احیای بدنه اجتماعی در دستورکار اصلاح‌طلبان

اعتمادآنلاین| انتخابات مجلس یازدهم که یادآور انتخابات دوره هفتم مجلس و ردصلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان بود، تنها ساختار موجود برای اصلاح‌طلبان که تا حدودی کارکردی موثر داشت را نیز تحت تاثیر قرار داد. اگر پس از انتخابات دوره دهم مجلس و دوره پنجم شوراهای شهر و روستا انتقادها حول محور لیست‌های انتخاباتی بود، سال 98 ماجرا تغییر کرد و همه در مظان انتخاب قرار گرفتند که با این شرایط تحمیلی در انتخابات شرکت کنند و لیستی انتخاباتی ارایه کنند یا مشارکت داشته ‌باشند اما لیستی ارایه نکنند. همین شد که در انتخابات دوم اسفندماه 98، اصلاح‌طلبان دو دسته شده، عده‌ای فهرست انتخاباتی منتشر کردند و عده‌ای دیگر سکوت پیش گرفتند تا انتخابات آن‌طور که طراحی شده ‌بود، پایان یابد. حال اصلاح‌طلبان در آستانه انتخابات 1400 باید به حال تشکیلات نیم‌بند شورای عالی اصلاح‌طلبان با دو عضو ارشد مستعفی فکری کنند. اسماعیل گرامی‌مقدم، سخنگوی حزب اعتماد ملی در گفت‌وگویی که با خبرگزاری برنا داشته، اذعان کرده که به احتمال زیاد اصلاح‌طلبان شورای عالی را ترمیم کرده و جایگزین‌هایی برای عارف و موسوی‌لاری انتخاب خواهند کرد. همچنین علی صوفی، عضو شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان در گفت‌وگو با ایلنا تاکید کرده «خیلی دور از انتظار نبود که آقای عارف یا آقای موسوی‌لاری بخواهند در دور جدید انتخابات هیات رییسه جای خود را به افراد دیگری بدهند.» این میان بحث تشکیل پارلمان اصلاحات هم به عنوان گزینه‌ جایگزین شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان از سوی طیفی از این جریان سیاسی مطرح می‌شود. به هر روی اصلاح‌طلبان باید هر چه سریع‌تر تکلیف ساختار انسجام‌بخش خود را روشن کنند. البته اگر نمی‌خواهند انتخابات 1400 را از دست بدهند. آذر منصوری، قائم‌مقام حزب اتحاد از شورای عالی سیاستگذاری و رویکرد احزاب به آن گفته است.

پس از استعفای موسوی‌لاری، نایب‌رییس شورای عالی احتمال می‌رفت که بار دیگر این شورا به کار خود ادامه دهد اما با استعفای عارف، ‌رییس شورای عالی این گمانه ایجاد شد که ساختار موجود امکان تداوم ندارد و انتقادها به عملکرد این ساختار نیز کم نبود. برآورد شما از فعالیت شورای عالی چیست؟

