خطر تروریسم هسته‌ای را واقعاً باید جدی گرفت

اعتمادآنلاین| اولین نشست کارگاه منطقه ای معماری امنیت هسته‌ای که از روز شنبه 15 تیر با همکاری آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و با حضور بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس، حسن قرائی، معاون حفاظت و امنیت و سه تن از مدیران و متخصصین آژانس در حوزه امنیت هسته‌ای در برج میلاد آغاز بکار نمود، روز چهارشنبه 19 تیرماه با نشست اختتامیه به کار خود پایان داد.

در مراسم اختتامیه کمالوندی با اشاره به ابعاد مختلف "پادمان، امنیت و ایمنی" و ضرورت آگاهی افکار عمومی حتی برای کشورهای غیر هسته ای، اظهار داشت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دو وظیفه اصلی بر عهده دارد؛ یکی از این وظایف در چارچوب NPT است. کشورهایی که عضو این معاهده شدند، با نیت جلوگیری از تکثیر سلاح های هسته ای و استفاده صلح‌آمیز از این علوم و فناوری به عضویت درآمده‌اند. ما چالش‌هایی در این رابطه داریم که عمدتاً سیاسی بوده و به خاطر تعریفی است که هر کدام از قدرت‌ها از این مسئله می‌دهند.

وی تاکید کرد: اولین موضوع ما مسئله خلع سلاح است که در ماده 6 NPT آمده و متاسفانه به فراموشی سپرده شده است. شاید بتوان بهترین نوع امنیت از نظر اهمیت و گستردگی که در امنیت هسته ای موثر است، را خلع سلاح برشمرد. ما شب را با وحشت امکان استفاده از این سلاح به صبح می رسانیم. خیلی واضح کشورمان را تهدید می‌کنند.

وی تصریح کرد: آمریکایی‌ها سلاح‌های تاکتیکی هسته‌ای را آزمایش می‌کنند. هیچ قواعد و مقرراتی را قبول ندارند. عضو کنوانسیون های منع جامع آزمایشات هسته ای هم نیستند. در عین حال تهدید می‌کنند. پس اگر بخواهیم امنیت را در سطح جهان گسترش دهیم، بهترین اقدام جدی گرفتن ماده 6 NPT که به خلع سلاح هسته‌ای می‌پردازد، است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: ما نگران قاچاق مواد هسته ای هستیم. هر چند ما می توانیم از خودمان دفاع کنیم اما نگران این ضعف در دنیا هستیم که تروریست های فردی و گروهی و یا تروریست‌های دولتی مثل اسرائیل از آن استفاده کنند. آن‌ها علناً ما را تهدید می‌کنند و هیچ ترسی ندارند. متاسفانه ساختار دنیا به نحوی است که قدرت های دنیا تهدیدات آن‌ها را نادیده می‌گیرند. در این تهدیدات آن‌ها خرابکاری صنعتی انجام دادند و تعدادی از همکاران ما که از بهترین ها و انسان هایی شایسته بودند و کسانی نبودند که درباره بمب هسته ای کار کنند را به شهادت رساندند.

وی با بیان این‌که «بحث‌های حوزه امنیت هسته ای، عدم تکثیر و خلع سلاح از روند خوبی برخوردار هستند»، گفت: جایگزینی مواد هسته‌ای با غنای سطح پایین با مواد با غنای سطح بالا، به خاطر خطرات بالقوه‌ای که در سطح دنیا دارد، اقدام خوبی است. جایگزینی سوخت 20 درصد در راکتور تحقیقاتی تهران که زمانی با سوخت 93درصد کار می کرد و یا تغییر نوع سوخت راکتور تحقیقاتی خنداب اراک از اورانیوم طبیعی به ترکیبی از اورانیوم طبیعی و غنی شده حدود 3.67 درصد در بازطراحی در همین راستا صورت گرفته است. در حال حاضر راکتورهای صفر قدرت را در دنیا جمع‌آوری می‌کنند. چون از آب سنگین استفاده می کند و بحث پلوتونیوم آن مطرح است. جمع آوری پلوتونیوم، کم کردن مواد هسته ای و توجه به حمل و نقل مواد هسته ای کارهای خوبی هستند که باید انجام بشوند. حسابرسی مواد هسته ای و پادمان بسیار مهم هستند. اگر حساب مواد هسته ای را نداشته باشیم، ممکن است از جای دیگری سر در بیاورد و مشکل ایجاد کند.

