سیدمحمد خاتمی می‌تواند به عنوان سفیر صلح ایران با دنیا صحبت کند/ مگر چقدر از قدرت تصمیم‌گیری و تاثیرگذاری در اختیار وزرا است؟/ به هم ریختن اوضاع به نفع مخالفان دولت هم تمام نمی‌شود

اعتمادآنلاین| مشکلات اقتصادی و نابسامانی ارزی در روزهای اخیر تبدیل به یک گره سیاسی در کشور شده است. به خاطر همین است که در ادامه پیگیری گفت‌وگوی ملی صحبت از حضور چهره‌های نمادین در کشور می‌شود. مرتضی حاجی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و وزیر آموزش و پرورش در دولت اصلاحات معتقد است چهره‌هایی مانند سیدمحمد خاتمی رییس‌دولت اصلاحات که در سال‌های اخیر با محدودیت‌های زیادی روبرو بوده‌اند، امروز به خاطر رفع مشکلات کشور و ایجاد انسجام حاضر هستند از محبوبیت خود بین مردم استفاده کنند. حاجی تاکید دارد این اتفاق نیاز امروز مردم و کشور است و می‌تواند گشایش سیاسی را در پی داشته باشد.

او همچنین می‌گوید برای برون رفت از نابسامانی و بی‌ثباتی باید سران، قوا و شخصیت‌های سیاسی کشور هر کسی در حیطه اختیارات خود صحبت و عمل کند.

متن گفت‌وگوی مرتضی حاجی فعال سیاسی اصلاح‌طلب با «اعتمادآنلاین»‌ را در زیر می‌خوانید.

*آقای حاجی، با توجه به شرایط اقتصادی و مشکلاتی که دولت با آن دست به گریبان است، چه راهکاری برای برون رفت از وضعیت کنونی متصور هستید؟ آیا با وجود تاکیدات مجلس برای ایجاد تغییرات در تیم اقتصادی دولت ایجاد این تغییرات را موثر می‌دانید؟

الان که یک قسمت از تیم اقتصادی دولت یعنی رییس بانک مرکزی تغییر کرده است، چه اتفاقی در اقتصاد کشور رخ داد؟ آیا آرامشی ایجاد شد؟ آیا تورم سنگینی که ایجاد شده بود، فروکش کرد؟ به هر حال دیگران هم اگر بخواهند تغییر کنند باید دلیلی وجود داشته باشد، می‌گویند اگر وزیر اقتصاد، رییس برنامه و بودجه، وزیر صنعت و معدن تغییر کند و کس دیگری جای آنها بیاید اشکالات نشات گرفته از بودنش رفع می‌شود، مگر چقدر از قدرت تصمیم‌گیری و تاثیرگذاری در اختیار این وزرا است؟

*پس شما ایجاد تغییرات در دولت را برای رفع مشکلات و بی‌ثباتی در اقتصاد کشور را موثر نمی‌دانید؟

به نظر من ریشه‌های این اتفاقاتی که رخ می‌دهد غیراقتصادی است و به همین دلیل اگر بخواهیم انتظار تاثیر داشته باشیم باید فراتر از حوزه‌های اقتصادی به موضوع نگاه کنیم. البته مورد رییس بانک مرکزی متفاوت و استثنا است، اما در کل باید مجموعه را نگاه کرد یعنی حوزه‌های سیاسی و اقتصادی را باید با هم دید. هر صحبت و پیامی که داده می‌شود تاثیر دارد و شما تاثیر آن را در بازار به‌صورت محسوس می‌بینید.

*با توجه این موضوعاتی که مطرح می‌کنید شما چه راه‌حلی را پیشنهاد می‌کنید؟

به نظرم اولا کسانی که حرف می‌زنند باید کمی حساب شده‌تر صحبت کنند، ثانیا افرادی که از طرف ملت ایران صحبت می‌کنند، افرادی باشند که این جایگاه برای آنها تعریف شده باشد، اینگونه نباشد که هر کسی بخواهد نظر خود را به عنوان نظر ملت و حکومت ایران ابراز کند.

مردم به کسانی رای داده‌اند و اینها هم مردم ایران را نمایندگی می‌کنند، کشور رهبر و رییس‌جمهور دارد و هر کسی باید در حوزه خود حرکت کند. قوه قضاییه به امور خود بپردازد و به حوزه‌های دیگر وارد نشود. کلان مجلس است که ملت را نمایندگی می‌کند نه تک‌تک آنها، اگر هر نماینده‌ای بخواهد موضعی را ابراز کند که با موضع کلی دولت همخوانی نداشته باشد، باید تاثیر آن را ببینید و نسبت به آثاری که ایجاد می‌کند جوابگو باشد.