پیش از انتخابات جبهه‌ای تحت ‌عنوان جبهه اصلاح‌طلبان به‌ جای شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان در وزارت کشور به ثبت رسید که در واقع مجوز لازم برای فعالیت مطابق قانون جدید را داشته ‌باشد. برای این ساختار هیچ محدودیت زمانی در نظر گرفته نشد و قرار هم بر این بود که تنها محدود به انتخابات مجلس نباشد. در اساسنامه‌ای که برای این جبهه نوشته شد هم بر این موضوع تاکید شد. در جریان انتخابات مجلس یازدهم باتوجه به جمع‌بندی که در شورای عالی صورت گرفت، قرار بر این شد احزابی که تمایل دارند در انتخابات حضور داشته ‌باشند، لیست ارایه دهند اما جمع‌بندی این بود که شورای عالی لیستی در انتخابات ارایه نکند. عده‌‌ای این تصمیم را چنین تعبیر کردند که اصلاح‌طلبان نمی‌توانند در ساختاری چون شورای عالی به ‌صورت منسجم به راه خود ادامه دهند؛ چراکه دو تصمیم از این شورا استخراج شد؛ یک تصمیم مبنی بر این بود که شورای عالی لیست ندهد و تصمیم دیگر این بود که برخی از احزاب که باور داشتند به هر قیمتی باید در انتخابات شرکت کنند، لیست بدهند. باید توجه کنید که این هم یک تصمیم اجماعی بود که میان اصلاح‌طلبان شکل گرفت. از سویی باتوجه به همزمان شدن انتخابات و شیوع کرونا امکان برگزاری جلسات شورای عالی وجود نداشت، اما گروه مجازی شورای عالی همچنان فعال است و اعضا هم حضور دارند و نظرات و دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کنند اما امکان اینکه جلسه حضوری داشته ‌باشیم باتوجه به شیوع کرونا فراهم نیست. اما قاعدتا کاری که باید ابتدا انجام شود، این است که جمع‌بندی از مجموعه فعالیت‌های شورای عالی سیاستگذاری داشته ‌باشیم و همچنین به راهبردهایی فکر کنیم که بتواند انسجام میان اصلاح‌طلبان را حفظ کند. در عین حال قاعدتا باید بتوانیم ساختاری داشته ‌باشیم که به نوعی به سیاست‌ورزی اصلاح‌طلبانه برسد و رویکرد عمده‌اش احیای سرمایه‌ اجتماعی اصلاح‌طلبان باشد. بنابراین راهبردی که از 92 تا 96 پیش گرفتیم _یعنی مطالبات حداقلی برای مشارکت حداکثری_ امروز نتیجه‌بخش نیست و نمی‌تواند منتج به جلب اعتماد بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان شود. درواقع مهم‌ترین مساله‌ای که باعث شد اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس یازدهم راهبرد مطالبات حداقلی را تغییر داده و اعلام کنند به ‌دنبال کاندیدای نیابتی نمی‌رویم، همین بود. این مباحثی است که هم میان احزاب اصلاح‌طلب مطرح و هم در گروه مجازی شورای عالی پیگیری می‌شود. این میان ممکن است کسانی یا احزابی باشند که تمایلی به ادامه همکاری با این شورا نداشته باشند که این نیز ناشی از رویکردی دموکراتیک است. فارغ از اینکه اصلاح‌طلبان بخواهند ساختار و تشکیلاتی انسجام‌بخش داشته ‌باشند یا نه، تجربه انتخابات 84 را فراموش نخواهند کرد و تلاش می‌کنند کنار تبیین نوعی از سیاست‌ورزی اصلاح‌طلبانه که بتواند بدنه اجتماعی را همراه کند، تلاش حداکثری صورت گیرد تا تفرقه سال 84 در انتخابات پیش‌رو تکرار نشود.

برآورد کلی شما از مباحثی که در گروه مجازی شورای عالی طرح می‌شود، چیست؟ به نظرتان چقدر امکان ترمیم و ادامه فعالیت برای شورای عالی وجود دارد؟

در جریان اصلاح‌طلب از سال 98 به این‌سو با دو نگاه مواجهیم. یک نگاه این است که به هر قیمتی باید در انتخابات شرکت کنیم؛ مشابه رفتار برخی اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس یازدهم. رویکرد دیگر هم این است که باتوجه به نتیجه‌ای که انتخابات برای کشور و روند دموکراتیزاسیون و رضایتمندی مردم داشته و دارد، باید برای حضور در انتخابات تصمیم گرفت و نباید به هر قیمتی در انتخابات لیست داد. این به معنای عدم مشارکت و تحریم نیست؛ اگرچه برخی تلاش دارند دوگانه تحریم و مشارکت راه بیندازند و بخشی از اصلاح‌طلبان را رادیکال و طرفدار تحریم و روی دیگر را غیررادیکال بنامند. فارغ از این باید بدانیم که انتخابات بهترین فرصت است. اما در مورد اینکه چقدر احتمال تداوم کار شورای عالی وجود دارد، باید بگویم که مسلما خراب کردن یک ساختار یا بنا کار ساده‌ای است. اما مساله این است که با چه رویکردی ساختار جدید ایجاد می‌کنیم؟ به نظر می‌رسد کسانی که صحبت از خراب کردن ساختارهای موجود را به میان می‌آورند، به این پرسش پاسخ نمی‌دهند که چرا ساختارهای موجود پیش از شکل‌گیری شورای عالی پاسخگوی انسجام بین اصلاح‌طلبان نبوده است؛ در حالی که شورای عالی در این زمینه موفق عمل کرد! مساله مهمی که باید به آن توجه شود و پرسشی که باید به آن پاسخ داده شود، این است که اگر ساختار جدیدی شکل بگیرد، در پاسخ به کدام نیاز و با چه طراحی است تا مشکلات ساختارهای قبلی را نداشته‌ باشد.