وی تاکید کرد: خطر تروریسم هسته‌ای را واقعاً باید جدی گرفت. این خطر بالقوه‌ای است که روز بروز افزایش پیدا می کند. در این زمینه باید کار کنیم و ورودی ها را مسدود کنیم. آژانس پایگاه اطلاعاتی ITDB ایجاد نموده است که اگر ماده هسته ای مفقود شود، کشورها با همکاری یکدیگر اطلاعات مربوط به آن را در این پایگاه به اشتراک می‌گذارند. توصیه‌ها و رهنمود ها هم اشکالی ندارد در بلند مدت الزام آور شوند. اما نه مثل مورد NPT که از طرفی بر عدم تکثیر تاکید دارند و از طرف دیگر خلع سلاح را رها کرده اند. این همان استاندارد دوگانه است. در همین حال نمی شود به سمتی برویم که مواد هسته ای با غنای سطح پایین را جایگزین مواد با غنای سطح بالا کنیم و دستورالعمل ها (guideline ) در این رابطه الزام آور شوند. این خوب است اما نه اینکه برای برخی الزام آور شود و برای برخی نه.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: رژیم صهیونیستی حدود 400 کلاهک هسته ای دارد. این‌که آنها اذعان نمی کنند دلیل بر این نیست که وجود ندارد. جمهوری اسلامی با این استانداردهای دوگانه مشکل دارد. ما در دنیا درگیر این مسئله هستیم که عده ای تلاش می کنند جا بیندازند که کشوری حقی دارد، ما هم حقی داریم اما حق او بیشتر است. یا از ما می خواهند فعلاً حق مان را اعمال نکنیم. جمهوری اسلامی با این مسئله مشکل دارد.

وی گفت: نحوه سازوکار صندوق امنیت هسته ای و مسائلی مثل آموزش ها و امنیت هسته ای آژانس بین المللی انرژی اتمی ایرادهایی دارد که باید برطرف شود. مادامی که موضوعات سیاسی نباشند و به صورت فنی و جهانشمول دیده شوند، خیلی از مسائل و مشکلات می تواند برای همه حل شود. عقلا و دانشمندان خطرات عمده جهانی مثل تغییرات آب و هوایی را می بینند و تذکر می دهند و قواعدی را ارائه می کنند که مقداری شرایط را بهتر می کند. در این میان ابرقدرتی مثل آمریکا تعهدات خود را در این زمینه ها نادیده می گیرد. روز چهارشنبه ساعت 14:30 پنج کشور برای ما جلسه اضطراری شورای حکام را برگزار می کنند. چرا این جلسه برگزار می شود؟ جلسه اضطراری شورای حکام یعنی وجود خطری جهانی و مشکلی که بوجود آمده است.

وی افزود: ایران از سقف 300 کیلو اورانیوم غنی شده و از غنای 3.67 عبور کرده است. هیچ نقض پادمانی و پروتکل الحاقی اتفاق نیفتاده است. جالب است همین کشوری که فراخوان داده است و اعلام کرده این تعهد برجامی ایران انجام نمی شود، خودش از برجام بیرون آمده و آن را نقض کرده است. این جوک سیاسی است.

