برائت از تندروها

اعتمادآنلاین| درست 48 ساعت پیش بود که محمدجواد ظریف در قامت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در شرایطی در یازدهمین پارلمان ایران حاضر شد که به خوبی می‌دانست از دید اصولگرایان حاضر در ساختمان هرمی‌شکل میدان بهارستان، به‌رغم تعریف و تمجیدهای عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی و برخورداری از حامیان به نسبت پرتعداد در جمع حامیان دولت و دست‌کم بخشی از اصلاح‌طلبان، برخلاف سعید جلیلی و سایر یارانش به عنوان «دیپلمات انقلابی» شناخته نمی‌شود. تناقض و تفاوت‌های موجود در خط و مشی ظریف و نوع نگاهش به سیاست خارجی با مجلس ‌یازدهمی‌هایی که اگرچه در سخن از تعامل با جهان می‌گویند ولی با شعارهای تند و تیزشان عملا راه بر این مهم می‌بندند، نوید نشستی پُر تنش را می‌داد؛ تنشی که نه‌تنها ایجاد شد، بلکه از قرار معلوم از حد هم گذشت؛ چنانکه علاوه بر اصلاح‌طلبان و فعالان و تحلیلگران متعلق به منتهی‌الیه چپ نمودار سیاست ایران، دست‌راستی‌ها هم یکی پس از دیگری از آنچه نمایندگان‌شان در پارلمان کردند، انتقاد کرده و لب به اعتراض گشودند تا مبادا شریک قصورهای طیفی شوند که در 4 سال آینده احتمالا بارها و بارها جنجال‌ساز خواهند شد. فریاد پشت فریاد و «دروغگو» خطاب کردن ظریف، آن ‌هم میانه اظهارات وزیر امور خارجه حداقل در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی که ریاستش برعهده علی لاریجانی بود و میانه‌روها و اصلاح‌طلبان اکثریت کرسی‌هایش را دراختیار داشتند، امری بعید بود و اگر رخ می‌داد، کم‌تکرار. ولی مجلس‌یازدهمی‌ها از قرار معلوم از همان ابتدا شمشیرها را از رو بستند. روزی بر سر وزیر ارتباطات فریاد می‌زنند و از بی‌توجهی به فرهنگ و فرهنگ‌سازی گلایه می‌کنند، درحالی که کمترین اشتیاق را برای عضویت در کمیسیون فرهنگی مجلس دارند، روز دیگر از اتحاد درون پارلمان می‌گویند و همزمان تلاش‌هایی رای استیضاح رییس مجلس ترتیب می‌دهند؛ روز دیگر هم در شرایطی به ‌دنبال سوال از رییس‌جمهوری و حتی اگر به ‌اصطلاح پا داد، استیضاح روحانی می‌روند که خود را ریل‌گذار می‌دانند و از عزم‌شان برای یاری‌رسانی به دولت، آن‌هم در دشوارترین شرایط تاریخ جمهوری اسلامی سخن به میان می‌آورند. همه اینها کنار هم، حالا سبب شده تا مجلس یازدهم نه البته ازسوی تمامی یاران روزگار انتخاباتش، بلکه دست‌کم ازسوی بخشی از آنان مورد انتقاد قرار بگیرد.

آداب انتقاد

سیاست آدابی دارد و سیاست‌بازی قواعدی. آداب و قواعدی که شاید خلاصه‌ترین توصیف آن همان باشد که لسان‌الغیب گفته بود: «عیب می‌جمله چو گفتی، هنرش نیز بگو / نفی حکمت مکن از بهر دل عامی چند» دولت‌های یازدهم و دوازدهم همچون تمام دولت‌های پیش و پس از جمهوری اسلامی بی‌عیب و نقص نبوده و کنار نقاط ضعفش، نقاط قوتی نیز داشته، همین مهم ازجمله نکاتی است که عباس سلیمی‌نمین، تحلیلگر اصولگرا در جریان یادداشت خود که تسنیم آن را منتشر کرده، به مجلس‌ یازدهمی‌ها گوشزد کرده است. او در بخشی از این یادداشت خطاب به آنان که بر سر ظریف فریاد زدند و او و دولت دوازدهم را «دروغگو» خطاب کردند، نوشته که «هرگز پسندیده نیست که افرادی به نام دفاع از مصالح جامعه در مقام ایجاد تقابل‌های آشتی‌ناپذیر بین قوایی که می‌بایست تکمیل‌کننده یکدیگر باشند، برآیند. اگر واقعا خود را پیروی رهبری می‌دانیم از رویه شهیدی که ممشای او را درس‌آموز همگان دانستند، تبعیت کنیم.» سلیمی‌نمین همچنین تاکید کرده که «باید توجه داشت مسوولانی را که در چارچوب ساختار سیاسی و با پشتیبانی ملت به امر تصمیم‌سازی مشغولند، نمی‌توان بی‌ملاحظات حقوقی و قانونی به مسائلی همچون خیانت، محکوم کرد، آن‌هم در صحن مجلس که می‌بایست بالاترین مرجع صیانت از قانون و قانون‌گرایی باشد. اگر چنین رویه ناصوابی باب شود به‌ جای سخن گفتن با دلیل و استدلال، هر کس مخالف فکری خود را با برچسب‌زنی تخریب خواهد کرد‌ و این سهل‌طلبی! مسیر فکر و اندیشه را در جامعه بسیار ناهموار خواهد ساخت.»