برخی گروه‌ها و احزاب اصلاح‌طلب صحبت از پارلمان اصلاحات به میان می‌آورند. به نظر شما این طرح چقدر جایگزین خوبی برای شورای عالی است؟

عده‌ای پارلمان اصلاحات را مطرح می‌کنند، در حالی که این طرح فقط شکل حجیم شده شورای عالی است و به ‌لحاظ کاربردی و رویکردی و ارکان تشکیل‌دهنده تفاوتی با شورای عالی ندارد و ضمن اینکه به ‌لحاظ حقوقی هم ممکن است با چالش‌هایی مواجه شود. اما به هیچ‌وجه این ساختار نمی‌تواند پاسخی به نیازهای امروز اصلاح‌طلبان باشد. اگر قرار است ساختار فعلی را خراب کنیم و به ساختار جدید برسیم، باید به ‌سمت دموکراتیک شدن برویم و بررسی کنیم که کدام ساختار در جبهه اصلاحات هماهنگی ایجاد می‌کند و کدام ساختار مغایرتی با قانون جدید احزاب ندارد. احزاب باید این موضوع را در تشکیلات خود به بحث بگذارند و چارچوب‌های پیشنهادی را مطرح کنند. موضع حزب «اتحاد» در مورد پارلمان اصلاحات که اتفاقا در دستورکار برخی احزاب است، کاملا مشخص است. در شورای هماهنگی جبهه اصلاحات نیز در این مورد بحث و بررسی بسیاری صورت گرفت. اما اساسا پارلمان نمی‌تواند به هیچ‌یک از نیازهای امروز اصلاح‌طلبان پاسخ دهد؛ چراکه در این ساختار تناقض‌هایی وجود دارد که در مقطع شکل‌گیری خود را نشان می‌دهد. از سویی به نظر می‌رسد که همراهی گسترده‌ای با این طرح وجود ندارد و نظر قالب احزاب اصلاح‌طلب نسبت به این ایده مثبت نیست. ما در «اتحاد» همچنان در مورد ساختار شورای عالی بحث‌های خود را ادامه می‌دهیم تا به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری برسیم. همچنین باتوجه به فاصله زمانی که تا انتخابات 1400 وجود دارد، اصلاح‌طلبان باید انسجام را به دو منظور دنبال کنند؛ یکی اینکه بتوانند به‌ لحاظ تشکیلاتی ساختاری داشته باشند که متضمن ایجاد این انسجام بین آنها باشد و دوم مساله گفتمانی است. یعنی این ساختار بتواند پیش‌برنده گفتمانی باشد که بدنه اجتماعی را همراه کند. این دو مساله خیلی مهم است. به احزاب دیگر نیز توصیه می‌کنیم همچون «اتحاد» این مباحث را پی بگیرند تا به چارچوب مشخصی برسیم و بعد به این بپردازیم که چه ساختاری می‌تواند پیش‌برنده گفتمان اصلاحات باشد. اولویت ما در «اتحاد» این است که ساختاری داشته ‌باشیم -چه اصلاح، چه ساختار جدید و چه ترمیم همین ساختار موجود- تا بتواند پیش‌برنده و تبیین‌کننده گفتمانی باشد که هدفش احیای بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان است.

با توجه به اینکه انتخابات ریاست‌جمهوری را در سال 1400 پیش‌رو داریم، چرا شورای عالی از امکان برگزاری جلسات مجازی استفاده نمی‌کند تا دست‌کم هرچه سریع‌تر به نتیجه برسد؟

این مساله در هیات رییسه شورای عالی مورد بحث قرار گرفته اما هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم. هنوز نمی‌دانیم که با این وضعیت امکان برگزاری جلسه آنلاین وجود دارد، یا نه! ضمن اینکه در «اتحاد» هم این مساله همچنان محل بحث و گفت‌وگو است. اما ابتدا باید شورای عالی مثل ادوار گذشته گزارشی از عملکرد این دوره خود آماده کند و به اطلاع افکار عمومی و آقای خاتمی برساند. این حداقل کاری است که شورای عالی باید انجام دهد.

در این مدت با آقای خاتمی جلسه‌ای داشته‌اید؟ یا نظر او را در مورد شورای عالی و تداوم فعالیتش پرسیده‌اید؟

خیر، اتحاد به‌ دلیل شرایط موجود با آقای خاتمی هیچ جلسه‌ای نداشته است.

گزارش عملکرد شورای عالی چه زمانی منتشر می‌شود؟ آیا سر رسیدی برای این کار در نظر گرفته شده است؟

این موضوع در دستورکار است و به زودی انجام می‌شود، اما سر رسید مشخصی ندارد فعلا در حال جمع‌بندی گزارش هستیم.

اعضای شورای عالی در حال جمع‌بندی این گزارش هستند؟

من و خانم مولاوردی به عنوان دبیران شورای عالی مشغول جمع‌بندی این گزارش هستیم و به زودی در مورد آن اطلاع‌رسانی می‌کنیم.

منبع: روزنامه اعتماد