تولد یک پاندمی/ هفته‌های اول در ووهان چه گذشت؟

اعتمادآنلاین| منیژه موذن- بازار غذاهای دریایی هوانان در مرکز شهر ووهان جایی بود که مردم عموماً در آن سرما می‌خوردند. دستفروش‌ها معمولاً کارشان را از سه صبح شروع می‌کردند و دست‌هایشان مدام در آب سرد بود. خریداران هم از صبح زود در بازار حاضر بودند.

بازار بزرگ هوانان با بیش از 20 خیابان در 2 طرف جاده اصلی در محله هانکو قرار دارد. تکه‌های گوشت یا به قلاب آویزان بودند یا روی ظرف‌های پلاستیکی تلنبار شده بودند. کارگران با چکمه‌های پلاستیکی در بازار راه می‌رفتند.

در مغازه‌هایی که همه چیز از مرغ و خروس و پرندگان زنده تا انواع مواد غذایی را می‌فروختند، راه‌های فاضلاب پیاده‌رو را جدا می‌کرد. بازار شلوغی بود، اما کثیف نبود.

شروع اپیدمی از بازار غذاهای دریایی هوانان

در میانه‌های ماه دسامبر وقتی لان، که صاحب یکی از هزار مغازه بازار هوانان است و غذای دریایی خشک‌شده می‌فروشد، احساس سرماخوردگی کرد چندان برایش عجیب نبود.

لان در خانه ماند تا استراحت کند، اما وقتی متوجه شد تنها پس از چند روز سه کیلو کاهش وزن پیدا کرده تصمیم گرفت به بیمارستان برود.

او از آنجا به یک بیمارستان مخصوص بیماری‌های عفونی فرستاده و روز 19 دسامبر در آن بیمارستان بستری شد. او به خاطر می‌آورد که چطور کارکنان بیمارستان روحیه خوبش را تحسین می‌کردند: «من فقط کمی مریض بودم. حتی ذره‌ای هم نترسیده بودم.» لان درخواست کرده که نام کاملش در گزارش ذکر نشود.

لان حتی گمان نمی‌کرد که جزو اولین مبتلایان بیماری به شدت واگیرداری است که بیش از 2500 نفر از مردم شهرش را خواهد کشت، جهان را فرا خواهد گرفت، بیش از یک میلیون و 600 هزار نفر را مبتلا خواهد کرد و جان بیش از 95 هزار نفر را (تا این لحظه) در سراسر جهان خواهد گرفت.

سازمان بهداشت جهانی شیوع ویروس کرونا را بزرگ‌ترین بحران از زمان جنگ جهانی دوم تا به حال اعلام کرده است.

لان می‌گوید: «گمان می‌کردم سرما خورده‌ام. فقط همین.»

ویروس کرونا در ماه دسامبر در شهر ووهان شیوع پیدا کرد. بر اساس برخی گزارش‌ها اولین مبتلایان در نوامبر شناسایی شدند، اما دولت چین به مردم اطلاع نداد که این ویروس می‌تواند از انسان به انسان منتقل شود.

در حالی که چین آنچه را «پیروزی بر این بیماری» می‌نامد جشن گرفته، آمار مبتلایان و مرگ‌ومیر در جهان رو به افزایش است.

در حالی که مقامات از بریتانیا و آمریکا تا استرالیا، پکن را متهم به پنهان‌کاری در انتشار اطلاعات مربوط به کرونا و تبدیل یک بیماری محلی به یک پاندمی می‌کنند، چین می‌گوید که با قرنطینه سخت برای بقیه کشورها زمان خریده، اما آنها خود این زمان را از دست داده‌اند.

اما آنچه از مصاحبه با اولین بیماران، کادر درمان در بیمارستان‌های ووهان و رزیدنت‌ها و همچنین برخی از اطلاعات درزکرده رسمی و تحقیقات دانشگاهی برمی‌آید این است که تاخیر دولت چین در هفته‌های اول اپیدمی و اقدامات اشتباه، عواقب فاجعه‌باری در پی داشته است.

انتقال از انسان به انسان

در اواخر ماه دسامبر، زمانی که لان حدود 20 روز در بیمارستان بستری بود، دیگر شایعه یک بیماری ناشناخته در ووهان پیچیده بود.

