خروج نظامیان از سوریه به معنای پایان کار نیست/ باید در ماجرا سوریه واقع‌گرا باشیم

اعتمادآنلاین| نصرت‌الله تاجیک به فرمان اول دونالد ترامپ مبنی بر خروج نیروهای نظامی امریکا از سوریه و سپس تغییر نظر او برای اجرای تدریجی و کند خروج نیروهای آمریکائی از سوریه اشاره کرد و گفت: اولا یک دلیل عمده صدور فرمان اولیه که کتبی هم شد و به قیمت انتقاد و دلزدگی هم‌‌‌‌پیمانان آمریکا و نیز بی‌‌‌اعتمادی بیش از پیش به سیاست‌های آمریکا و حتی استعفای وزیر دفاع و نماینده‌‌‌اش در ائتلاف مبارزه با داعش تمام شد، به روانشناسی، شخصیت، بی‌‌‌برنامگی، سردرگمی و اخذ تصمیمات بی‌‌‌برنامه و عجولانه ترامپ و وعده‌هایی که او به حامیانش در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 داده بود، بازمی‌‌گردد.

آمریکا پلیس جهان نیست

وی با بیان اینکه شعار اصلی ترامپ، «اول امریکا» بود و این یعنی، منابع مالی ایالات متحده فقط برای امریکایی‌ها صرف شود و امریکا نباید هزینه امنیت دیگر کشورها را پرداخت کند، اظهار داشت: ترامپ معتقد است امریکا پلیس جهان نیست و نباید به عنوان مسئول تامین امنیت در هر نقطه جهان نقش‌آفرینی کند و از قضا، ایران باید از این سخن و رویکرد ترامپ استقبال کند چراکه یکی از انتقاداتی که جمهوری اسلامی ایران به امریکا داشته، آن بوده است که چرا ایالات متحده خودش را متولی جهان می‌داند؟

این دیپلمات پیشین کشورمان ادامه داد: انصراف ترامپ از سخنان اولیه و اینکه همچون موارد دیگر در تصمیم خروج نیروهای آمریکائی تجدیدنظر کرده نیز به انتقادات فراوان و بی‌‌‌اعتمادی ناشی از این تصمیم به شخص وی و سیاست‌های آمریکا مخصوصا در میان کردها و سایر گروه‌‌ها هست که امریکا برای بهم ریختن منطقه آنها را تسلیح کرده است.

خروج از سوریه کار هوشمندانه‌ای برای تحقق وعده‌های ترامپ است

تاجیک با بیان اینکه خروج از سوریه کار عقلایی و هوشمندانه‌ای برای تحقق وعده‌های ترامپ محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: امریکا، کاری که باید در سوریه انجام می‌داد را انجام داده است و آن، برهم زدن زمین بازی و ایجاد آشفتگی هم از نظر میدانی و هم از نظر سیاسی، از طریق تسلیح و آموزش کردها و برخی از گروه‌های عربی مسلح مخالف دولت بشار اسد که در شرق سوریه ساکن شده‌اند.

شرق سوریه مستعدترین منطقه برای شروع دور جدیدی از درگیری‌ها است

وی با تاکید بر اینکه شرق سوریه هم‌اکنون آلوده‌‌‌ترین نقطه و مستعدترین منطقه برای شروع دور جدیدی از درگیری‌ها و تنش‌های قومی و مذهبی داخلی و خارجی است، ابراز داشت: شعله این آتش می‌تواند به خارج و سایر کشورهای منطقه نیز سرایت کند. یعنی با اوضاعی که امریکا به وجود آورده هم حضورش خطرآفرین است و هم خلاء وجودش زمینه‌ای برای بازیگران داخلی و خارجی جهت عرض اندام و سهم‌‌خواهی و در نتیجه رویاروئی آنها خواهد بود.

این کارشناس مسائل خاورمیانه افزود: امریکا بسیاری از کردها و گروه‌های مخالف دولت سوریه را از مناطق مختلف سوریه و از جمله منطقه ادلب یا تنف و رقه که بعضا از مناطق کاهش تنش محسوب می‌شوند، به صورت هلی‌برد و حتی کاروانی به شرق سوریه برده و آنها را آموزش داده و مسلح کرده است و به همین خاطر، جامعه جهانی و کشورهای مسئولیت‌‌‌‌‌پذیر منطقه از جمله ایران و ترکیه باید توجه کنند کوچکترین اشتباه محاسبه یا اشتباه عملیاتی اوضاع را وخیم‌‌‌تر خواهد کرد.

