربازی در ارتش اسرائیل با رسیدن به سن ۱۸ سالگی الزامی است اما مدت خدمت برای زنان کوتاه‌تر از مردان است، حداقل مدت خدمت اجباری برای زنان دو سال است و می تواند تا ۷ سال افزایش یابد، در حالی که مردان حداقل دو سال و نیم خدمت سربازی انجام می‌دهند.

خدمت در نیروهای ذخیره تا ۴۴ سالگی است و هر سال بین ۲۱ تا ۴۵ روز باید در خدمت ارتش باشند.

اگر زنی ازدواج کند، موظف به خدمت اجباری نیست، اما می‌تواند داوطلبانه در ارتش ادامه فعالیت دهد که این امر در راستای اولویت‌هی به نقش زنان در خانواده به عنوان رکن ثبات اجتماعی اسرائیل است.

اما برخی از زنان گاهی اوقات ازدواج صوری انجام می‌دهند یا با اعلام تحصیلات دینی برای فرار از خدمت اجباری تلاش می‌کنند چرا که سربازی اجباری را اتلاف وقت و مانعی برای کار و پس‌انداز می‌دانند.

در دهه های اول اشغال فلسطین، خدمت سربازان زن اسرائیلی بر وظایف غیر جنگی مانند پرستاری، تدریس، خدمات اجتماعی و کارهای اداری مانند منشی‌گری و کار با تلفن و تجهیزات ارتباطی متمرکز بود.

نقطه عطف در سال ۱۹۹۴ میلادی زمانی رخ داد که یک مهاجر از آفریقای جنوبی به نام «آلیس میلر» در دادگاه تجدید نظر علیه امتناع ارتش از شرکت‌دهی وی در تست‌های غربالگری برای پذیرش در دانشکده نیروی هوایی به دلیل زن بودنش شکایت کرد و دادگاه عالی حکم داد که هیچ توجیهی برای تبعیض بین زن و مرد بر اساس جنسیت به منظور پذیرش در این دانشکده وجود ندارد.

اگرچه خود میلر بعداً در این آزمایشات قبول نشد اما تصمیم دادگاه راه را برای زنان برای پیوستن به دانشکده نیروی هوایی باز کرد و اولین گروه آنها در سال ۱۹۹۸ میلادی فارغ التحصیل شدند سپس در سال ۲۰۰۰ اصلاحاتی در قانون سربازی اجباری انجام شد که به زنان اجازه می‌داد در همه یگان‌های ارتش خدمت کنند.

گردان کاراکال به عنوان یک یگان پیاده نظام مختلط که ۷۰ درصد رده‌های آن را زنان تشکیل می‌دادند، برای گشت‌زنی در مرز با مصر تأسیس شد و سپس در سال ۲۰۱۱ «ایهود باراک» به عنوان وزیر جنگ با ارتقای درجه افسر اورنا باربیوایی به ژنرالی موافقت کرد تا او اولین زنی باشد که در ارتش اشغالگر به این درجه عالی می‌رسد.

بر اساس مطالعه‌ای که «هرئیل شالیو» پژوهشگر اسرائیلی در سال ۲۰۲۰ میلادی منتشر کرد، درصد سربازان زن در مواضع رزمی از ۳ درصد در سال ۲۰۱۵ میلادی به ۸ درصد در سال ۲۰۱۹میلادی افزایش یافت همچنین ارتش اسرائیل در سال ۲۰۲۰ اعلام کرد که ۹۲ درصد از یگان‌های نظامی این رژیم برای عضویت زنان در دسترس هستند.

اعتراض خاخام‌‌ها

اما واکنش‌هایی به رهبری خاخام‌ها و رهبران مذهبی به وجود آمد، آنها استدلال می‌کردند که خدمات زن و مرد در برخی یگان‌ها مانند خودروهای زرهی، اجازه نمی‌دهد که قوانین عفت یهودی که مبتنی بر تفکیک جنسیت است، رعایت شود. همانطور که در آموزش مدرسه و نماز وجود دارد.