در 30 دسامبر اسکرین‌شات گروه چت پزشکان بیمارستان صلیب سرخ ووهان در بین کاربران اینترنت دست به دست می‌شد که در آن دکتر لیو ون به همکارانش از ثبت آمار بیماران مبتلا به یک ویروس کرونای به شدت واگیردار در بیمارستانی دیگر هشدار می‌داد: «دستان‌تان را بشویید، ماسک بزنید! دستکش بپوشید!»

در همان روز یک چشم‌پزشک به نام دکتر لی ون لیانگ در گروهی در وی‌چت به همکلاسی‌های سابقش اطلاع داد که در بیمارستان‌شان هفت نفر بیمار مبتلا به ویروسی مشابه سارس بستری شده‌اند؛ بیماری‌ای که طی سال‌های 2002-2003 در مرکز چین جان نزدیک به 600 نفر را گرفته بود.

در 30 دسامبر همچنین اطلاعاتی از مرکز پزشکی ووهان به بیرون درز کرد که راجع به موارد متعدد مبتلا به یک التهاب ریوی ناشناخته هشدار می‌داد. در این نامه به بیمارستان‌ها دستور داده شده بود که قوانین را سخت‌تر کنند و هیچ‌کسی بدون اطلاع مسئولان هیچ اطلاعاتی را در مورد این بیماری در اختیار مردم قرار ندهد.

با بالا گرفتن فشارها کمیسیون پزشکی روز بعد رسماً اعلام کرد در حال بررسی 27 مورد ابتلا به التهاب ریوی هستند. این اولین اعلام رسمی چین در مورد ویروس کرونا بود.

در این بیانیه گفته شده بود که هیچ مدرکی دال بر «انتقال این ویروس از انسان به انسان» یافت نشده است. ویروس مربوط به بازار غذاهای دریایی بود و همه افراد مشکوک قرنطینه شده بودند: «بیماری قابل پیشگیری و تحت کنترل است.»

روز اول ژانویه بازار غذاهای دریایی هوانان تعطیل شد و پلیس اعلام کرد هشت نفر به خاطر پخش شایعات تنبیه شده‌اند. مسئولان همچنین از بیمارستان‌ها خواستند تا مبتلایان به التهاب ریوی مرتبط با بازار غذاهای دریایی را مورد بررسی دقیق قرار دهند. 20 ژانویه از مغازه‌داران و خریداران بازار خواسته شد تا دمای بدن‌شان را چک کنند و آزمایش خون بدهند.

اما در آن سوی رودخانه یانگ‌تسه، 10 کیلومتر دورتر از ووهان، کسانی که حتی پا به بازار غذاهای دریایی نگذاشته بودند هم به ویروس مبتلا شده بودند.

در هفته دوم ژانویه کوکو هان 22 ساله به سرماخوردگی سختی مبتلا شد. پس از یک هفته به کلینیک محلی رفت و یک اسکن ریه انجام داد. اسکن نشان می‌داد ریه درگیر یک التهاب شدید شده است. او را برای انجام تست‌های بیشتر به یک بیمارستان فرستادند.

مادر هان او را در یک اتاق انتظار شلوغ پر از بیمار همراهی می‌کرد. هان یک ماسک بر صورت داشت، اما مادرش به دلیل اطلاعیه دولت فکر کرده بود نیازی به استفاده از ماسک ندارد. در این اثنا یک زن جوان در صف انتظار، مقابل‌شان به زمین افتاد.

هان می‌گوید: «همه ما حدس می‌زدیم که به ویروس آلوده باشیم. همه ترسیده بودیم. گمان می‌کنم دکترها از همان اول می‌دانستند بیماری از انسان به انسان هم منتقل می‌شود وگرنه دلیلی نداشت با آن فاصله از ما بنشینند و پنجره‌ها را باز بگذارند.»

هان دچار التهاب ریوی بود، اما بیمارستان اجازه قانونی نداشت نام او را در میان مبتلایان ویروس جدید ثبت کند. این مشکل بسیاری از بیماران بود.

به هان گفتند به خانه برود و در قرنطینه بماند، اما او باید برای دریافت داروهایش هر سه روز یک‌ بار به بیمارستان مراجعه می‌کرد: «نگران بودم که بیماری را به دیگران منتقل کنم، اما نمی‌توانستم اجازه دهم پدر و مادرم به چنین جای خطرناکی بروند.»

