گزارش کامل حادثه هواپیمای اوکراینی به روایت سازمان هواپیمایی کشوری+ عکس و نقشه

اعتمادآنلاین| مطابق بررسیهای انجام شده و بر مبنای شواهدی که تا کنون قطعیت آنها برای گروه بررسی سانحه محرز شده است، اطلاعات زیر قابل ارائه است.

1- در حدود ساعت 4 بامداد روز چهارشنبه 18 دیماه 1398 ،با توجه به تغییر در سطح آمادگی پدافند هوایی کشور، بخش نظامی به بخش غیر نظامی کنترل فضای کشور اطالع میدهد که تنها پروازهایی مجاز به برخاست از باند فرودگاهها هستند که از قبل توسط شبکه پدافند شناسایی شده و مجوز پرواز آنها توسط این شبکه صادر شده باشد. تا قبل از این، بخش غیر نظامی به شکل معمول با در نظر گرفتن مالحظات عملیاتی مدیریت ترافیک و ناوبری هوایی غیر نظامی نسبت به صدور مجوز پروازها اقدام مینمود و اطالعات پروازها را در اختیار بخش نظامی قرار میداد. این تغییر رویه و تاکید بر اخذ تائیدیه از بخش پدافند قبل از صدور مجوز پرواز با هدف افزایش اطمینان از شناسایی شدن پروازهای غیر نظامی توسط شبکه پدافند و پرهیز از هدفگیری اشتباه آنها صادر شده بود.

2 -پرواز شماره 752 هواپیمایی اکراین اینترنشنال، در ساعت 05:51:28 درخواست روشن نمودن موتورها را به واحد مراقبت پرواز مربوطه ارائه داد.

3 -در ساعت 31:52:05 ،واحد مراقبت پرواز طی تماس با مرکز کنترل فضای کشور درخواست صدور مجوز پرواز هواپیمای اکراینی را ارائه داد.

4 -مرکز کنترل فضای کشور در ساعت 05:53:48 درخواست پرواز هواپیمای اکراینی را به مرکز هماهنگی شبکه پدافند ارائه داده و مرکز هماهنگی پدافند این مجوز را صادر مینماید.

5 -پرواز شماره 752 هواپیمایی اکراین اینترنشنال، در ساعت 06:10:20 مجوز پرواز را از برج مراقبت پرواز فرودگاه امام خمینی دریافت کرد.

6 -پرواز در مسیر و ارتفاع پیشبینی شده به سمت کریدور پروازی ادامه حرکت داد .

7- در یکی از سامانه های دفاع هوایی تهران، پس از جابجایی سامانه که منجر به تغییر مکان جغرافیایی و سمت سامانه شده بود، فرآیند تنظیم مجدد راستای شمال سیستم در اثر خطای انسانی و اجرا نکردن مراحل الزامی بعد از جابجایی فراموش میشود. این سامانه به دلیل تنظیم ننمودن صحیح مجدد شمال، دچار خطایی برابر با 107 درجه میشود و در زمان پرواز هواپیمای اکراینی، سمت اهداف و اشیاء شناسایی شده توسط سامانه با افزایشی برابر با 107 درجه توسط کاربر سامانه دفاع هوایی مشاهده میشد. این رخداد، آغاز ایجاد یک مخاطره است که البته در صورت اجرا و پیاده شدن سایر تمهیدات پیشبینی شده، میتوانست کنترل شود.

8 -در ساعت 06:13:56 کاربر سامانه دفاع هوایی، هدفی را در سمت 250 درجه نسبت به شمال خود 4 شناسایی 5 نمود که در حال طی کردن مسیر 56 درجه بود. در همین زمان پرواز اکراینی پس از برخاست از فرودگاه از سمت 143 درجه نسبت به سامانه در حال نزدیک شدن به سمت سامانه پدافند بود. هواپیما در حال طی کردن مسیر 309 درجه بود.

9 -کاربر سامانه دفاع هوایی مشخصات هدف شناسایی شده را در ساعت 06:14:21 بر روی بستر ارتباطی به مرکز هماهنگی مربوطه اعالم نمود )در خصوص برقراری ارتباط به بند بعدی مراجعه شود(. این هدف همان هواپیمای اکراینی بوده که از سمت فرودگاه امام در حال نزدیک شدن به سامانه بوده است ولی توسط سامانه به عنوان هدفی که از ناحیه جنوب غربی در حال نزدیک شدن به تهران بود شناسایی میشود

10- اطلاعات ثبت شده نشان میدهد که پیام سامانه دفاعی با مرکز هماهنگی مبادله نشده است. در این مرحله، یک حلقه دیگر زنجیره رویداد شکل میگیرد.

11- کاربر سامانه دفاع هوایی به تجزیه و تحلیل اطالعات قابل مشاهده میپردازد و این هدف را به عنوان یک هدف متخاصم شناسایی میکند. هرچند بدون آگاهی از اینکه سمت قابل مشاهده دارای خطایی 107 درجه است، احتمال شناسایی این هدف به عنوان هدف متخاصم بسیار باال میرود، با این وجود اگر در این مرحله، کاربر سامانه دفاع هوایی، هدف را یک هواپیمای تجاری تشخیص میداد، شلیک موشک منتفی میگردید. این شناسایی اشتباه نیز زنجیره دیگری از رویداد است.

