رفتار پلیس؛ معرف رفتار حاکمیت

وحید سلطانی پاجی -جرم‌شناس و مدرس دانشگاه: فرارسیدن هفته فراجا که امسال به نام پلیس هوشمند،  مردم قانون مدار مزین شده است فرصتی را ایجاد نمود تا به نقش موثر این سازمان مهم در ایجاد و تحکیم وفاق ملی پرداخته شود.

 

بر اساس قانون تشکیل نیروی انتظامی مصوب ۱۳۶۹ پلیس ۲۶ وظیفه بر عهده دارد. اقدامات بایسته‌ای که از دورترین مرزهای کشور گرفته تا محل سکونت شهروندان در محلات خود با حضور مشهود نیروها و نیز فعالیت‌های غیر محسوس انجام می‌گیرد تا نظم و امنیت برقرار شود. حصول این امنیت در واقع نتیجه همبستگی و وحدتی است که اقشار مختلف مردم به دنبال آن هستند و از پلیس می‌خواهند تاچتر خود را بالای سر آنان بدون در نظر گرفتن جنسیت، قومیت، گرایش سیاسی و فکری و .... افراشته نماید.

در کنار تنوع و گستردگی وظایف پلیس که در جهت ایجاد و تحکیم وفاق ملی اثرگذار می‌باشد الگوسازی پلیس نیز در جامعه اهمیت بسزایی دارد.

پلیس به عنوان یکی از پیشرانان ترویج اخلاق در جامعه مطرح است و رفتارش را معرف رفتار حاکمیت می‌دانند. شهروندی که صبح از خانه خارج می‌شود تا به هنگام بازگشت شب هنگام به منزل در فضاهای مختلف جامعه، پلیس را مشاهده می‌نماید که در زمینه‌های مختلف در حال فعالیت می‌باشد. رفتار توأم با احترام، مهربانی و در عین حال اقتدار نه تنها می‌تواند الگویی در جامعه و شهروندان در سنین مختلف به ویژه نوجوانان و جوانان باشد، بلکه زمینه اجرای بهتر ماموریت‌ها را نیز موجب می‌شود. خداوند متعال در آیه ۸۳ سوره بقره می‌فرمایند: (وقولو للناس حسنا)با زبان خوش با مردم صحبت کنید. رفتار مجریان قانون که در راس آنان پلیس را می‌توان نام برد چنانچه با این سخن زیبای قرآن جلوه پیدا نماید می‌تواند ضمن اجرای قانون مشارکت مردمی را نیز همراهی نماید که این نیز از نمادهای وفاق ملی است.

چنانچه مردم نقشی از خود در سهیم شدن در برقراری امنیت نبینند و یا در عمل به آن اعتقاد نداشته باشند قطعاً همبستگی در این عرصه شکل نخواهد گرفت و امنیت ظاهری و روانی مخدوش شده‌ای را در جامعه شاهد خواهیم بود. لازمه پیشگیری از این شکست اجتماعی ،عملکرد عاقلانه، مدبرانه و کاملاً اطمینان بخش و اعتمادآفرین برای مردم از سوی پلیس است که رهبری معظم در جمع فرماندهان این سازمان در تاریخ ۱۳۹۷/۱۰/۲ بر آن تاکید نمودند.

برای تحقق یک پلیس وفاق مدار محدودیت‌ها و موانعی وجود دارد که فرماندهان باید برای رفع آن تلاش نمایند .امروزه شاهد آن هستیم که نیروهای پلیس با حجم بالایی از ماموریت‌ها در طول شبانه روز مواجه هستند . علاوه بر انجام وظایف ذاتی، حداقل ۴۰ روز در تقویم سال (مناسبت‌های مذهبی، سیاسی، تاریخی )در آماده باش کامل هستند .سایر آماده باش‌ها بنا به حوادث و اتفاقات مختلف نیز به آنان اضافه می‌گردد و مجبورند تا پاسی از بامداد در کف خیابان حضور داشته باشند‌. قطعا یک پلیس خسته جسمی و فکری در ذهنش و در عملش نمی‌تواند رفتارها و عملکردهای وفاق انگیز را تداعی و اجرا نماید.از سوی دیگر اصرار به اجرای برخی قوانین متروک ،متعارض، غیر شفاف و نیز آن دسته که به مرور زمان مقبولیت اجتماعی را از دست می دهد موجب بروز اختلافات بین پلیس و شهروندان می‌گردد که این اختلافات نیز  تهدید کننده‌ اصلی وفاق ملی است. اجرای این ماموریت‌های تکلیفی در مواردی به سرمایه اجتماعی آنان آسیب می‌زنند.

اصلاح قوانین و مطالبه‌گری از سایر نهادها و دستگاه‌های مرتبط که وظایف مشخص در این زمینه دارند از راهکارهایی است که می‌توان به تعدیل سازی ماموریتی پلیس کمک نمود.

امنیت عمومی حاصل وفاق ملی است و نیروهای خدوم پلیس امروزه در مسیر سختی برای تحقق آن تلاش می‌نمایند که گواه آن شهادت ده‌ها نیز از سربازان، درجه داران ،افسران و فرماندهان این سازمان در اقصی نقاط کشور در طول سال می‌باشد. لازم است توجه جدی به بازنگری ماموریت‌ها، تجهیزات ومعیشت آنان شود تا امیدآفرینی و اتحاد آفرینی بیشتری کنند.

پلیس هوشمند قانونمدار، مردم قانونمدار را منتج می‌شود. به هر اندازه پلیس قانون مدار باشد به همان اندازه در شکل دهی یک پلیس وفاق ملی مدار نقش آفرینی می‌کنند که امروزه نیاز مبرم به آن داریم.