ویروس کرونا | کورتیکواستروئید چیست و چرا در مبارزه با کووید-19 مؤثر است؟

اعتمادآنلاین| به دنبال گزارش‌هایی که در ماه ژوئن مبنی بر اینکه داروی ارزان دگزامتازون می‌تواند به بیماران مبتلا به کووید-19 کمک کند منتشر شد، دانشمندان و پزشکان توصیه کردند که در مصرف این دارو باید احتیاط کرد. متخصصان اظهار کردند که به مطالعه بیشتری نیاز است تا جایگاه این دارو و همچنین محلول‌های استروئیدی مشابه در درمان بیماری تایید شود.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از The Conversation، اکنون سازمان بهداشت جهانی تاثیر این دارو را تایید کرده است. این سازمان نتایجی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد میزان بقای بیماران مبتلا به کووید-19 هنگام درمان با دگزامتازون و سایر کورتیکواستروئیدها بهبود یافته است.

در مطالعه‌ سازمان بهداشت جهانی با جمع آوری داده‌هایی که از هفت آزمایش مختلف انجام شد اثربخشی این داروها مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق هزار و 703 بیمار مبتلا به نوع شدید کووید-19 بررسی شدند. کسانی که با یکی از سه کورتیکواستروئید (هیدروکورتیزون، دگزامتازون یا متیل پردنیزولون) تحت درمان قرار گرفتند و پس از 28 روز دریافت دارو این بیماران به 32 درصد خطر مرگ رسیدند. خطر مرگ برای کسانی که از مراقبت‌های معمول یا دارونما استفاده می‌کردند 40 درصد بود.

کورتیکواستروئید چیست؟

کلمه «استروئید» ممکن است کمی گیج کننده باشد. کورتیکواستروئیدها آن عملکردی را که مشتقات تستوسترون (آندروژن‌ها یا استروئیدهای «آنابولیک») ندارند و بدنسازان و ورزشکاران از آن استفاده می‌کنند.

کورتیکواستروئیدها بیشتر برای درمان بیماری‌های ناشی از التهاب، که در آن سیستم ایمنی بدن واکنش اغراق آمیزی نشان می‌دهد یا به سلول‌های خود حمله می‌کند، استفاده می‌شود. این خانواده از داروها از دهه‌ها قبل وجود داشته است (دگزامتازون در سال 1961 برای استفاده پزشکی تأیید شد.)

این مطالعه نشان داد که این دارو ارتباط محکمی با بهبود شرایط بقا با هیدروکورتیزون دارد. انواع مختلف هیدروکورتیزون برای چندین دهه به منظور درمان بیماری‌های التهابی مثل اگزمای خفیف یا بیماری التهابی شدید روده مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین برای درمان اختلالات غدد درون ریز مانند بیماری آدیسون استفاده می‌شود.

هیدروکورتیزون نامی است که هنگام استفاده از هورمون استرس کورتیزول به عنوان دارو استفاده می‌شود. این دارو در درجه اول بر پروتئین‌های گیرنده در داخل سلول‌ها تاثیر می‌گذارد. وقتی که این گیرنده‌ها فعال می‌شوند به هسته سلول منتقل می‌گردند و بعد به مناطق خاصی از دی‌ان‌ای (DNA) می‌چسبند، ژن‌های خاصی را فعال می‌کنند یا از فعال شدن سایر ژن‌ها جلوگیری می‌کنند.

بسیاری از ژن‌های مورد هدف مسئول تولید سیتوکین‌ها هستند. سیتوکین‌ها پروتئین‌های کوچکی‌اند که بین سلول‌های ایمنی سیگنال می‌شوند تا پاسخ ایمنی را تقویت یا تنظیم کنند. استروئیدها همچنین ژن‌هایی را تولید می‌کنند که گیرنده‌هایی را بوجود آورند که خود سیتوکین‌ها روی آنها عمل می‌کنند. بنابراین هم می‌توانند میزان سیتوکاین‌های بدن را کاهش دهند و هم کارآیی کمتری داشته باشند.

چرا استروئیدها مفیدند؟

بیماری شدید تنفسی در بیماران مبتلا به کووید-19 با پدیده‌ای شناخته می‌شود که آن را «طوفان سیتوکین» می‌نامند. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن بیش از حد رانده شود و مقادیر بسیار زیادی از این پروتئین‌ها تولید کرده و منجر به بروز یک واکنش التهابی اغراق آمیز شود.

نتایج تورم و تجمع مایعات و گلبول‌های سفید خون را نشان می‌دهد که احتمال آسیب دیدن بافت‌ها را به همراه دارد. وقتی این اتفاق در سیستم تنفسی رخ می‌دهد، موجب زجر تنفسی ناشی از تورم دیواره مجاری هوایی و تجمع مایعات در ریه‌ها می‌شود.

طوفان سیتوکین همچنین می‌تواند پاسخی در کل بدن ایجاد کند که منجر به از کار افتادن چندین عضو شود. بنابراین در بیماری‌هایی که طوفان سیتوکین می‌تواند باعث تشدید بیماری افراد شود، ژن‌های تولید کننده سیتوکین و گیرنده‌های آنها یکی از اهداف ممکن برای ایجاد درمان‌های موفق است؛ به همین دلیل می‌توان از استروئیدها برای درمان کووید-19 استفاده کرد. این نتایج در آزمایشات جداگانه که توسط سازمان بهداشت جهانی انجام شده گنجانده شده است.