دارون هو 35ساله هم بدون اینکه حتی یک‌ بار به بازار غذاهای دریایی رفته باشد احساس مریضی می‌کرد. اول گمان می‌کرد به خاطر مصرف نوشیدنی حس گیجی دارد. سه روز بعد برای یک سفر کاری با قطار به ژنگژو رفت. زمانی که هو بالاخره به بیمارستان مراجعه کرد گروهی از محققان از پکن به ووهان فرستاده شده بودند.

ژانگ نانشان بعدازظهر بیستم ژانویه اعلام کرد مواردی از انتقال ویروس از انسان به انسان مشاهده شده است.

در 24 روزی که هو در بیمارستان بستری بود سه نفر از بیماران تخت‌های اطرافش جان باختند. او بالاخره تصمیم گرفت یک وصیت‌نامه بنویسد.

اوضاع از کنترل خارج شد

زمانی که بالاخره دولت اعلام کرد ویروس کرونا واگیردار است، بیمارستان‌های ووهان دیگر پر از بیمار مبتلا بود و آمار به طرز وحشتناکی بالا می‌رفت.

یک ویدئو از 22 و 23 ژانویه از بیمارستان شماره 6 ووهان نشان می‌دهد که بیمارستان مملو از بیماران است. یک پرستار می‌گوید: «بیمارستان آن‌قدر شلوغ بود که برای روزها نمی‌توانستیم به خانه برویم.»

یکی دیگر از افراد کادر درمان با اشاره به پیاده‌رو جلوی بیمارستان می‌گوید: «این پیاده‌رو پر بود. مردم هر روز می‌مردند.»

روز 23 ژانویه بالاخره شهر 11 میلیون نفری ووهان با توابع اطرافش قرنطینه شد. به این ترتیب 50 میلیون نفر در خانه‌هایشان قرنطینه شدند.‌ با کمبود امکانات و شرایط سخت هفته‌های بعد برای مردم شهر پر از ناامیدی بود.‌ بیمارستان‌ها‌ دیگر بیماران را پذیرش نمی‌کردند و افراد یک خانواده ویروس را به هم منتقل می‌کردند.

تصاویر گویای آن بود که دکترها گریه می‌کنند و مردم در خیابان می‌افتند. اجساد مردگان در بیمارستان‌ها مانده بود و کادر درمان وقت نداشتند تا آنها را به سردخانه انتقال دهند. تا 19 فوریه آمار رسمی مرگ‌ومیر به 2 هزار نفر رسید.

دکتری در یکی از بیمارستان‌های ووهان، که خواسته نامش فاش نشود، می‌گوید: «ویروس خیلی سریع منتقل می‌شد. در هفته‌های اول همه چیز از کنترل خارج شده بود. ما نمی‌دانستیم چه اتفاقاتی در حال وقوع است.»

حالا قرنطینه سه‌ماهه ووهان برداشته شده و بنرهای «پیروزی مردم در جنگ» در شهر به چشم می‌خورد.

پروفسور هو فانگ هونگ در دانشگاه جانز هاپکینز لندن می‌گوید: «پکن تلاش زیادی کرد تا در مقابل آثار منفی داخلی و خارجی شیوع ویروس کرونا بر وجهه این کشور بایستد. اما هنوز خیلی زود است که بخواهیم مسئولیت و عملکرد دولت چین در ابتدای شیوع ویروس کرونا را فراموش کنیم.»

در حالی که ووهان به آرامی به زندگی بازمی‌گردد و خیابان‌ها دوباره پر از اتومبیل شده، بعضی از مردم نمی‌خواهند آنچه را تجربه کرده‌اند فراموش کنند. در کنار بنرهای پیروزی، یادبود کسانی که بر اثر بیماری کرونا فوت کرده‌اند هم به چشم می‌خورد.

هان می‌گوید: «آنها به من گفتند در خانه بمانم و من ماندم. گفتند همه چیز تحت کنترل است و من باور کردم. حالا می‌خواهم بدانم واقعاً چه اتفاقی افتاد؟ چه کسی دستور داد تا موضوع را از مردم پنهان نگه دارند؟ من همیشه این اتفاقات را به خاطر خواهم سپرد. حالا می‌فهمم که ما مهم نیستیم.»