اعتراض‌ها سر و شکل قانونی پیدا می‌کند

اعتمادآنلاین| شورای شهر تهران چند ماه قبل پیشنهاد داده بود که نقاطی برای برگزاری تجمعات اعتراض آمیز مشخص شود. این طرح در ابتدا با انتقاداتی همراه شد اما دولت نهایتا طی مصوبه‌ای آن را عملیاتی کرد. گفت‌وگو با مسجد جامعی درباره ابهامات باقی مانده در این زمینه را در زیر می‌خوانید؛

فکر می‌کردید دولت ازطرح شورای شهر استقبال کند؟

بله. به نظرم این قابل پیش‌بینی بود. اینکه فضا در شرایط جدید به سمتی برود که مردم و اقشار مختلف بتوانند انتقادها و اعتراض‌های خود را در محل‌های مشخصی ابراز کنند. دیدگاه ما برای طرح چنین موضوعی نیز، همین بود. به واقع مصوبه شنبه دولت همان مصوبه پارسال شورای شهر تهران است. اما همان‌طور که گفتید همان زمان هم این طرح با واکنش‌ها و مخالفت‌هایی از سوی برخی از اعضای شورا و سایر مدیران شهری مواجه شد. به عنوان مثال منتقدان می‌گفتند اگر قرار است چنین نقاطی مشخص شود، چه کسی باید مجوز آن را بدهد و اصلا چگونه باید مجوزها صادر شود؟ البته این انتقادها بیشتر به وزارت کشور برمی‌گشت ولی تمام تلاش ما این بود که کلا حق اعتراض برای شهروندان درعمل به رسمیت شناخته شود که با این مصوبه یک گام به آن نزدیک شدیم. البته مسوولان بارها در مورد این حق صحبت کرده بودند ولی واقعیت این است که هیچگاه عملا تلاشی برای اجرای آن نمی‌شد. برای همین هم بود که مردم معترض گاهی جلوی شهرداری تجمع می‌کردند و گاهی جلوی مجلس و گاهی جلوی وزارت کشور و سازمان‌هایی که از آنها شکایت داشتند. در واقع تمام تلاش ما این بود که با تصویب این مصوبه، صدای کسانی که احساس می‌کردند حق و حقوق‌شان پایمال شده شنیده و از خواست آنها پشتیبانی و حمایت شود چرا که معتقد بودیم اگر این اتفاق نیفتد و مردم نتوانند به شیوه‌هایی قانونی اعتراض‌های‌شان را بیان کنند ممکن است به شیوه‌های دیگری روی آورند و حتی کار به خشونت و... کشیده شود.

اما فرمانداری با آن مخالفت کرد !

بله. همان‌طور که گفتم، این طرح موافقان و مخالفانی داشت. مثلا بلافاصله بعد از ما، شورای شهر مشهد هم‌چنین طرحی را مصوب کرد ولی در مقابل فرمانداری با آن مخالفت کرد. حال آنکه فرمانداری و نهادهای مرتبط باید 15 سال قبل این موضوع که ذیل اصل 27 قانون اساسی است را اجرا می‌کردند. ولی عملا این اتفاق نیفتاد تا اینکه همین روزها خود دولت دست به کار شد و نقاطی را برای برگزاری این تجمع‌ها معرفی کرد.

استدلال فرمانداری چه بود؟

می‌گفت مصوبه شورا بین تجمعات اعتراضی و امور سیاسی تفکیکی قائل نشده است. پاسخ ما هم این بود که این تجمعات اجتماعی است و باید بستر اجتماعی برای بیان اعتراض فراهم باشد. از طرفی بررسی نیازها و کمبودهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی برعهده مدیریت شهری است و ما باید به آنها رسیدگی کنیم تا بعدا سیاسی و امنیتی نشود.

