«محمد مرسی» از آغاز تا پایان

اعتمادآنلاین| «محمد مرسی» رئیس‌جمهوری سابق مصر روز گذشته هنگام جلسه محاکمه‌اش جان باخت. تلویزیون دولتی مصر ضمن اعلام خبر مرگ مرسی 68 ساله گفت که رئیس‌جمهور سابق هنگام جلسه محاکمه‌اش در خصوص پرونده جاسوسی، بیهوش شد و پس از آن درگذشت.

جنبش حماس با صدور بیانیه ای درگذشت «محمد مرسی» رئیس جمهور سابق مصر را تسلیت گفت. این جنبش در بیانیه‌ای تاکید کرد که مرسی پس از عمری مبارزه در مسیر خدمت به مصر و مسائل امت اسلام و فلسطین و مقابله با دشمن صهیونیستی و دفاع از قدس و مسجد الاقصی، دیده از جهان فروبست. جنبش جهاد اسلامی فلسطین هم با صدور بیانیه ای درگذشت «محمد مرسی» رئیس جمهوری سابق مصر را تسلیت گفت.

اما درگذشت محمد مرسی واکنش‌های دیگری را نیز به دنبال داشت. درهمین ارتباط، «تمیمبن حمد آل ثانی» امیر قطر درگذشت محمد مرسی، رئیس جمهوری سابق مصر را تسلیت گفت. او در این خصوص گفت: به شدت از شنیدن خبر ناگهانی درگذشت محمد مرسی متأثر شدیم. مولود چاوش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه هم در واکنش به درگذشت محمد مرسی رئیس جمهوری مخلوع مصر گفت: «مرسی را با کودتا برکنار کردند؛ اما یاد و خاطره اش از بین نخواهد رفت». اردوغان نیز ضمن دفاع تمام قد از اقدامات مرسی در طول زمان ریاست جمهوری، برای وی درخواست مغفرت کرد.

پس از خلع «حسنی مبارک» دیکتاتور سابق مصر از قدرت در جریان انقلاب مردم مصر، انتخابات ریاست جمهوری پس از حسنی مبارک، برای اولین بار در این کشور برگزار شد. مردم مصر که به تازگی از بند دیکتاتوری مبارک و حامیان منطقه‌ای و بین المللی آن رها شده بودند، با انتخاب «محمد مرسی» از اعضا و فعالین «اخوان المسلمین» به عنوان رئیس جمهور خود در تاریخ 25 ژانویه سال 2011 انقلابشان را تکمیل کردند.

بدین ترتیب، محمد مرسی از 4 تیرماه 1390 ریاست جمهوری در مصر را برعهده گرفت. وی در طول قریب به 2 سال ریاست جمهوری در مصر، اقداماتی را در راستای بهبود وضعیت مردمِ آسیب دیده در زمان مبارک، صورت داد. با این حال، برخی اقداماتِ اشتباهی هم از سوی رئیس جمهوری منتخب مصر در آن زمان سَر زد که موجب سست شدن ارکان قدرت وی و اخوان المسلمین در مصر شد.

ازجمله اشتباهات بزرگ محمد مرسی در طول 2 سال ریاست جمهوری در مصر، به حاشیه راندن احزاب، جریان‌ها و گروه‌های سیاسی مختلف بود. وی در طول این مدت، تنها اعضا و فعالین اخوان المسلمین را در مناصب و پست‌های مهم حکومتی گمارد و بدین ترتیب، زمینه‌های آغاز اعتراضات علیه دولت متبوعش توسط احزاب و به تبع آن کشیده شدن این اعتراضات به صفوف مردم را فراهم کرد. به حاشیه راندن نمایندگان و احزاب و مختلف و عدم بکارگیری آنها در پست‌های دولتی موجب شد تا مخالفان دولت در آن زمان بهانه کافی برای اقدامات خود جهت به زیر کشدین دولت مرسی داشته باشند.