هدف اصلی ترامپ در سوریه کنترل بیش از پیش ایران است

تاجیک با بیان اینکه به هر صورت هدف اصلی ترامپ در اجرای هر دو سناریوی رفتن و ماندن نیروهایش در سوریه کنترل بیش از پیش ایران و به گل نشاندن سیاست خارجی‌‌‌اش برای تامین نظرات مخالفان ایران از جمله بعضی کشورهای عربی است، عنوان کرد: یکی از راهبردهای اصلی ترامپ در خاورمیانه کنترل و مهار ایران برای تامین حداکثری امنیت رژیم صهیونیستی است. او در این چارچوب، درصدد کاهش مناسبات ایران با کشورهای منطقه و متوقف ساختن همکاری و مبادلات ایران است. از سوی دیگر، پس از خروج ایالات متحده از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها، ایران ناچار است با برخی از کشورها همکاری‌هایش را گسترش بدهد که از مهمترین این کشورها، ترکیه است.

ایران، روسیه و ترکیه با خروج امریکا از سوریه با یکدیگر تضاد منافع پیدا می‌کنند

وی با بیان اینکه ترامپ در درجه اول با ساده‌‌‌انگاری و عدم وقوف به پیچیدگی‌های خاورمیانه درصدد بود نیروهایش را از شرق سوریه خارج کرده و نقش خود را به ترکیه محول ‌کند، یادآور شد: اجرای چنین سناریویی عملی نیست زیرا اولا ترک‌ها اهدافی متفاوت مخصوصا در ارتباط با کردهای سوریه با امریکا دارد و ثانیا در ازای خلا حاصل شده از خروج نیروهای نظامی امریکا، علاوه بر درگیری بین نیروهای مسلح شده، کشورهای حاضر در سوریه مانند ایران، روسیه و ترکیه برای افزایش منافع و سهم خود به جان یکدیگر می‌افتند و با یکدیگر تضاد منافع پیدا می‌کنند.

ترامپ به دنبال بهم زدن رابطه ترکیه با روسیه و به ویژه ایران است

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: این تضاد منافع و سرشاخ شدن در سوریه میان این سه کشور به ویژه ایران و ترکیه موجب عدم بسط همکاری‌ها میان تهران و آنکارا در دوره تحریم‌ها می‌شود. یعنی یکی از اهداف ترامپ در سناریوی خروج بهم زدن رابطه ترکیه با روسیه و مخصوصا ایران - که در دوران تحریم به ترکیه نیازمند هست - است.

تاجیک با یادآوری اینکه اثر دوم خروج نظامی امریکا از سوریه بر روند آستانه و مذاکرات سیاسی سوریه خود را نشان می‌دهد، بیان کرد: اثر سوم، در صحنه عملیاتی است یعنی ترکیه‌ای که خود لجستیک داعش را فراهم می‌کرد، به ایالات متحده برای ساقط کردن بشار اسد کمک می‌کرد و به همراه عربستان و قطر، گروه‌های تندرو تروریستی مانند جبهه النصره را کمک تسلیحاتی می‌کرد، هم‌اکنون نقشی را می‌پذیرد که تا پیش از این، امریکا بازی می‌کرد و می‌تواند براساس آن، بر اقدامات پیشینی خود سرپوش بگذارد و نقش خود را در سوریه افزایش داده و رودروی روسیه و به ویژه ایران قرار بگیرد.

زمان برای خوشحالی کردن زود است

وی در پاسخ به این سوال که عده‌ای در ابتدا از خروج نظامی امریکا در سوریه خوشحال هستند و این مساله را تقدیم کردن سوریه به ایران و بشار اسد قلمداد می‌کنند، این ادعا تا چه اندازه صحت دارد، گفت: شرایط کنونی سوریه به‌‌ویژه در شرق این کشور، حالت ژله‌ای دارد و هیچ کسی نمی‌تواند بگوید چه کسی برنده و چه بازنده است. ممکن است از جهاتی نظیر خروج نیروهای بیگانه از منطقه خوشحالی وجود داشته باشد ولی اگر این مسئله به افزایش تنش‌ها در سوریه منجر ‌شود، خوشحالی ندارد بلکه با اقدامات آمریکا باید با بدبینی هم دنبال شود.