12- در ساعت 06:14:41 کاربر سامانه دفاع هوایی، بدون دریافت پاسخ از مرکز هماهنگی، یک فروند موشک به سمت هدف متخاصمی که شناسایی کرده بود شلیک نمود. مطابق دستورالعملهای مربوطه در صورتی که سامانه دفاعی موفق به برقراری ارتباط با مرکز هماهنگی نبوده و فرمان شلیک را دریافت نکرده باشد، مجاز به شلیک نبوده است. این تمهید نیز به عنوان یک الیه مراقبتی دیگر پیشبینی شده بود که رعایت نگردید. حلقه چهارم رویدادها که منجر به شلیک موشک شد در این مرحله شکل گرفته است.

13-در زمان شلیک موشک اول، هواپیما در ارتفاع و موقعیت عادی قرار داشت. اطالعات سامانه‌های شناسایی به درستی توسط سیستمهای زمینی دریافت میشد و در زمان شلیک، هواپیما در مسیر صحیح پروازی خود قرار داشت.

14-فیوز رادیویی موشک شلیک شده در زمانی که هواپیما در آخرین موقعیت ثبت شده توسط سامانه‌های نظارتی وابسته رسیده بود در همان محل فعال میشود. این رخداد در زمان 06:14:59 رخ داده است

15- در زمان 06:14:58 ،آخرین اطالعات دریافتی از هواپیما شامل ترانسپاندر رادار ثانویه هواپیما و اطلاعات خودکار موقعیتی موسوم به B-ADS دریافت و پس از آن، این اطالعات قطع میشود. این زمان با زمان عمل کردن فیوز رادیویی موشک اول منطبق است. از این زمان به بعد، اطالعات مسیر هواپیما تنها توسط سامانه نظارتی رادار اولیه ثبت میشود. این اطالعات از روی بازتابهای راداری هواپیما ثبت شده است و هیچ نوع سیگنال رادیویی از هواپیما دریافت نشده است.

16- پس از فعال شدن فیوز رادیویی موشک اول، همچنان قفل راداری سامانه پدافندی بر روی هدف باقیمانده و سامانه همچنان هدف را شناسایی و مسیر حرکت آن را ردیابی مینماید.

17-با توجه به تداوم سیر حرکتی هدف کشف شده، موشک دومی در زمان 11:15:06 از سامانه دفاعی به سمت هواپیما شلیک میشود.

18-آخرین ارتباط موشک با سامانه پدافندی در زمان 24:15:06 در مکانی نزدیک مسیر حرکت هواپیما ثبت شده است. پس از آن، پیام موفقیت آمیز نبودن عملکرد موشک در سامانه نشان داده میشود و هواپیما پساز مدتی از قفل راداری سامانه خارج میشود ).

19- هواپیما شروع به گردش به سمت راست مینماید. مسیر گردش هواپیما در شکل 6 قابل مشاهده است. به دلیل قطع ارتباطات رادیویی، اطالعات ارتفاع هواپیما در این مراحل که هواپیما توسط رادار اولیه شناسایی میشود در دسترس قرار ندارد.

20-شواهد نشان میدهد که در حدود ساعت 06:16:11 ،آتشی در هواپیما شکل گرفته و اندازه آن گسترش مییابد.

21-هواپیما در ساعت 06:18:23 و در منطقه خلجآباد در نزدیکی شاهد شهر در موقعیت مشخص شده در شکل 6 و در یک زمین بازی به زمین برخورد میکند. همزمان با برخورد هواپیما با زمین، انفجاری رخ میدهد و هواپیما در یک مسیر که به سمت فرودگاه قرار دارد در چند مرحله دیگر به زمین برخورد کرده و قطعات هواپیما، اموال و اشیاء جانباختگان و بقایای پیکر مسافران پرواز در ناحیهای گسترده در یک منطقه مسکونی، پارک تفریحی و ورزشی و باغها و زمینهای کشاورزی اطراف منتشر میشود.

22 - آثار مواد منفجره موجود بر روی بدنه هواپیما تحلیل شده و مطابق نتایجی که تاکنون به دست آمده است، آثار باقی مانده با آثار مورد انتظار از انفجار سر جنگی موشک سامانه دفاعی عمل کننده دارای مشابهت‌هایی میباشد. بررسیها و تحلیلهای تکمیلی همچنان ادامه دارد.

23-هواپیما دارای 176 سرنشین بوده که 9 نفر از آنان گروه پروازی و باقی افراد مسافران هواپیما بوده‌اند. تمامی سرنشینان هواپیما در زمان شناسایی محل سانحه جان باخته بودند.

برخی نتایج و تحلیلها

1 -مسیر حرکت هواپیما و وضعیت آن در زمان شلیک موشک اول عادی بوده و هیچ نوع عملیات پروازی که باعث گمراه کردن سامانه دفاعی شود تاکنون مشاهده نشده است. خطای سامانه دفاعی ازخطای کاربر در فراموش کردن تنظیم مجدد شمال سامانه آغاز شده و با افزوده شدن برخی شرایط به دامنه خطای اولیه افزوده شده، تا جایی که منجر به هدفگیری اشتباهی هواپیمای مسافری میشود.

2 -مکان فعال شدن فیوز مجاورتی موشکها و تطبیق آنها با مسیر حرکت هواپیما به گونهای است که احتمال داده میشود تنها یکی از دو موشک توانایی وارد آوردن آسیب مؤثر به هواپیما را داشته است.

3 -همزمان با فعال شدن فیوز مجاورتی موشک اول، سیگنالهای دریافتی از هواپیما قطع شده و بر این اساس، آسیب به هواپیما در اثر موشک اول محتمل است. البته در سوانح هوایی، احتماالتی بسیار بعید نیز عینیت مییابند و در این خصوص نیز الزم است در انتظار پایان تحقیقات برای نتیجهگیری نهایی باشیم.

منبع: گزارش پیشرفت تحقیقات- سانحه PS752 سازمان هواپیمای کشوری