اما در هر صورت، با گذشت حدود یک سال از ریاست جمهوری مرسی در مصر، رفته رفته جریان‌های داخلی و همچنین حامیان خارجی آنها، منافع خود را در خطر دیدند. سیاست‌های مرسی در رابطه با غرب و تحت تأثیر قرار گرفتن منافع بخش نظامی مصر یکی از مواردی بود که فرماندهان ارشد نیروهای مسلح مصر را بسیار نگران ساخته بود. این درحالی است که طرف‌های خارجی همچون رژیم صهیونیستی نوعی اختلاف در تداوم معاهداتی همچون «کمپ دیوید» را مشاهده می‌کردند و از این حیث بسیار نگران بودند.

مجموع این نگرانی‌ها موجب شد تا در سوم ژوئیه 2013 کودتایی به رهبری «عبدالفتاحالسیسی» وزیر دفاعِ دولت منتخبِ محمد مرسی، علیه وی صورت گیرد. دولت السیسی پس از این کودتا و عهده داری ریاست جمهوری مصر، اکثریت قریب به اتفاق اعضا و فعالان اخوان المسلمین را یا بازداشت و یا اعدام کرد. اوایل سپتامبر 2013 میلادی بود که دادستانی کل، پرونده مرسی را به دادگاه جنایی ارجاع داد و اتهاماتی همچون تحریک به قتل و اقدامات خشونت آمیز در جریان تظاهراتی که اواخر سال 2012 میلادی در مقابل کاخ ریاست جمهوری برگزار شده بود، به وی نسبت داده شد.

سپس، محمد مرسی و متهمان دیگر به همکاری با سازمان‌های خارجی و افشای اطلاعات مربوط به امنیت ملی مصر و هماهنگی با سازمان‌های جهادی در مصر و خارج از آن با هدف اجرای آنچه عملیات تروریستی ادعا شده، متهم شدند. وی همچنین در جلسات دادگاه محاکمه خود به ارائه اسناد فوق محرمانه به قطر هم متهم شده بود.

در هر صورت، مرسی از زمان کودتا علیه دولت قانونی اش تا لحظه مرگ در زندان به سر برد. اگر چه دادگاه مربوط به پرونده «یورش به زندان‌ها» مرسی را به اعدام محکوم کرد، اما دادگاه عالی یک سال و نیم پس از صدور رأی، حکم اعدام را لغو و خواستار محاکمه دوباره وی شد. این اتفاق درحالی رخ داد که دادگاه عالی مصر همزمان با رسیدگی به پرونده‌های محمد مرسی، رأی خود در خصوص حسنی مبارک را صادر و وی را از تمامی اتهامات تبرئه کرد! این اقدام دادگاه عالی مصر، تکیه آن بر رویکرد سیاسی در تعامل با پرونده‌های مرسی و مبارک را به خوبی برای افکار عمومی آشکار ساخت.

در هر صورت، محمد مرسی در آخرین جلسه دادگاه خود که روز گذشته برگزار شد، در شرایطی که مشغول حرف زدن برای دفاع از خود بود به یک باره و به صورت ناگهانی بیهوش شد و سپس فوت کرد؛ اتفاقی که البته برخی آن را مشکوک توصیف می‌کنند. در طول حدود سالی که مرسی در زندان بود، شرایط سختی را سپری می‌کرد و در جلسات دادگاه نیز در قفس، زندانی می‌شد.

بنا بر اعلام برخی رسانه‌ها، محمد مرسی حتی طی یک و دو سال اخیر از لحاظ جسمانی نیز با بیماری مواجه شده بود که دولت السیسی و به تبع آن دستگاه قضائی مصر، از مداوای وی امتناع می‌کردند. بنابراین، نمی‌تواند مرگ ناگهانی و یکباره محمد مرسی را طبیعی جلوه داد و نقش السیسی و دولت متبوعش در این اتفاق را نادیده انگاشت.

منبع: مهر