سفیر اسبق ایران در اردن با تاکید مجدد مبنی بر اینکه افزایش نقش‌گیری ترکیه در سوریه می‌تواند موجب تضاد منافع ‌شود، اظهار داشت: تضاد منافع حاصله میان تهران و آنکارا در سوریه می‌تواند موجب رودرویی و تنازع میان دو کشور شده و لذا زمان برای خوشحالی کردن زود است.

خروج نظامی به معنای مختومه کردن پرونده سوریه برای آمریکا نیست

تاجیک با بیان اینکه حتی به فرض خروج، هنوز نحوه، چگونگی و شکل و شمایل خروج نظامی امریکا از سوریه مشخص نیست، تصریح کرد: برخی‌ها فکر می‌کنند دستور ترامپ درباره سوریه، به معنای آن است که امریکا همه چیزش را جمع می‌کند و از منطقه می‌رود اما به عقیده من اینگونه نیست. امریکا از 10 پایگاهی که در سوریه دارد، به نوعی استفاده خواهد کرد که می‌تواند به شکل استفاده هوایی، توزیع تسلیحات، آموزش و... باشد. از طرفی، ما نباید خروج نظامیان امریکا از سوریه را به معنای مختومه کردن پرونده سوریه برای ایالات متحده قلمداد کنیم.

وی به واکنش‌ اروپایی‌ها درباره این دستور ترامپ اشاره و خاطرنشان کرد: تنها نکته‌ای که ممکن است از سوی متحدان امریکا مطرح شود، این است که واشنگتن قابل اعتماد نیست ولی ایالات متحده نیز می‌تواند بگوید اگر شما به خاطر امنیت خود نگران هستید، باید هزینه حضور نظامی امریکا در سوریه را پرداخت کنید؛ کمااینکه ترامپ حدود شش ماه قبل به مقامات سعودی گفت شما باید هزینه حضور نظامی ایالات متحده در سوریه را پرداخت کنید.

مهمترین مشکل رژیم صهیونیستی در سوریه، حضور ایران است

این کارشناس مسائل خاورمیانه در پاسخ به این سوال که رویکرد اسرائیل پس از خروج نیروهای نظامی امریکا در سوریه چه خواهد بود؟ ابراز داشت: مهمترین مشکل رژیم صهیونیستی در سوریه، بشار اسد، تروریست‌ها یا خروج نظامی امریکا نیست بلکه حضور ایران در این کشور است. اما صرف حضور ایران در سوریه نیز برای این رژیم مشکل‌‌‌ساز نیست بلکه مهم نحوه کنترل ایران در سوریه برای رزیم صهیونیستی مهم است.
تاجیک ادامه داد: با این فرض ماندن یا نماندن نیروهای نظامی امریکایی در سوریه نیز تاثیری بر رفتن یا باقی ماندن ایران در سوریه نمی‌گذارد، بلکه برای این رژیم عوامل کنترلی بر حضور ایران مهم است.

خروج نظامیان امریکا کار اسرائیل را به‌خاطر رودرویی با ایران سخت‌‌تر می‌کند

وی با تاکید بر اینکه رژیم صیهونیستی برای خود در سوریه خط قرمزی به نام حضور بلامنازع ایران تعریف کرده است، بیان کرد: اگرچه خروج نیروهای نظامی بر این خط قرمز اثر مستقیم نمی‌‌گذارد اما کار این رژیم را به دلیل اینکه باید رو در رو ایران باشد سخت‌‌تر می‌کند. در حالی که اگر نیروهای امریکایی در منطقه باشند، از منظر رژیم صهیونیستی ایران خطوط قرمز را بیشتر رعایت می‌کند! به درستی و یا نادرستی چنین طرز تفکر و استدلالی کار ندارم این طرز تلقی مسئولان این رژیم است و لذا از همان لحظات اولیه طرح این موضوع فعالیت وسیعی را برای منصرف کردن ترامپ از اجرایی کردن آن آغاز کرد.

