گزارش مهندسی مقدماتی از سیل گرگان و ضرورت توجه به تغییر‌های اقلیمی

اعتمادآنلاین| ‌ در جریان سیل‌های اخیر از هر دری سخن رفت جز انتشار یک گزارش فنی و مهندسی روشنگر از آن‌‌ها. در غیابِ چنین گزارشی، نگرانی عمومی پس از حادثه، فرسایش سرمایه اجتماعی و وجود حسِّ بدگمانی زمینه‌ی انتشار وسیع هر گونه شایعه‌ای را فراهم آورد. صدا و سیما که در چنین موقعیت‌هایی نقش بسزایی در اطلاع‌رسانی درست و رفعِ نگرانیِ عمومی دارد، با اتخاذ یک سیاست احساسی و قهرمان‌سازی‌های مخصوص خود توضیحِ فنیِ چندان درخوری در جهت تبیین فنی حادثه‌ها و فرایندهای رسیدگی و امدادرسانی به مردم نداد.

از رییس محترم مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی خواستم که گزارشی فنی در این باره تهیه و برای اطلاع عموم انتشار دهند. گزارش پیوست یک گزارش مقدماتی درباره‌ی سیل گرگان است که توسط آقای دکتر بیت‌الهی تهیه شده‌‌است. البته، این گزارش بسیار مقدماتی است و برای قضاوت مهندسی نیاز به گزارش دقیق فنی توسط یک تیم مهندسی با تخصص‌های مختلف است.

در مورد آتش‌سوزی پلاسکو، به دستور رییس محترم جمهور چنین تیمی تشکیل شد و گزارشی انتشار یافت. هرچند در فضای سیاست‌زده‌ی ایران کم‌تر به نتیجه‌های آن توجه شد ولی، به هر روی، به عنوان یک گزارش مرجع مورد بهره‌برداریِ بسیاری از متخصصان قرار گرفت. در این مورد نیز امیدوارم که چنین تیمی، با دستور رییس جمهور تشکیل شود و یافته‌های خود را برای آگاهی عموم انتشار دهد.البته چنین گزارش‌هایی در مورد سیل شیراز نیز باید تهیه شود.

در مورد سیل گرگان، یک مورد که باید بسیارمورد توجه قرار گیرد، بحث تغییر اقلیمی است که البته موضوعِ گزارش پیوست نیست. این موضوعی است که بسیار کم بدان توجه می‌شود. به هر روی، تغییرات گسترده‌ای که در طبیعت، بدون توجه به ظرفیت‌های اقلیمی و با عنوان‌های پُرطمطراقِ توسعه و محرومیت‌زدایی، تعادل بخشی و عمران و آبادانی مناطق صورت می‌گیرد، در چنین موقعیت‌هایی آثار خود را بروز می‌دهند. اغلبِ این اقدام‌های عمرانی رودخانه‌های ایران را خشک، مسیل‌های سیل را منحرف و در موردهایی با تجاوز‌ به حریم‌‌ها نیز همراه بوده‌است. هم‌چنین، آثار تخریبی جنگ‌های صورت گرفته در منطقه و شکل‌گیری بیایان‌ها وسیع را نیز نباید از یاد برد.

این روزها، موضوع جابجایی آب نیز برای خود داستانی تراژیک است. در هر گوشه‌ای از کشور چنین طرح‌هایی مطرح است و عده‌ای از سیاست‌مداران و کاسبان نیز در پیِ آن هستند و به مردم وعده می‌دهند. این نیز اخیرا تبدیل به ابزار جدیدی برای کسبِ محبوبیت و رای‌آوری شده‌است. بسیار روشن است که تنها با انتقال آب، ظرفیت اقلیمی مناطق تغییر نمی‌کند و امکان بارگذاری بیش از ظرفیت اقلیمی فراهم نمی‌آید. ولی، چه توان کرد که بحث انتقال آب تبدیل به مدِ زمانه شده‌است و در دولت و مجلس طرفداران جدی دارد.

به هر روی، گزارش پیوست نسبتا طولانی و همراه با نقشه‌ها و جدول‌های متعدد است. دستِ‌کم خواندن چکیده‌ی آن را به همگان توصیه می‌کنم.