رادیکال کیست؟ رادیکالیسم چیست؟

یادداشت سلیمی‌نمین که مدت‌هاست تلاش می‌کند خود را در زمره اصولگرایان معتدل قرار دهد، در بخش پایانی خود به نکته قابل‌توجهی اشاره می‌کند. او بدون نام بردن از محمود احمدی‌نژاد و اعضای جبهه پایداری حاضر در پارلمان که به رییس‌جمهوری سابق ایران و یارانش در پارلمان نزدیکی ویژه و البته غیرقابل انکاری دارند، اشاره کرده و نوشته است: «افرادی همچون رییس دولت دهم که به هیچ‌وجه توفیق اصولگرایان را برنمی‌تابند، تمام همت خود را بر مخدوش کردن چهره این مجلس معطوف داشته‌اند. امید آنکه مجلسیان با درک شرایط، مراقب بدخواهی‌های درونی باشند.» اینکه رادیکال‌سازی فضا و ایجاد تشنج در رابطه «پاستور» و «بهارستان» چطور می‌تواند به «قدرت‌طلبی» احمدی‌نژاد و جریانش کمک کند، امری است نامشخص و البته بدون توضیح ازسوی سلیمی‌نمین ولی خبرگزاری تسنیم هم علاوه بر این یادداشت با انتشار تصویر جواد کریمی‌قدوسی، نماینده عضو جبهه پایداری مشهد که او نیز نزدیکی‌های غیرقابل‌انکاری با یاران احمدی‌نژاد در پارلمان دارد، از این عضو جبهه پایداری مشهد در مجلس و آنچه «رادیکالیسم» خوانده، به تندی انتقاد کرده و مدعی شده که این قبیل رفتارها موجبات «حفظ وضع موجود» را فراهم می‌آورد.

تسنیم در بخشی از گزارش خود که از آن برای عکس یک نشریه روزانه آنلاینش استفاده کرده، بدون ذکر نویسنده، آورده است که «علی‌رغم اظهارنظرهای بعضا مثبت و درستی که امروز توسط برخی نمایندگان صورت گرفت، اما برون‌داد کلیت ماجرا و بازنمایی آن در بیرون، هم در «فرم» و هم در «محتوا» نشانه‌های رادیکالیسمی را داشت که از جنبه اجتماعی آن به‌ نفع حفظ وضع موجود عمل می‌کند. داد و فریادهای برخی نمایندگان مجلس ‌هنگام سخنرانی آقای ظریف و قطع چندین‌باره حرف‌های او مصداقی از رادیکالیسم در «فرم» و محتوای بعضی اظهارات علیه او مصداقی از رادیکالیسم در «محتوا» است».

برخلاف تسنیم، «وطن امروز» اما تلاش کرده در گزارشی همچون «کیهان» اسناد «دروغگویی» ظریف در پارلمان را ارایه دهد ولی با این حال روزنامه مهرداد بذرپاش هم نهیبی به هم‌طیفی‌هایش در مجلس یازدهم زده و نوشته که «خشم نمایندگان از خلاف‌گویی‌های ظریف قابل‌درک است اما مجلس باید با وزانت و متانت و به دور از جنجال بانیان وضعیت اقتصادی موجود را استنطاق کند.»

نقد منصفانه

این میان مهدی چمران، رییس شورای شهر سابق تهران و از فعالان سیاسی اصولگرای نزدیک به محمدباقر قالیباف در اظهاراتی که خبرآنلاین آن را منتشر کرده، در حالی مدعی شده که «لحن تهاجمی» ازسوی نمایندگان مجلس یازدهم در قبال دولت ندیده که آنچه در جلسه علنی ظهر یکشنبه گذشت، از دید اصولگرایان نیز مصداق رادیکالیسم است. او البته در بخش دیگری از اظهاراتش مجلس را به منزله همراهی برای دولت و قوه قضاییه دانسته و با تاکید بر لزوم رعایت آداب نقد، گفته که «بنده معتقدم اگر دولت در جایی از کار خود عملکرد خوبی دارد، باید نمایندگان از این عملکرد حمایت کنند و اگر دولتی‌ها با مشکل مواجه می‌شوند، منتخبان مردم تلاش کنند که در زمینه اصلاح آن مشکل به دولت یاری برسانند. گاهی دولت در برخی امور انحراف دارد که در آن زمان نمایندگان موظف هستند، به مساله ورود کنند و اگر لازم شد نقد خود را به دولت انتقال دهند، اما همین نقد نیز باید بر پایه «عقل»، «منطق» و «انصاف» باشد. در چنین فضایی دولت می‌تواند انتظار داشته باشد که در قبال عملکرد خوب خود، از حمایت مجلس نیز برخوردار خواهد بود. البته دولت نیز نباید انتظار داشته باشد که مجلس به‌طور کل از اهرم نظارت و نقد بهره نگیرد.»