به نظر من باید مقداری از این جهت به قضیه نگاه کرد تا بر کسانی که صحبت می‌کنند نظارت شود و مشخص شود که چه کسی نظر شخصی می‌دهد و چه کسی از طرف ملت صحبت می‌کند. همچنین نباید کسانی که از طرف ملت صحبت می‌کنند در حالت هیجانی و عصبانیت باشد، با حوصله، دقت و تدبیر بیشتری اعلام موضع کنند و دنبال راه‌حل باشند. این راه‌حل‌ها هم ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارد؛ بعید می‌دانم بی‌توجهی از این دو بخش و توجه صرف به بخش اقتصادی تاثیر مثبت قابل توجهی داشته باشد.

*یعنی تصور شما بر این است که مسائل سیاسی هم در کنار مسائل اقتصادی در به‌وجود آمدن این آشفتگی که در بازار وجود دارد، تاثیر دارد. مسائل سیاسی را از چه بعدی متصور هستید؟ مباحثی مانند سیاست داخلی، سیاست خارجی و ...

هم سیاست داخلی و هم خارجی تاثیر دارد و ما نیاز به انسجام و امیدواری داریم؛ هر کسی بیاید موضعی بگیرد که این امیدواری را تضعیف و انسجام را ضعیف کند، خلاف مصلحت ملی و منافع ملی قدم برداشته است.

به‌ویژه کسانی که تربیون دارند در نماز جمعه‌ها، دولت و مجلس باید رعایت کنند و نگاه کلی بر این باشد که باید به سمت انسجام حرکت کنیم. همچنین به نظر می‌آید که چهره‌های نظامی‌ هم باید اجازه دهند تا ابتدا بحث‌های دیپلماسی را دیپلمات‌های کشور، شورای عالی امنیت ملی و دولت پیش ببرند و پس از آن اظهارنظر شود. علما، بزرگان، بزرگان حوزه چطور نسبت به شرایط حساسیت جدی‌تری نشان نمی‌دهند؟ اگر راه‌حلی به نظرشان می‌آید، موضع بگیرند و مردم را به حمایت از مواضع رهبری و دولت دعوت کنند برای اینکه انسجام باید حول مقامات تصمیم‌گیر کشور رخ دهد. هر کسی از ظن خود صحبت می‌کند و معتقد است که صحبت‌اش درست است. وقتی اینگونه باشد معلوم است که این روند ایجاد وحدت و انسجام نمی‌کند.

*آقای حاجی، طرح موضوع گفت‌وگوی ملی مدتی از طرف چهره‌های اصلاح‌‌طلب مطرح و پیگیری شد اما به نظر می‌آید جدی گرفته نشد. عملی شدن آن چقدر می‌توانست در جلوگیری از وضعیت کنونی موثر باشد؟

بحث گفت‌وگوی ملی مدتی مطرح و به بحث گذاشته شد. قران می‌گوید رحماء و بینهم. گفت‌وگوی ملی می‌تواند همان زبان رحمت و حل مشکل و نه محکوم کردن یکدیگر بین شخصیت‌ها و جناح‌های سیاسی و افراد صاحب‌نفوذ اتفاق بیفتد. بسیاری از شخصیت‌ها هستند که تجربه موفقی در کارنامه دارند مانند رییس‌دولت اصلاحات. آقای خاتمی که توانستند در آن دوره مملکت را خوب اداره کنند و مردم از ایشان به نیکی یاد می‌کنند، چرا این‌ها باید در انزوا باشند و از نظراتشان در بالاترین سطوح تصمیم‌گیری کشور، استفاده نشود و قابل طرح نباشد؟

به هر حال به نظر من باید این شرایط را کمی بهتر درک کرد و از همه نیروها و شخصیت‌های اثرگذار کشور برای حل مسائل کمک گرفت. چه بسا نیاز باشد که از برخی از این شخصیت‌ها برای استفاده از شان و اعتباری که در جوامع مختلف داخلی و خارجی دارند، خواسته شود که ماموریت‌هایی را بپذیرند و بتوانند حمایت گسترده مردمی را جلب کنند. اینکه چند نفری دور خود بگردند و صحبت‌هایی داشته باشند مشخص است که این اتفاق نمی‌افتد. پشتوانه جهانی را فقط دولت‌ها نمی‌توانند به وجود بیاروند بلکه شخصیت‌های مردمی هستند که می‌توانند اثرگذار باشند؛ از این ظرفیت قابل توجه موجود کشور هم نباید غفلت شود و باید استفاده کرد.