چرا شهرداری این کار را نکرد؟

اتفاقا ما هم به این کم‌کاری انتقاد داریم و گله‌مندیم. چون شخصا بر این باورم که اگر شهرداری این مکان‌یابی را انجام می‌داد؛ چه‌بسا نقاط بهتری را معرفی می‌کرد که با پذیرش اجتماعی بیشتری همراه بود.

درواقع شورای شهر به جز پیشنهاد این طرح نقش دیگری در آن نداشته است !

ببینید، کار شورا همین پیشنهاد دادن است. ولی شهرداری می‌توانست پیگیرانه‌تر عمل کند.

دولت با اعضای شورا مشورت نکرد؟

چرا. اما این مشورت‌ها شخصی بود نه ساختاری و سازمانی. چه بسا نتیجه همان رایزنی‌ها به تصویب این طرح کمک کرده باشد. البته من همان زمان هم در صحن شورا گفتم که سابقه این طرح به زمان دولت اصلاحات برمی‌گردد. روی همین اصل از دولت خواستیم که در اجرای این طرح مشارکت جدی داشته باشد.

چرا در دولت اصلاحات اجرایی نشد؟

شاید دلیل آن این باشد که فضای سیاسی حاکم برجامعه در اواخر عمر دولت اصلاحات باشد؛ ضمن آنکه طبعا عمردولت به اجرایی شدن آن کفاف نداد. بعد از آن هم که دولتی روی کار آمد که نگاهی متفاوت داشت و کلا بسیاری از برنامه‌های قبلی را کنار گذاشت. در دولت روحانی نیز انتظار می‌رفت که این طرح زودترپیگیری و اجرایی شود که گرچه دیر، ولی به هر حال این اتفاق قابل تحسین افتاد تا تجربه‌ای جدید در حوزه اجتماعی برای کشور رقم بخورد.

از جزییات مصوبه دولت خبر دارید؟

این موضوع از ابهامات طرح است. یعنی این طرح نیاز به پیوست‌هایی دارد مثلا صدور مجوز و نحوه حضور در این مکان‌ها و دیگر تامین امنیت معترضین در این و پس از اجتماعات که به آن نپرداخته است. ولی مهم این است که بالاخره محلی برای بیان اعتراض‌های قانونی و رسمی شهروندان مشخص شده است که می‌توانست خیابان و میدانی هم به آن اختصاص پیدا کند. چون تا قبل از این شهروندانی که به هر دلیلی اعتراضی داشتند یا حق و حقوق‌شان پایمال شده بود، بدون اینکه مجوزی بگیرند مثلا جلوی شهرداری و... تجمع می‌کردند که در مواردی با ورود پلیس، کار بالا می‌گرفت و درگیری‌هایی هم به وجود می‌آمد. یا ممکن بود در این میان تجمع‌کنندگان را شناسایی کنند و بعدا برای‌شان مشکلاتی پیش آورند. همین مساله باعث می‌شد تا در برخی از موارد، اعتراض‌ها به راه‌های دیگری کشیده شود که برای شهر و حتی کشور تبعاتی سنگین را به دنبال داشت. اما حالا این فرصت پیش آمده که اعتراض‌ها سروشکلی قانونی پیدا کند و مردم بتوانند بدون اینکه دغدغه‌ای داشته باشند حرف‌ها و انتقادهای‌شان را آزادانه بیان کنند. یعنی همین که این «حق» شهروندی به رسمیت شناخته شد، جای شکرش باقی است و نقطه مثبتی است که امید است تداوم یابد. امیدواریم بتوانیم مسوولان را نیز برای پاسخگویی به آنجا بکشانیم تا این امر به فضای تعاملی کمک کند. چون همانطور که گفتید، اگر این اعتراض‌ها بی‌جواب بماند، فلسفه وجودی‌اش زیر سوال می‌رود. به واقع توجه بحق اعتراض هر‌چند بسیار خوب است ولی جواب دادن به اعتراض‌ها نیز ضروری است.

منبع: روزنامه اعتماد