یک نهیب و یک درس

با تمام این موارد، خبرگزاری فارس که کنار تسنیم یکی از اصلی‌ترین رسانه‌های این جریان سیاسی محسوب می‌شود، تلاش کرده توجه خود را به ‌جای گذشته، به آینده معطوف کند و بایدها و نبایدهایی برای نمایندگان در جریان سوال‌شان از حسن روحانی در قامت رییس‌جمهوری تعیین کند. نویسنده این گزارش از قرار معلوم حضور روحانی برای پاسخ به سوال نمایندگان در صحن علنی را قطعی دانسته - که باتوجه به نوع کنش و واکنش‌های اخیر میان قوای مقننه و مجریه، چندان دور از ذهن هم نیست- از این‌رو درس‌هایی از سوال نمایندگان در مجلس دهم برای مجلس یازدهمی‌ها آماده کرده تا آنان «بدهکار» نشوند. این خبرگزاری در جریان گزارش خود عدم ‌‌ارسال سوالات طرح شده از روحانی در مجلس دهم به قوه قضاییه را ماحصل «استدلال لاریجانی» دانسته، حال آنکه هیچ‌یک از نمایندگان سوال‌کننده نتوانسته بودند در جریان سوالات خود «استنکاف رییس قوه مجریه از اجرای قانون» را اثبات کنند؛ از این‌رو عملا ارسال پرسش و پاسخ‌ها به قوه قضاییه برای پیگیری ماجرا موضوعیت نداشت. در همین راستا این خبرگزاری خطاب به مجلس یازدهمی‌ها نوشته که «اگر سوال‌کنندگان بخواهند با استدلال پیشین که باعث شد تا نعل وارونه به سوال زده شود، مواجه نشوند، قاعدتا باید در طرح سوال خود، استنکاف از وظایف قانونی را درنظر بگیرند؛ چراکه رییس مجلس قبل پایه‌گذار استدلالی بود که مانع از پاسخگو کردن رییس‌جمهوری می‌شد.» این میان که فارس حضور روحانی در مجلس برای پاسخ‌دهی به سوالات نمایندگان را قطعی دانسته، روزنامه ایران به عنوان ارگان رسمی دولت به احمد توکلی، عضو اصولگرای مجمع تشخیص مصلحت نظام که این روزها مواضع تند و تیز و بعضا متناقضی درقبال دولتی‌ها اتخاذ می‌کند، تاخته و با انتقاد از اظهارات اخیر او برای «استیضاح رییس‌جمهوری»، نوشته که «به هر حال از چند نماینده شاید فاقد تجربیات سیاسی و دوراندیشی‌ها و حتی مطلع از ساز و کارهای استیضاح و تاثیرات بیرونی بر آن چندان انتظاری نیست؛ آنها تصور می‌کنند در برابر شعارها و وعده‌هایی که در ایام انتخابات داده‌اند یا برای آنکه مورد توجه بیشتر رسانه‌ها قرار گیرند، حالا باید متهمی پیدا کنند و رگ‌های گردن را کلفت‌تر و اقدامات پرسروصداتر را انتخاب کنند... اما همین مهم را نمی‌توان به چهره‌هایی مثل احمد توکلی هم تعمیم داد. اتفاقا از امثال ایشان انتظار می‌رود که این قبیل موارد و به‌خصوص تبعات چنین ماجراجویی‌های پرهزینه را به جوان‌ترها گوشزد کنند. این انتظار در حقیقت معطوف به مسوولیت اجتماعی و سیاسی آقای توکلی است که شرایط موجود کشور را نه از زاویه رقابت‌های جناحی و انتخاباتی که از منظر مصلحت نظام و مردم ارزیابی کنند.» ‏حالا بجز اصولگرایان و میانه‌روها البته اصلاح‌طلبانی همچون مسعود پزشکیان، نایب رییس مجلس دهم و نماینده فعلی مجلس که ازجمله وزاری خاتمی بوده، به اصولگرایان امروز پارلمان توصیه کرد که رفتاری معقول پیش گیرند و جالب‌تر آن‌که ساعتی پس از نشست علنی عجیب یکشنبه عطاالله مهاجرانی دیگر وزیر کابینه اصلاحات با اشاره به جلسه استیضاح خود در سال‌های دور، در توییتی نوشت: «مجلس پنجم که استیضاح شدم. جناب آقای ناطق رئیس مجلس بودند و مهندس باهنر، کارگردان استیضاح. یک روز تمام گفتگو و مجادله احسن استیضاح بود.» کنایه‌ای به بزرگان این روزهای پارلمان که درقبال آن‌چه یکشنبه گذشت، مسئولند. مهاجرانی همچنین نوشت: «اکثریت مجلس با اصولگرایان بود. سخنان بسیار تندی موافقان استیضاح مطرح کردند. اما مجلس از وقار و طمانینه خارج نشد. جلسه امروز مجلس؟ چیز دیگری بود!»

منبع: روزنامه اعتماد