*پس معتقدید راه برون‌رفت از شرایط کنونی، گشایش سیاسی است؟

ما باید به مردم کشور خودمان اعتماد کنیم، لزومی ندارد که همه سلیقه‌ها دقیقا عین هم باشند. در همه ادیان، جوامع و کشورها سلیقه‌ها متفاوت است اما به هر حال همین صاحبان سلیقه‌های متفاوت در بخش قابل توجهی از مردم نفوذ دارند، شخصیت‌های آنها را مردم پذیرفته‌اند، به آنها علاقه دارند و نمی‌توان از آن‌ها گذشت. آن ها دارایی‌های بسیار گرانبهایی هستند که متاسفانه به راحتی از آنها چشم‌پوشی می‌شود.

* آقای جهانگیری صحبت‌هایی درباره حضور چهره‌های نمادین و شاخص با توجه به وضعیت کنونی کشور مطرح کردند، فکر می‌کنید اگر این کار صورت بگیرد، این چهره‌ها چقدر تمایل دارند تا وارد عرصه شوند؟

این نیاز مردم و کشور است. هیچ‌کس نیست که دلش برای کشورش بسوزد، کاری از او بربیاد و به او میدان بدهند که کاری انجام دهد اما استنکاف کند. بیشتر از اینکه بخواهیم نظرات این افراد را در جلسات بگیریم، نیاز داریم که آنها را به عنوان چهره‌های مناسب و مقبول برای جذب پشتیبانی ملت‌های دنیا و کشورهای دیگری که می‌توانند در این شرایط به ما کمک کنند، معرفی کنیم تا آن‌ها هم مسئولیت بپذیرند و بخواهیم که به سهم خود ایفای نقش کنند.

*با توجه به شرایطی که در حال حاضر به کشور حاکم است فکر می‌کنید حضور این چهره‌ها تاثیرگذار است و مردم چنین چیزی را می‌پذیرند؟

بله قطعا تاثیرگذار است، بخشی از این تاثیرگذاری، داخلی است که در انتخابات مختلف این تاثیرگذاری را دیده‌ایم، بخش دیگری از آن تاثیرگذاری خارجی است .ما منادی گفت‌وگوی تمدن‌ها در دنیا را داریم که همه از آن استقبال کرده‌اند. می‌شود گفت آقا شما بروید و باب این گفت‌و‌گو را نه با آن کسی که دشمن قسم خورده ما است بلکه با آنها که می‌توانند ما را حمایت و پشتیبانی کنند، باز کنید و مواضع ملت ایران را تشریح کنید. این در جذب حمایت‌های بین‌المللی قطعا اثرگذار است، باید از افراد به عنوان سفیر صلح، سفیر حسن‌نیت ... استفاده کنند و روابط خود را با دنیا تقویت کنند اما این موضوع در کشور ما مغفول مانده است. آقای سیدمحمد خاتمی، رییس دولت اصلاحات این ظرفیت را دارند که به عنوان سفیر صلح بروند و با دنیا صحبت کنند و برای جلب حمایت دولت‌ها از ایشان استفاده کنند.

*آقای حاجی، شما می‌گویید که آشفتگی بازار فقط ابعاد اقتصادی ندارد و دارای ابعا سیاسی هم هست. برخی از تلاش‌های پشت‌پرده مخالفان دولت که با ائتلاف اصلاح‌‌طلبان و اعتدالگراها هم مخالف بودند این آشفتگی‌ها را نشات گرفته از اتاق فکر آنها می‌دانند. فکر می‌کنید چنین تحلیلی می‌تواند درست باشد؟

اگر اینها اشخاصی هستند که دلشان برای کشور می‌سوزد، بعید می‌دانم حاضر باشند چنین مشکلات پیچیده و جدی را ایجاد کنند. اما حتما اگر عوامل این اتفاقات پیگیری شوند یا سودجویی مطلق، بی‌توجهی و بی‌وجدانی به منافع ملی و زندگی مردم است یا عوامل دست‌نشانده و تحریک‌شده‌های دیگران هستند که می‌خواهند اوضاع را به این شکل به هم بریزند.

مخالفان دولت ممکن است جاهایی کاری انجام دهند اما شرایط به جایی رسیده که به هم ریختن اوضاع به نفع آنها هم تمام نخواهد شد، بنابراین من اصلا مخالفان دولت را در این قضیه متهم نمی‌کنم؛ اما سودجویان، فرصت‌طلبان و آنهایی که به عنوان کاسبان‌ تحریم شناخته می‌شوند، می‌توانند در ایجاد فضای ناامنی تاثیرگذار باشند.