احتمال چه تغییراتی در ترکیب فقهای شورای نگهبان وجود دارد؟

اعتمادآنلاین| هنوز دو سال از دوره جدید شورای نگهبان نگذشته که شایعاتی از احتمال خروج چند عضو این شورا به گوش می‌رسد. آیات محمدرضا مدرسی یزدی، سیدمحمود هاشمی شاهرودی، محمد یزدی و احمد جنتی از جمله فقهایی هستند که احتمال می‌رود در میانه‌های دوره هفتم از شورای نگهبان جدا شوند.

بر اساس اصل 92 قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت 6 سال انتخاب می‌شوند. 6 فقیه شورای نگهبان از سوی رهبر انقلاب منصوب و 6 حقوقدان از میان‏ حقوقدانانی‏ که‏ از سوی رئیس‏ قوه‏ قضاییه‏ به‏ مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ معرفی‏ شده‌اند، با رأی‏ نمایندگان انتخاب‏ می‌شوند.

دوره هفتم شورای نگهبان سال 1395 آغاز به‌ کار کرد و فقها و حقوق‌دانان این شورا تا سال 1401 در سمت‌های خود مشغول به فعالیت هستند. ولی با توجه به اتفاقات 6 دوره گذشته شورای نگهبان این احتمال وجود دارد که با خروج،‌ استعفا و یا دلایل دیگر، تغییری در ترکیب اتفاق بیافتد.

رفت و آمد فقها بین شورای نگهبان و قوه قضاییه

بعد از بازنگری در قانون اساسی و ایجاد سمت رئیس قوه قضائیه، اولین رئیس دستگاه قضا از میان یکی از فقهای شورای نگهبان انتخاب ‌شد. محمد یزدی که در اواسط دوره دوم شورای نگهبان و بعد از استعفای آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، جایگزین او شده بود، در 24 مرداد سال 68 حکم ریاست دستگاه قضا را از آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای رهبری انقلاب اسلامی دریافت می‌کند. با حضور آیت‌الله یزدی در رأس دستگاه قضایی، آیت‌الله غلامرضا رضوانی جایگزین او می‌شود.

سوم مرداد سال 78 مأموریت 10 ساله آیت‌الله یزدی در قوه قضاییه به پایان می‌رسد و اواسط دوره چهارم شورای نگهبان دوباره به جمع فقهای شورای نگهبان باز می‌گردد. رهبر انقلاب برای بار دوم رئیس دستگاه قضایی را از میان فقهای شورای نگهبان منصوب می‌کنند. آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی،‌ که سال 73 جایگزین آیت‌الله محمد محمدی گیلانی در شورای نگهبان شده بود،‌ این بار به‌جای یزدی در رأس دستگاه‌ قضایی می‌نشیند.

اما غیبت هاشمی شاهرودی در میان فقهای شورای نگهبان نیز مانند آیت‌الله یزدی چندان طولانی نمی‌شود. او نیز پس از پایان دوره 10 ساله‌اش در دستگاه قضایی به شورای نگهبان برمی‌گردد. آیت‌الله صادق آملی لاریجانی که عضو دوره پنجم شورای نگهبان بود، سال 88 با حکم رهبری انقلاب جایگزین هاشمی شاهرودی در قوه قضاییه می‌شود.

جابه‌جایی بین شورای نگهبان و دستگاه قضا

طبق رسم نانوشته بعد از بازنگری قانون اساسی، تمامی رؤسای دستگاه قضا از میان فقهای شورای نگهبان انتخاب شده‌اند و با پایان مأموریتشان در قوه قضاییه بار دیگر به شورای نگهبان بازگشته‌اند. مرداد سال 98 یعنی کمتر از یک سال دیگر دومین دوره 5ساله ریاست آیت‌الله صادق آملی لاریجانی در دستگاه قضا به پایان می‌رسد و در صورت ادامه نیافتن ریاست وی برای دوره سوم، بنا به تجربه 6 دوره گذشته شورای نگهبان، احتمالاً باید منتظر بود تا آملی لاریجانی برای دومین بار به جمع فقهای شورای نگهبان برگردد. این پیش‌بینی زمانی محتمل‌تر می‌شود که چندی پیش نام آیت‌الله محمدرضا مدرسی یزدی به‌عنوان جایگزین آملی لاریجانی در دستگاه قضا مطرح شد. مدرسی یزدی از دوره پنجم شورای نگهبان به عضویت فقهای این شورا درآمده و همچنان نیز عضو این شوراست.

ادامه عضویت هاشمی شاهرودی

طی 6 دوره گذشته،‌ به‌جز انتصاب به‌عنوان رئیس قوه قضاییه عوامل دیگری هم منجر به خروج برخی از فقهای شورای نگهبان شده است. آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی از فقهای فعلی این شورا در بستر بیماری است و آن‌گونه که نجات‌الله ابراهیمیان به خبرنگار ایرناپلاس گفته، حالا هم در جلسات شورای نگهبان شرکت نمی‌کند. بیماری او که از سال گذشته شدت گرفته، منجر شده است کلاس‌های درسش در قم تعطیل شود. هم‌زمان با این غیبت‌ها، هفته پیش بود که سایت خبری تابناک نزدیک به محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام خبری مبنی‌بر تغییر ترکیب شورای نگهبان منتشر کرد. در واکنش به این خبر، عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان به فارس اعلام کرد: هیچ بحثی درباره تغییرات در شورای نگهبان بخصوص درباره تغییر دبیر شورا یعنی آیت‌الله جنتی مطرح نیست.

شایعه استعفا به دنبال دبیر شورای نگهبان

کدخدایی در حالی به‌شدت استعفای آیت‌الله احمد جنتی را تکذیب می‌کند که طی ماه‌های گذشته این شایعه بیش از گذشته قوت گرفته است. در عین حال، سال گذشته آیت‌الله جنتی بعد از 25 سال از امامت موقت جمعه تهران استعفا داد. پیش از استعفای جنتی نیز شایعاتی در این باره منتشر شده بود که تکذیب می‌شد. امسال نیز آیت‌الله جنتی از سمت ریاست ستاد امر به معروف و نهی از منکر که سمتی حقوقی به تبع امامت جمعه تهران محسوب می‌شد، کناره‌گیری کرد. آیت‌الله جنتی قریب 92 سال سن دارد که از دوره اول شورای نگهبان در حالی که 53 سال سن داشت، با حکم امام خمینی(ره) به عضویت این نهاد درمی‌آید و از اواسط دوره سوم شورای نگهبان با استعفای آیت‌الله محمدی گیلانی یعنی از سال 71 دبیر شورای نگهبان می‌شود.

بیماری آیت‌الله یزدی

آیت‌الله محمد یزدی با 87 سال سن از سال 92 تاکنون چند بار به‌دلیل بیماری در بیمارستان بستری شده است. اخبار غیررسمی نیز از عدم حضور منظم او در جلسات شورای نگهبان به‌دلیل بیماری منتشر می‌شود، اما در این باره نیز ابراهیمیان از حقوقدانان شورای نگهبان به ایرناپلاس می‌گوید: این‌گونه نیست و آقای یزدی در جلسات شورای نگهبان شرکت می‌کنند.

چهار سال دیگر تا پایان دوره هفتم شورای نگهبان باقی مانده است و با احتساب موارد فوق احتمال می‌رود در این مدت تغییراتی در ترکیب این شورا رخ دهد.

منبع: ایرناپلاس