برجام این روس را دست به دعا کرد!

اعتمادآنلاین| 14 ژوئیه پنجمین سالگرد عقد معامله هسته ای است. توافق برجام همراه با سند ان پی تی در دوران معاصر از اهمیت بالایی برخوردار است.

ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس در این خصوص چنین می نویسد: در تاریخ 14 ژوئیه 2015، گروه 5+1 متشکل از ایران، روسیه ، ایالات متحده ، چین ، انگلیس ، فرانسه یعنی پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین آلمان توافق کردند که یک معامله هسته ای - برجام برای پایان دادن به رویارویی حول برنامه هسته ای تهران امضا شود. دهه هاست که این برنامه جامعه جهانی را آزار می دهد. این معامله از نظر اهمیت خود برای حفظ رژیم منع گسترش سلاح های هسته ای، به همراه سند اساسی یعنی پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای - ان پی تی که از 50 سال پیش در 5 مارس 1970 به اجرا درآمد، جایگاه مهمی را اشغال می کند.

پنج سال پیش این امید بوجود آمده بود که معامله هسته ای جاه طلبی های هسته ای ایران را مهار و به سیر مثبت حوادث کمک کرده و نمونه ای برای حل پیچیده ترین مشکلات بین المللی باشد. اما افسوس که نشد ...

دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید جمهوری خواه آمریکا که در سال 2016 در ایالات متحده به قدرت رسید، به طور مداوم تمام دستاوردهای باراک اوباما و دموکرات را از بین برد، از جمله این گفته در وهله اول در مورد معامله هسته ای صدق می کند. ترامپ بارها توافق هسته ای با ایران را "بدترین معامله تاریخ" خوانده است.

در تاریخ 8 مه 2018 ، ترامپ خروج ایالات متحده از معامله هسته ای و اعمال مرحله ای تحریم های اقتصادی علیه ایران را اعلام کرد. تمام جهان، از جمله همکاران آمریکا در گروه 5+1 ، با سیاست های ضد ایرانی ترامپ مخالفت کردند. انگلیس، فرانسه و آلمان با تأیید روسیه و چین توانستند اینستکس - "سازوکار پشتیبانی از مبادلات تجاری" با ایران را بطور رسمی ثبت و راه اندازی کنند. با این حال ، متاسفانه ، این سازوکار بی اثر بود.

شرکت های خارجی که مایل به توسعه تجارت با ایران از طریق این ساز و کار بودند، نتوانستند در برابر تحریم های شدید ضدایرانی ایالات متحده که از امکانات اقتصادی و اقتصادی قابل توجهی برای فشار آوردن به هرگونه تجارت با ایران برخوردار است، مقاومت کنند. حتی آن دسته از دولتمردان ، سیاستمداران ، دیپلمات های اروپایی که از توافق هسته ای حمایت می کردند و روابط تجاری و اقتصادی عادی با ایران را می خواستند ، نتوانستند بازرگانان کشورهای خود را برای کار در ایران تشویق کنند.

رهبری ایران انتظار داشت اقدامات فعالی برای نجات این توافق، در درجه اول توسط فرانسه ، آلمان و انگلیس انجام شود. تهران در مقابله با تحریم های آمریکایی به همبستگی امیدوار بود، اما فایده ای نداشت.

طبعاً ناتوانی سیاسی و اقتصادی شرکا در قضیه معامله هسته ای پاسخی برانگیخت. دقیقاً یک سال بعد، در 8 مه 2019 ، ایران از کاهش تدریجی تعهدات مطرح شده در معامله هسته ای را خبر داد. بیش از یک سال است که ایران پیشرفت قابل توجهی در بازسازی زیرساخت های هسته ای خود که توسط معامله هسته ای منجمد شده بودند، انجام داده است. مقدار مجاز اورانیوم غنی شده و آب سنگین ذخیره شده افزایش یافته، سطح غنی سازی از 3.76٪ به 4.5٪ افزایش یافته است، آخرین و کارآمدترین سانتریفیوژها وارد مرحله آزمایش و درگیر تولید شده اند که توسط معامله ممنوع شده بودند، روند غنی سازی اورانیوم در کارخانه فردو از سر گرفته شد که در چارچوب توافق هسته ای نیز قابل قبول نبود. ایران در حال انجام کار برای از سرگیری غنی سازی اورانیوم تا سطح 20٪ است که بدون شک اقدامی نگران کننده در مسیر رسیدن به اورانیوم 90 درصدی لازم برای ساخت اسلحه است.

البته ایران در یک روز سلاح هسته ای را ایجاد نخواهد کرد. ایجاد سلاح های هسته ای توسط ایران چندین سال طول خواهد کشید. زمان واقعی ایجاد یک دستگاه انفجاری هسته ای در ایران در آستانه به اجرا گذاشتن برجام بدون تولید وسایل حامل سلاح های هسته ای ، 4-6 سال تخمین زده شد و تولید این وسایل برای ایران مسئله مهمی است. به یاد بیاوریم که پاکستان حدود 10 سال لازم داشت تا از اولین آزمایش زیرزمینی یک دستگاه هسته ای به ایجاد کلاهک هسته ای برای حمل یک موشک برسد. اما شاید این مسئله اصلی نباشد. شکی نیست که اگر ایرانی ها کار هسته ای خود را به مرحله ای نزدیک به تولید دستگاه هسته ای نزدیک کنند، احتمال حمله اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته ای ایران بسیار زیاد خواهد بود.

