مسایل اقتصادی و اجتماعی به هم نزدیک شده‌اند

اعتمادآنلاین| علی ربیعی وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پنجمین نشست از سلسله نشست‌های انقلاب پس از چهل سال اتحادیه انجمن‌ اسلامی دانشجویان در اروپا که با عنوان « انقلاب و آسیب‌های اجتماعی» برگزار شد با تبیین علّی موضوع و دسته‌بندی آسیب‌های اجتماعی، گفت: در بحث آسیب‌های اجتماعی، مسئله را خیلی ایرانی نگاه می‌کنیم و باید قبول کنیم مسئله جهانی است. تغییراتی که احساس می‌کنیم، طبیعی است و در دنیا در حال رخ دادن است. برای مثال شکل همسرگزینی در همه جای دنیا در حال تغییر است.

وی افزود: یک وقتی به پارس‌آباد مغان رفتم و دختری را دیدم که با فرغون کود حیوانی حمل می‌کرد. در آن لحظه دوربینی نداشتم که عکس بگیرم. مارشال مک‌لوهان در نظریه دهکده جهانی، عکسی دارد که بر شاخ یک گاو رادیویی آویزان است و یک کشاورز در آن صحنه است، که خیلی جهانی شد و عکس این دختر هم می‌توانست به همان ترتیب باشد. دختری که با فرغون کود حمل می‌کرد، شلوار جین پاره شده به پا داشت، رنگ مویش آخرین مدلی که در جهان وجود دارد بود، روسری در حال افتادن از روی سرش بود و... یعنی نوع پوشش او خیلی با دختر اروپای شرقی قابل تشخیص نبود و این یعنی مسئله جهانی است.

این استاد علوم ارتباطات مسئله دوم در رابطه با آسیب‌های اجتماعی تاکید کرد: نظام ارزشی ما آسیب‌پنداری خاص خود را دارد. بین مشکل، مسئله آسیب و بحران اشتباه می‌کنیم. شاید مسائلی را که در ایران آسیب می‌بینیم در کشور دیگری آسیب تلقی نشود. پوشش، نوع مصرف برخی خوراکی‌ها و... از این دست مسائل هستند. یک زمانی پوشیدن آستین کوتاه آسیب بود، ولی الان با آستین کوتاه جلوی کاندیدای ریاست جمهوری می‌نشینند. دوره‌ای حتی بیان آسیب محدوده خطر بود. بین مشکل، آسیب و مسئله خیلی تفاوت وجود دارد و خیلی از چیزهایی که می‌گوییم، آسیب نیست و مسائل اجتماعی است. به چیزی می‌گوییم بحران (آسیب مزمن یا آسیب طولانی) که وقتی درازمدت می‌شود، ظرفیت‌های یک سیستم نتواند مسئله را توضیح دهد.

ربیعی در مورد تحولات جمعیتی در ایران گفت: مسئله سوم که نمی‌توانیم نادیده بگیریم، تحولات جمعیتی ایران است. در کتاب جامعه‌شناسی تحولات ارزشی، رفتارشناسی رای‌دهندگان سال 76 را مورد بحث و بررسی قرار دادم و در آنجا گفتم که تحولات جمعیتی بسیار مهم است. خیلی از نظریه‌پردازان انقلاب، انقلاب فرانسه، آمریکا، انگلیس و روسیه را ناشی از تحولات جمعیتی می‌دانند.

مثلا همین مشکل بیکاری که داریم به تحولات جمعیتی بی‌ارتباط نیست. در دولت یازدهم به تحولات جمعیتی بد جواب ندادیم، سالی حدود 600 هزار شغل ایجاد کردیم ولی جواب نداد. یعنی دهه شصتی‌ها در دهه 80 شغل نیافتند که ایجاد مشکل شد. تحولات جمعیتی مسئله مهمی است که خیلی مورد توجه قرار نگرفته است.

مسئول ایجاد «فضای گفت‌وگوی اجتماعی» در دولت در مورد نقش تبیین‌گران گفت: با فقدان تبیین‌گران بزرگ اجتماعی روبه‌رو بوده‌ایم و اگر هم چنین افرادی داشتیم، نگذاشتیم دیده شوند و حرف‌هایشان شنیده نشد و برخی اساتید بزرگ ما رفتند.

وی افزود: مسئله بعدی فرآیند ارتباطات است. ارتباطات در تغییرات و ایجاد بستری برای یک جامعه بسته موثر بود و نوعی ارتباطات مجازی شکل گرفت که در تغییرات اجتماعی اثرگذار بود. مسئله بعدی چهل سالگی انقلاب است و در چهل سالگی دو نسل پوست‌اندازی می‌کنند. باید گفتمان انقلاب بازتفسیر می‌شد، که انجام ندادیم و با همان شرایط می‌خواهیم مسئله اکنون را حل کنیم. امروز مسائل اقتصادی و مسائل اجتماعی‌مان خیلی به هم نزدیک شده‌اند. یعنی فقر و فشارهای اقتصادی بر خانوار اثر گذاشته است. در شهرهایی که دی‌ماه شلوغ شده بودند پژوهشی انجام شد، در هیچ کدام از این شهرها سینما وجود نداشت، در هیچ کدام مؤسسه فرهنگی، تئاتر، ورزشگاه و... نبود.

وی گفت: ممکن است بگویید در شهرهای دیگر هم نبود، چرا آنها شلوغ نشد؟ سایر متغیرها هم دخیل بود. نرخ بیکاری بالا بود. جوانی که در این شهرها زندگی می‌کند، 6 عصر از زندگی تعطیل می‌شود و به خانه می‌رود، با موبایل در ارتباط است و دچار دگرخویش‌پنداری می‌شود که نوعی هم‌ذات‌پنداری با دیگران پیدا می‌کند و با شرایط خودش در تعارض قرار می‌گیرد. شرایط اجتماعی امروز خیلی دخیل بوده و کمک کرده این مسائل را جلو ببریم.

این استاد ارتباطات در مورد سیاست‌های مرتبط با آسیب‌های اجتماعی گفت: در سال‌های زیادی سیاست‌های معطوف به آسیب اجتماعی نداشتیم یا برخی از سیاست‌هایی که اعمال کردیم، معطوف به مسئله آسیب‌ها نبود. علل آسیب‌ها امروز تغییر کرده‌اند و باید این را با پژوهش تشخیص دهیم. جامعه‌ای که ناامنی روانی تهدیدش می‌کند، اگر موفقیت‌ها دیده نشود و همه احساس کنند که هیچ چیزی حل نمی‌شود، مشکل‌آفرین می‌شود.

منبع: فارس