سفیر اسبق ایران در اردن با بیان اینکه اولین واکنش نتانیاهو پس از دستور ترامپ این بود که ما تمام گزینه‌های خود در سوریه را برای برخورد با ایران محفوظ نگه می‌داریم، یادآور شد: اسراییلی‌ها در صورت قدرت‌‌گیری ترکیه در سوریه چندان دغدغه خروج نظامی امریکا از این کشور را ندارند زیرا امکان تفاهم با ترکیه بیش از ایران است.

نیروهای امریکایی عامل کنترل اقدامات رژیم صهیونیستی در سوریه هستند

تاجیک با بیان اینکه با توجه به اقدامات تخریبی ایالات متحده در سوریه و آشفتگی و بهم‌ریختگی ایجاد شده در این کشور خروج نیروهای نظامی آمریکا و حذف عامل آسیب‌‌‌پذیر می‌تواند موجب این شود که دست اسرائیلی‌ها برای برخورد با ایران در سوریه بازتر از گذشته هم بشود، عنوان کرد: حضور نیروهای امریکایی در منطقه، این نیروها را در تیررس اقدامات احتمالی ایران قرار داده و آسیب‌‌‌پذیری امریکا را افزایش می‌دهد و لذا نیروهای امریکایی در سوریه عامل کنترل اقدامات رژیم صهیونیستی در سوریه هستند.

بازگشایی سفارتخانه‌های کشورهای عربی برای مقابله با سیاست ایران در سوریه است

وی درباره بازگشایی تعدادی از سفارتخانه‌های کشورهای عربی در سوریه هم گفت: بازگشایی نمایندگی‌های سیاسی چند کشور عربی که احتمالا با هدایت یا حداقل چراغ سبز امریکا دست به این اقدام زده‌‌‌‌اند، یک روی سکه است! روی دیگر سکه روش دیگری از مقابله با سیاست‌های ایران در این کشور است.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی افزود: جنبه مثبت این روند برای حاکمیت این کشور که با پذیرش سوریه در اتحادیه عرب آغاز شد اولا قبول تثبیت بشار اسد در میان کشورهای عربی است که مترادف با شکست سیاست‌های قبلی حذف اسد از صحنه سوریه است و ثانیا امید به مشارکت آنان در بازسازی سوریه است اما باید به همه کشورهای دخیل در شخم زدن سوریه یادآوری شود که در قبال اقداماتشان منجر به این حجم از خسارت انسانی و محیط‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زیستی شده است، مسئولیت‌‌‌پذیر بوده و صرفا با ترک سوریه یا شرکت در ماراتن بازگشایی سفارت فرار به جلو نداشته باشند.

ایران نباید نافی حضور سازنده کشورهای دیگر در سوریه باشد

تاجیک در پاسخ به این سوال که کشورهای عربی تا چه اندازه می‌توانند برای ایران در سوریه مشکل‌آفرینی کنند، اظهار داشت: باید واقع‌‌‌گرا بود. بشار اسد برای تثبیت بیشتر و نهایی به حمایت مادی و معنوی کشورهای عربی نیاز دارد. بازگشت سوریه به آن جایگاه قبلی که وزنه‌‌‌ای در جهان عرب بود، مدت زمان زیادی نیاز دارد و یکی از اهداف آمریکا و هم‌‌‌پیمانان منطقه‌‌‌ای‌‌‌‌اش هم همین از بین بردن وزن سوریه در معادلات خاورمیانه بود.

وی با یادآوری نقش سوریه در کنار مرزهای رژیم صهیونیستی و نقش‌‌‌آفرینی مجدد در صحنه خاورمیانه خیلی دور از ذهن نیست، تصریح کرد: حضور این کشورها در سوریه صرفا مخالفت با مواضع و اقدامات ایران نیست اما یکی از اهداف این حضور می‌تواند تلقی شود. بشار اسد نیز بازیگری است که نشان داده از اهرم‌های خود به‌خوبی استفاده می‌کند. ما نیز باید به گونه‌‌‌ای اهداف خود در این کشور را تعریف کنیم که نافی حضور سازنده کشورهای دیگر نباشد.

تغییر وزیر خارجه عربستان ناشی از معادلات قدرت داخلی برای تثبیت ولیعهد است

این کارشناس مسائل خاورمیانه در پاسخ به این سوال که با تغییر وزیر امور خارجه عربستان و بازگشایی سفارتخانه کشورهای عربی، آیا ما باید منتظر تغییر رویکرد ریاض نسبت به دمشق باشیم؟ خاطرنشان کرد: تغییر رویکرد عربستان نسبت به سوریه چند صباحی است، آغاز شده و ربطی به تغییر وزیر امور خارجه این کشور ندارد.

