رویکرد مجمع تشخیص، شورای نگهبان دوم را تداعی می‌کند/ مجمع تشخیص نمی تواند به مصوبات مجلس ایراد بگیرد/ مجمع وظیفه دارد اختلافات میان مجلس و شورای نگهبان را رفع کند

اعتمادآنلاین| ‌ دعوا بر سر اصل 112 قانون اساسی است؛ همان اصلی که مشخص کرده است وظیفه مجمع تشخیص مصلحت نظام حل اختلاف میان شورای نگهبان و مجلس است اما به نظر می‌رسد چندسالی است که مجمع تشخیص مصلحت نظام چندان هم بدش نمی‌آید در ردای شورای نگهبان نیز ایفای نقش کند؛ ماجرا حرف و حدیث‌های اخیر است که به دنبال نظارت مجمع بر مصوبات مجلس شورای اسلامی ایجاد شده، موضوعی که اعضای مجمع معتقدند کاملا بر طبق قانون و در چارچوب وظایف عمل می کنند اما نمایندگان مجلس آن را خلاف قانون می‌دانند و حتی علی مطهری از این رویه به عنوان یک بدعت یاد می‌کند و می‌گوید «خواب سنا برای مجمع تشخیص مصلحت نظام دیده‌اند».

همین اعتراضات هم بود که باعث شد تا جمعی از نمایندگان برای رئیس جمهور نامه بنویسند و نسبت به تشکیل شورای نگهبان دوم هشدار بدهند. علیرضا محجوب که 23 سال سابقه نمایندگی مردم تهران در مجلس را در کارنامه دارد و از با سابقه‌های بهارستان محسوب می‌شود نیز می‌گوید «این رویه مجمع در حیطه وظایفش نیست». هرچند اعضای مجمع مدعی هستند این رویه از زمان هاشمی رفسنجانی ایجاد شد، اما محجوب می‌گوید «یادم نمی‌آید در دوران هاشمی با چنین روالی روبه رو شده باشیم». آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح این گفت‌وگو است:

مدتی‌ است نوع نظارت شورای عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام بر مصوبات مجلس محل بحث شده است آیا این رویه مجمع محدود کننده مجلس نیست؟

توجیه آنها این است که وقتی مقام معظم رهبری تدوین سیاست‌های کلی نظام را به آنها سپردند در نامه‌ای نظارت را هم به مجمع تفویض کردند تا این سیاست‌ها عملیاتی شود، منتها آنها به جای آنکه جنبه اثباتی را در نظر بگیرند از جنبه نفی آن وارد عمل شدند. یعنی به جای آنکه بگویند «باید مصوبات اینگونه باشد» می‌گویند «این‌گونه نیست» در حقیقت این ادبیات اصلا در حیطه وظایف مجمع تشخیص مصلحت نظام نیست. به عبارت دیگر تنها مرجعی که می‌تواند به مجلس بگوید این مصوبات مغایرت دارد یا نمی‌تواند به قانون تبدیل شود، شورای نگهبان است. لذا مجمع تشخیص مصلحت نظام فقط وظیفه دارد اختلافات میان مجلس و شورای نگهبان را رفع و رجوع کند. اینکه اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام با یکدیگر چه قراری گذاشته‌اند برای ما مکشوف نیست اما آنچه روال است و نباید این روال برهم بخورد این است که مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌تواند بر مصوبات قبل از تصویب دخالت داشته باشد و توصیه کند.

یعنی این اقدامات مجمع خلاف قانون است؟

من نمی‌توانم این را به صراحت بگویم چون اظهار نظر در این خصوص بستگی به این دارد که همه استدلال‌های مجمع را شنیده‌ باشیم درحالی که از آنها نه کتبا جوابی دیده‌ام و نه در جلسات‌شان حضور داشتم. اما این را به قطعیت می‌توان گفت که آنچه در حال رخ دادن است روال معمول میان مجلس و مجمع نیست. وظیفه مجمع تشخیص مصلحت نظام حل اختلاف و تشخیص مصلحت است؛ اگر قرار است مجمع نظارتی بر مصوبات مجلس داشته باشد این نظارت باید در راستای وظایفش باشد. یعنی اگر ما اشتباه نوشتیم به جای خط زدن آن جمله بهتر یا مطلوب‌تر را توصیه کند.

آقای مطهری درباره این رویه جدید مجمع تعبیر شورای نگهبان دوم را به کار می‌برند به نظر شما این موضوع تبدیل کردن مجمع تشخیص مصلحت نظام به شورای نگهبان دوم یا سنا است؟

رویکرد «نفی» که مجمع تشخیص مصلحت نظام به کار گرفته است موضوع شورای نگهبان دوم را در ذهن تداعی می‌کند؛ البته من به این دلیل که اشراف بر آئین‌نامه آنها ندارم به صراحت نمی‌گویم مجمع تبدیل به شورای نگهبان دوم شده است لذا اگر کسی این اشراف را داشته باشد صریح‌تر می‌تواند به این موضوع اشاره کند.

آنچه من قطعا می‌توانم درباره مجمع بگویم این است که روال مجمع نگاه منفی و مبتنی بر رد مصوبات نیست بلکه باید با جنبه اثباتی به موضوع نگاه کنند. یعنی اگر موضوعی را موافق با سیاست‌های کلی نمی‌دانند باید بهترش را بنویسند و ارائه کنند. اگر می‌گویند بودجه آن چیزی نیست که باید باشد باید خودشان بودجه نویسی کنند و بعد آن را به مجلس پیشنهاد کنند. کافی است مجمع بگوید ما آنقدر زمان نیاز داریم که بودجه بنویسیم ما با کمال میل قبول می‌کنیم اما اینکه بگویند «این نیست» چنین چیزی فقط در حیطه وظایف شورای نگهبان می‌گنجد نه مجمع تشخیص مصلحت نظام. این موضوع اساسا دخالت در کار شورای نگهبان است. روال معمول در این زمینه این است که مجمع در نامه‌ای از شورای نگهبان بخواهد این موارد را بررسی کند. که در آن صورت هم چون آنها با موضوع آشنا نیستند نمی‌توانند به مجلس بگویند کجا را باید اصلاح کنیم که مشکل حل شود بنابراین اگر مجمع می‌خواهد بر اجرای سیاست‌های کلی نظام نظارت داشته باشد باید این نظارت را از مسیر و قاعده خود انجام دهد.

یکی از توجیهات مجمع تشخیص مصلحت نظام این است که این روال از زمان هاشمی رفسنجانی وجود داشته است. شما چندین دوره نماینده مجلس بودید آیا این رویه پیش در آن زمان مسبوق به سابقه است؟

من یادم نمی‌آید در دوره ریاست مرحوم هاشمی رفسنجانی با چنین مشکلی روبه‌رو شده باشیم. این موضوع از برنامه ششم توسعه اتفاق افتاد. لذا به نظرم این رویه بعد از فوت ایشان روال شد حداقل من در یاد ندارم قبل از آن چنین چیزی وجود داشته باشد.

به نظر شما مدیریت مجمع این رویه را ایجاد کرده است؟

نمی‌توانم چنین ادعایی داشته باشم چون توجیهات آنها را نمی‌دانم و استدلال‌هایشان را نشنیده‌ام.

منبع: خبرانلاین