دستورات دینی اجازه نمی‌دهد زن و مرد با هم در یک تانک خدمت کنند یا زن به عنوان مربی در یگان‌های نخبه کار کند و این مناقشه با توجه به ارتباط بین خدمت سربازی و هنجارهای اجتماعی و مذهبی هنوز وجود دارد و تصمیم گیرندگان باید مولفه‌های سکولار جامعه اسرائیل را همانند برخی طیف‌های دینی افراطی در نظر بگیرند.

با پدید آمدن فناوری‌های تسلیحاتی در دو دهه گذشته و ظهور پهپادهایی که برای عملیات به اتاق‌های کنترل زمینی نیاز دارند، علاوه بر افتتاح دیوار حائل در اطراف نوار غزه که مجهز به دستگاه‌های نظارتی پیشرفته است، پست‌های جدیدی برای خدمت نظامی پدید آمده است که بر تمرکز و مهارت‌های ذهنی بیش از قدرت بدنی تکیه دارد و این پست‌ها بیشتر برای خدمت سربازان زن مناسب است.

به همین دلیل، شمار سربازان زن اسرائیلی در اتاق‌های جنگ تاکتیکی که به‌عنوان مراکز فرماندهی برای هماهنگی فعالیت‌های نظامی به‌ویژه نزدیک به میدان‌های جنگ با غزه، کرانه باختری، لبنان و سوریه عمل می‌کنند، افزایش یافته است.

«ایلیت شالیو»، پژوهشگر اسرائیلی در سال ۲۰۲۱ میلادی یک مطالعه میدانی انجام داد که در آن به دیدارها و گفت‌وگوهای مستقیم با ۴۰ سرباز زن اسرائیلی که در اتاق‌های جنگ واقع در نزدیکی غزه خدمت می‌کردند، استناد جسته تا از تجربیات آنها مطلع شود.

این سربازان زن تاکید کردند که نقش چشم و گوش ارتش اسرائیل را بازی می‌کنند، زیرا میدان جنگ را با تکنیک‌های نظارتی بیشتر از سربازان در میدان واقعی نبرد می‌بینند و همچنین در جمع‌آوری اطلاعات امنیتی، هدایت پهپادها به سمت اهداف و راهنمایی سربازان به هنگام انجام ماموریت رزمی و انتقال مجروحان نقش دارند.

اما خطرناک‌ترین اتفاقی که برای اتاق‌های جنگ تاکتیکی در نزدیکی مرز با نوار غزه افتاد این بود که بسیاری از آنها در صبح روز عملیات طوفان الاقصی به دست نیروهای مقاومت فلسطین به اسارت درآمدند یا کشته و زخمی شدند، سربازان زنی که نمی‌دانستند در ورودی سایت‌های نظامی خود با نیروهای فلسطینی درگیر جنگی رودررو خواهند شد.

این امر ممکن است موجب بازبینی در خدمت زنان در اماکن نزدیک به میدان نبرد یا تنش شود و دلیل و بهانه‌ای دیگر به دست جریان‌های مذهبی شود که مخالف اختلاط زنان با مردان در ارتش هستند که موجب وقوع موارد آزار و اذیت و گاه تجاوز به سربازان زن می‌شود که سالانه بیش از ۱۵۰۰ مورد آزار و اذیت ثبت می‌شود.

علاوه بر این، شک و تردیدهایی در مورد توانایی رزمی آنها وجود دارد که باعث شد بنی گانتز وزیر جنگ سابق در سال ۲۰۲۱ با تشکیل گروهی از سربازان زن در تیپ معروف گولانی که مأموریت‌های تهاجمی را انجام می‌دهد،مخالفت کند.

سربازان زن در حومه نوار غزه به دلیل شکست تلاش‌ها برای نجات زنان اسیر و تبدیل آنها به کارت حساس در پرونده تبادل اسرا، به یک تراژدی در جامعه اسرائیل تبدیل شده‌اند که برخی از آنها در بمباران کورکورانه نوار غزه توسط اسرائیل کشته شدند؛ امری که نقطه عطفی مهم در روند خدمت اجباری زنان در ارتش به شمار می رود.