تاجیک با بیان اینکه تغییر وزیر امور خارجه عربستان ناشی از معادلات قدرت داخلی برای تثبیت ولیعهد این کشور است، ابراز داشت: تغییر رویکرد ریاض نسبت به دمشق تحت تاثیر معادلات دیگری است. هسته اصلی این معادله شکست عربستان در جنگ نیابتی این کشور و حاکمیت روزافزون دولت بر مناطق آلوده به ویروس جنگ نیابتی است.

حضور ارتش سوریه در منبج کاهش تنش را به دنبال دارد

وی درباره حضور ارتش سوریه در منبج و تاثیر این مسئله بر معادلات شمال سوریه بیان کرد: به احتمال زیاد این حضور با چراغ سبز روس‌ها صورت گرفته و باعث گسترش حاکمیت دولت بر مناطق شرقی، شمالی و شمال شرقی این کشور و همچنین از بین بردن دستاویزهای ترکیه برای دخالت در امور داخلی این کشور می‌شود و کاهش تنش را به دنبال دارد.

سفیر اسبق ایران در اردن در پاسخ به این سوال که آغاز فرمان حمله نظامی به شمال سوریه از سوی ترکیه چه تاثیری می‌تواند بر همکاری‌های سه کشور ضامن صلح بگذارد، یادآور شد: این دستور، اوضاع را غیرقابل کنترل می‌کند و بر پیچیدگی صحنه کنونی سوریه می‌‌‌‌افزاید. این امر می‌تواند روند سیاسی را نیز تحت‌‌‌‌تاثیر قرار دهد.

کردها به سمت بشار اسد متمایل‌تر شده‌اند

تاجیک اضافه کرد: این امر علاوه‌‌بر تاثیرات فوق باعث تضعیف همکاری‌های منطقه‌‌ای شده و پروسه استقرار ثبات و امنیت در این کشور جنگ‌‌‌زده را کندتر می‌کند زیرا ‌پس از دستور ترامپ درباره خروج نیروهای نظامی امریکا از سوریه، به نظر می‌رسد کردها هم از منظر چسبندگی به حکومت سوریه و هم از ترس حملات نظامی ترکیه و هم از منظر دلزدگی از سیاست‌های ترامپ و آمریکا و بی‌‌اعتمادی به ایالات متحده به سمت بشار اسد متمایل شده‌‌‌اند. هم‌اکنون برای ترسیم دقیق‌تر اوضاع این کشور باید ماتریسی از رویکرد کردهای سوریه، ایران، روسیه و دولت سوریه نسبت را حل و فصل کرد.

وی در پاسخ به این سوال که سخنان ترامپ در اولین جلسه دولتش در سال جدید را چگونه ارزیابی می‌کنید؟! عنوان کرد: اگرچه این سخنان بیشتر لطیفه آغاز سال جدید میلادی است اما این جمله ترامپ که «اگر ما با داعش مبارزه نکنیم آنها به کجا می‌‌‌‌روند؟ به ایران، ایران که بیشتر از ما از داعش متنفر است. به روسیه می‌‌‌‌‌روند، روسیه که از داعش بیشتر از ما متنفر است» به خوبی نشان از اهداف و مقاصد ابزارگرایانه ترامپ دارد.

آمریکا نیرو و امکانات لازم برای تاثیرگذاری میدانی ندارد

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره سفر مایک پمپئو و جان بولتون به هشت کشور غرب آسیا نیز گفت: این یک تقسیم کار بین این دو برای ماله‌‌کشی اقدامات ترامپ و توجیه کشورهای منطقه در زمینه اقدام بیرون کشیدن نیروهای آمریکایی توسط ترامپ است اما ضربه به هیمنه و آبروی آمریکا در اثر این اقدام ترامپ غیرقابل کتمان است! و این سفرها بیشتر برای حفظ ظاهر و نمادین است تا دستاوردی مشخص و قابل اتکاء. آمریکا نیرو و امکانات لازم برای تاثیرگذاری میدانی ندارد و اینگونه اقدامات بیشتر نمایشی و برای حفظ روحیه نیروهای هم‌‌پیمان است.

منبع: ایلنا