کمالوندی با بیان این‌که «خوشبختانه جامعه ایران یک جامعه پخته است و خوب مسائل بین المللی را می فهمد»، گفت: این پیام را به آژانس برسانید که حرف های جمهوری اسلامی ایران در چارچوب خیرخواهانه است. حرفی اضافه بر حقوقمان نمی زنیم. وقتی در غنی سازی بالای 67/3 می رویم، نتانیاهو می گوید اینها دنبال بمب هستند. یا 300 کیلو اورانیوم غنی شده 310 کیلو می شود می گویند به بمب نزدیکتر شده اند. متاسفانه این فضای سیاسی بین المللی است.

وی اضافه کرد: خوشبختانه در جلسه شورای حکام همان طور که پیش بینی می شد که اتفاق خاصی نیافتاد. در شورای حکام مسائل پادمانی و پروتکلی باید بررسی شود. جمهوری اسلامی ایران نه پادمان و نه پروتکل را نقض نکرده است. تعهد برجامی هم داوطلبانه است. رابطه ما با طرف های برجامی مکانیزم خاص خودش را دارد و در این مکانیزم رسیدگی می شود.

وی تاکید کرد: امنیت موضوعی پیوسته و جدانشدنی است که همه باید درگیر آن باشند و مدیریت کلان داشته باشد. مدیریت کلان امنیت هسته ای قانوناً بر عهده سازمان انرژی اتمی ایران است. هر چند این اختلاف نظر وجود دارد که مثلاً در حادثه هسته ای چه کسی مسئول اصلی باید باشد. تجربیات زیادی در دنیا وجود دارد که می تواند برای ما راهنمای خوبی باشد. به عنوان مثال در اسپانیا دیدم کارهای زیادی در حوزه ایمنی و امنیت هسته ای انجام می دهند. طبیعی است که از آنها بیاموزیم. همانطور که حضور دوستانی از آژانس با کوله باری از تجربه در این کارگاه مغتنم است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه برگزاری چنین کارگاه هایی باعث برکت برای کشور بشود، گفت: در حوزه امنیت هسته ای کارهای زیادی داریم که انجام بدهیم. از جمله لازم است کارگاه هایی را در سطح ملی برگزار کنیم تا مسائل پیش گفته، دستورالعمل ها (Guidelines) و نحوه همکاری ها را مورد بحث و بررسی قرار بدهیم تا انشاء الله باعث ارتقاء امنیت هسته ای بشود. این جلسه در ارتباط با آشکارسازی( Detection )بود. پیشگیری و پاسخ (Prevention و Response )هم بخش های دیگر این موضوع هستند.

آشکارسازی بر اساس اطلاعات و تجهیزات کار می کند. ما هم اکنون به تجهیزات نیاز داریم. متاسفانه حتی جلوی ورود رادیودارو را هم می گیرند. ما اگر به خارج اتکاء داشتیم، الان بیماران زیادی در کشور مشکل داشتند. کار آنها کاری غیر انسانی است. ما به تجهیزاتی نیاز داریم تا آشکارسازی کنیم ببینیم آیا قاچاق یا جاسازی شده است یا خیر. با علم و اطلاع و نه تعارف می گویم خوشبختانه نیروهای باهوشی در کشور داریم که از عهده رفع نیازها بر می آیند. به راحتی می توانیم این تجهیزات را بسازیم اما زمان بر است.

وی افزود: سوخت 20 درصد را به ما ندادند، آن را تولید کردیم. از این بالاتر که نیست. اگر سوخت 20 درصد را تولید نمی کردیم، چه اتفاقی برای مردم می افتاد. یک میلیون بیمار داریم که نمی توانیم نسبت به آنها بی تفاوت باشیم.

کمالوندی در پایان گفت: از آژانس می خواهیم به ما از طریق انتقال تجربیات و تهیه تجهیزات مدد برساند. این اقدامات منجر به ارتقاء امنیت هسته ای در کشورمان و نیز موجب توجه بیشتر به بیماران که آژانس وظیفه دارد همه نوع همکاری داشته باشد، خواهد شد.

منبع: ایسنا