به طور واضح لازم است حداقل مبنای معامله ای را حفظ کنیم که مبنای مذاکرات در مورد توافق آینده باشد. و این مذاکرات بدون صرف نظر از پیشرفت اوضاع سیاسی داخلی در ایران (در فوریه 2020 ، انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار می شود) و در ایالات متحده (در ماه نوامبر - انتخابات ریاست جمهوری بر پا خواهد بود که یک لحظه مهم است) کاملاً ضروری است.

در ضمن درباره انتخابات پارلمانی در ایران چه می شود گفت؟ براساس نتایج انتخابات 21 فوریه، رادیکال های محافظه کار که خود را "اصولگرا" می نامند، یعنی مدافعان اصول انقلاب اسلامی و پیروان وصایای آیت الله خمینی، موسس جمهوری اسلامی ایران به پیروزی مطلق رسیدند. آنها از میان 290 کرسی امکان پذیر، 220 کرسی در مجلس گرفتند.

این اوضاع سیاسی داخلی در وهله اول بر اثر نابود سازی مبانی معامله هسته ای توسط دونالد ترامپ پدید آمد. همانا انعقاد توافق هسته ای کارت برتر رئیس جمهور لیبرال حسن روحانی و حامیان وی بود. ضربه ترامپ به معامله هسته ای - در حقیقت امر ضربه ای به اصلاح طلبان لیبرال بود، که در یک زمان آماده تماس با غرب و حتی با ایالات متحده بودند. ضربه ترامپ به معامله، هدیه ای برای مخالفان روحانی، محافظه کاران افراطی بود که همواره مخالف توافق هسته ای بودند. بر اثر اقدام ترامپ، آنها قدرت قانونگذاری در ایران را به دست گرفتند و اکنون آماده استیضاح رئیس جمهور روحانی و انحلال دولت وی هستند.

اما با همه اینها، معامله هسته ای همچنان یک عامل مهم در سیاست خارجی است. در اینجا دو سناریو امکان پذیر است. مطابق با سناریواول، قبل از انتخابات ریاست جمهوری ماه مه در ایران در سال 2021 ، هیچ تغییر خاصی در سیاست خارجی ایران پیش بینی نمی شود.

در این سناریو، حتی ضد غربی های "اصولگرا" نیز از طریق گفتگو به دنبال راه حل مشکلات خواهند بود. اوضاع اقتصادی و سیاست خارجی ایران روز به روز پیچیده تر می شود. ناگفته نماند بر اثر تحریم نفتی ایران در سال 2019 ، نه تنها تجارت اروپا به میزان 74 درصد سقوط کرد. امیدهای جایگزینی در شرق نیز به هم ریخت: به خاطر توسعه تحریم های آمریکا، تجارت با چین (-34٪) و هند (-79٪) به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

این امکان وجود دارد که اروپا و مهمتر از همه سه کشور همکار در برجام - انگلیس ، آلمان و فرانسه که هنوز هم از ایران در تلاش آن برای حفظ توافق هسته ای حمایت می کنند ، ممکن است از حمایت از تهران خودداری کنند.

باید در نظر داشت که ایالات متحده باز هم بر ایران فشار خواهد آورد و هرگونه تماس با آن را تحت تأثیر قرار خواهد داد. نکته مهم انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده خواهد بود. در این رابطه، باید در نظر داشت که در صورت پیروزی دموکرات ها، توافق ها با ایران ممکن است از سر گرفته شود. اگر رئیس جمهور فعلی جمهوریخواه در انتخابات برنده شود، اوضاع خوش بینانه نخواهد بود.

این احتمال وجود دارد که شرایط حول ایران مایه عصبانیت رادیکال های ایرانی باشد و مطابق با سناریوی دیگر در باره "عدم مذاکره" آنها به اقدامات شدید دست بزنند. در زمینه افزایش تبلیغات ضد غربی، این جریان به معنای خروج رسمی ایران از توافق هسته ای و از پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای از جمله کاهش کنترل ایران توسط آژانس انرژی اتمی است.

در همین زمان، تهران به منظور ایجاد سلاح های هسته ای به سرعت زیرساخت های هسته ای خود را بازسازی می کند. در این حالت، ایران برای ایالات متحده ، اسرائیل ، عربستان سعودی و دیگر مخالفان ایرانی به یک عاملی غیرقابل قبول تبدیل می شود. احتمال واقعی درگیری نظامی وجود دارد که می تواند به یک جنگ بزرگ ابعاد تبدیل شود. و شاید بتوان گفت این یک سناریوی قاتل برای نظام حاکم در ایران باشد.

شکی نیست که حوادث اصلی در چارچوب برنامه هسته ای ایران و معامله هسته ای پس از خروج ایران و جهان از قرنطینه کرونا ویروس رخ خواهد داد. متاسفانه در اوضاع و احوال کنونی پنجمین سالگرد برجام - این سند جهشی برای رژیم منع گسترش سلاح های هسته ای - ممکن است آخرین باشد.

منبع: اسپوتنیک