چگونه از افسارگسیختگی خشم جلوگیری کنیم؟

کنترل نکردن خشم و عصبانیت آنی مهم‌ترین دلیل نزاع‌های خیابانی و آسیب رساندن به دیگران است. بسیاری از قتل‌ها در پی یک لحظه خشم به وقوع می‌پیوندد و حتی گاه شاهد هستیم همین عصبانیت افسارگسیخته در محیط خانوادگی نیز سبب بروز وقایع تلخ و گاه خونین می‌شود. محمدباقر راستی، روانشناس و روان‌درمانگر، در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین راهکارهایی ارائه کرده که به کنترل خشم کمک زیادی می‌کند.

پیشگیری از رفتارهای پرخاشگرایانه

راستی در پاسخ به این سوال که چه راهکارهایی برای کنترل خشم وجود دارد گفت: روش‌های کنترل خشم برای افراد با ویژگی‌های مختلف متفاوت است. به برخی افراد توصیه می‌شود چند ثانیه‌ای محیط را ترک کنند. دومین پیشنهاد این است که از قانون سه ثانیه استفاده و سه یا چهار ثانیه صبر کنند و بعد عملی را که می‌خواستند، انجام دهند. همین یک مکث کوتاه باعث می‌شود افراد درباره کلام و رفتار دوباره فکر کنند، وقفه‌ای ایجاد شود و افراد کمی با تفکر عملکرد نشان دهند. در این صورت جلوی بروز خشم ناگهانی گرفته می‌شود.

این روانشناس در واکنش به این سوال که اگر فردی در معرض مداوم خشم کسی قرار داشت چه باید بکند گفت: به کسانی که بیشتر در معرض خشم یا درگیری قرار دارند پیشنهاد می‌شود محیط یا حتی افراد پیرامون خود را تغییر دهند. ما باید با افرادی که دچار مشکل ارتباطی یا اختلاف سلیقه هستیم فاصله داشته باشیم. از طرفی با افرادی که حس خوب به ما می‌دهند و کمتر دچار مشکل هستیم، فاصله را کم کنیم؛ اما در هر صورت افراد باید فاصله را حفظ کنند و حریم داشته باشند.

خشم در محیط خانواده

او به ضرورت حفظ حریم‌ها در موضوع کنترل خشم اشاره کرد و گفت: ما باید حریم و فاصله را رعایت کنیم. حفظ حریم‌ها مخصوصاً میان اعضای خانواده در کنترل خشم آنها بسیار موثر است. در خانواده حریم‌ها باید حفظ شود. در خانواده‌های امروزی حریم‌ها برداشته شده است. برخی حریم‌های کلامی و احترام‌ها وجود ندارد. البته منظور این نیست که گوینده یک نفر باشد و مابقی اعضای خانواده فقط اطاعت کنند، در این صورت یک ارتباط سالم شکل نمی‌گیرد. بلکه مساله صحبت کردن با حفظ حریم اخلاقی برای همه اعضای خانواده است. در گذشته فقط پدر تصمیم‌گیر بود و حتی اگر اشتباه می‌کرد، بقیه مجبور به اطاعت بودند اما حالا تصمیم‌گیرنده فقط پدر خانواده نیست و از بچه‌ها نظرخواهی می‌شود که این باعث پیشرفت اعضای خانواده می‌شود. منظور من حرف زدن و ارتباط سالم میان اعضای خانواده است. پرخاشگری میان اعضای خانواده زمانی رخ می‌دهد که افراد بلد نیستند با هم ارتباط سالم برقرار کنند. ما باید در خانواده  نحوه برخورد و کلام را بدانیم. پدر و مادر باید طوری رفتار کنند که میان اعضای خانواده اعتماد به وجود بیاید، در این صورت است که یک خانواده سالم و به دور از خشونت خواهیم داشت. نبود اعتماد بین اعضای خانواده باعث می‌شود اگر مشکلی برای یکی از اعضای خانواده به وجود آمد، پنهان‌کاری رخ دهد. نباید اضطراب و ترس در خانواده وجود داشته باشد، چون مساله ایجاد می‌کند و همچنین احترام بین اعضای خانواده از بین می‌رود. 

راستی یکی دیگر از راهکارهای کنترل خشم را «یاد گرفتن سکوت» دانست و ادامه داد: همه باید یاد بگیریم بعضی اوقات و به‌موقع سکوت کنیم. سکوت بیشترین کمک را در کنترل خشم می‌کند. سکوت کردن به معنای بیان نکردن حرف یا گفت‌و‌گو نکردن نیست، به معنای فاصله گرفتن از واکنش آنی است. در بسیاری موارد سکوت بیشتر از واکنش‌های آنی یا حتی کلام می‌تواند موثر باشد و خانواده را کنترل کند.

ارتباط گرما و کنترل خشم

یکی از موضوعاتی که هرساله در فصل گرما پیش می‌آید این است که هرچه دمای هوا بالاتر می‌رود میزان خشم هم در برخی افراد بیشتر می‌شود. راستی درباره اینکه با توجه به گرم شدن دما باید چه کرد و چطور خشم ناشی از گرما را کنترل کرد توضیح داد: تعداد افرادی که تحت تاثیر دما پرخاشگری می‌کنند زیاد نیست اما راه‌هایی وجود دارد که این افراد با رعایت آن می‌توانند آثار گرما را کمتر و کنترل خشم را بیشتر کنند. معمولاً این افراد در زمان‌بندی درست عمل نمی‌کنند، تکنیک‌های آرام کردن را بلد نیستند و بیشترین آسیب را به خودشان می‌زنند. اولین نکته این است که باید پوشش آنها طوری باشد که کمترین گرما وارد بدن‌شان شود. زمان رفت‌وآمد در ساعات اوج گرما نباشد و البته وسایل نقلیه‌ای که استفاده می‌کنند شخصی باشد و کمتر از وسایل جمعی استفاده کنند؛ اما نکته مهم این است که همه رفتارها نشأت‌گرفته از نوع تفکر و ذهن ماست. اگر به اشخاص آموزش دهیم که در صورت خشمگین شدن چطور عمل کنند، می‌توانیم به بهترین شکل ممکن خشم را در جامعه کنترل کنیم.