کرسی ایرانی از نظر جهانگرد ایتالیایی چگونه بود؟

اعتمادآنلاین| زمستان... در سرتاسر ایران در اتاق‌ها آتش را در بخاری نمی‌افروزند، بلکه در کوره‌ای که در زمین جای دارد و به آن «تنور» می‌گویند، روشن می‌کنند. تنور عبارت است از گودالی چهار گوش یا دایره مانند که به اندازه دو کف دست یا بیشتر عمق دارد و برای اینکه بهتر گرم شود و آتش را حفاظت کند، دیواره داخلی آن را با قالبی از سفال پخته می‌پوشانند.

در داخل تنور، زغال افروخته قرار دارد و اصولاً اگر چوب و مواد سوختنی دیگری نیز در آن قرار دهند، تبدیل به زغال افروخته می‌شود. در روی این کوره، چهار پایه‌ای به شکل یک میز کوچک می‌گذارند که روی آن پارچه ضخیمی مملو از پنبه قرار دارد و تا مقدار زیادی از اطراف میز را نیز می‌پوشاند و مانع از خروج گرمای داخلی می‌شود. در حقیقت به این ترتیب کوره اثر یک بخاری را دارد که اتاق را نیز گرم می‌کند و در موقع غذا خوردن و صحبت کردن و حتی برای خوابیدن از آن استفاده می‌شود و اشخاص روی زمین در روی تشک‌هایی که کنار آن قرار دارد، به طوری می‌نشینند که شانه و پشت آنان به دیواری که جلوی آن متکا و بالش چیده شده است، تکیه می‌کند و همیشه تنور در محلی ساخته می‌شود که فاصله آن با دیوارهای اتاق و حداقل با دو دیوار مجاور متناسب است و کسانی که طالب حرارت کمتری هستند، فقط پاهای خود را زیر لحاف می‌کنند و کسانی که حرارت بیشتری را طالبند، دست ها و بدن خود را نیز به داخل می‌برند ولی سر همیشه بیرون می‌ماند.

باید به اطلاع تان برسانم که حرارت این دستگاه به اندازه‌ای مطبوع و لذت بخش است که من هرگز وسیله‌ای به این مفیدی برای مبارزه با سرمای زمستان ندیده‌ام و قصد دارم موقع مراجعت به ایتالیا دستور دهم نمونه‌هایی از آن بسازند. کسی که اصلاً طالب حرارت داخلی زیر روپوش چهار پایه نیست، می‌تواند روی تشک بنشیند و روپوش را جلوی خود پایین بیندازد و در این صورت فقط از هوای نسبتاً گرم اتاق استفاده کند.

برای روشن کردن تنور و دمیدن در آن کانال کوچکی از پایین تنور شروع می‌شود و به طور مایل بالا می‌آید تا در نقطه دورتری به کف اتاق برسد و در آنجا به دریچه‌ای منتهی می‌شود که گاهی مطابق قطر کانال و گاه بزرگ‌تر از آن است و روی آن را با سنگی که به همان اندازه تراشیده شده است، می‌پوشانند.... روی این کوره‌ها غذا می‌پزند و با گذاشتن یک ورقه آهنی پایه کوتاه روی آن، نان نیز تهیه می‌کنند.

به این طریق که ورقه نازک و گرد خمیر را روی صفحه آهنی قرار می‌دهند و در یک چشم بر هم زدن نان پخته می‌شود اما در جاهایی...که نان قطورتر است و برای پختن احتیاج به حرارت زیادتری دارد، آن را در داخل تنور قرار می‌دهند.

منبع: سفرنامه پیترو دلاواله - ترجمه شعاع‌الدین شفا