انتخاب رئیس‌جمهوری با مشارکت بالا در انتخابات قدرت بیشتری به جایگاه او می‌دهد / سال 98 کشور با شرایطی غیرعادی وارد فضای انتخاباتی شد

اعتمادآنلاین| حفظ ثبات سیاسی در کشور آن هم در شرایطی که در گیر یک جنگ مرکب از سوی امریکا و شیوع بیماری کرونا هستیم، از نظر معاون سیاسی وزیر کشور مهمترین دستاورد دولت دوازدهم است. جمال عرف در پاسخ‌های مکتوب به سؤالات معتقد است شعور و آگاهی سیاسی بالای مردم و مقاومت آنها در کنار همدلی نهادهای مختلف و تلاش‌های قوه مجریه برای مدیریت شرایط فعلی، عاملی بوده که خواب آشفته بدخواهان برای برهم خوردن نظم سیاسی در ایران تعبیر نشده است. معاون سیاسی وزیر کشور نسبت به پویا شدن فضای سیاسی و تحرکات بیشتر احزاب و گروه‌های سیاسی با نزدیک‌تر شدن به انتخابات سال آینده امیدوار است همچنان که به سرانجام رساندن و تصویب لایحه جامع انتخابات را یکی از اولویت‌های وزارت کشور و معاونت سیاسی آن می‌داند.

در چند ماه گذشته که تبعات مختلف کرونا به فشارهای اقتصادی تحریم افزوده شد، خیلی‌ها در خارج از کشور منتظر بر هم خوردن فضای سیاسی و بروز اتفاقاتی همچون دی ماه 96 یا آبان 98 بودند. شما به‌عنوان معاون سیاسی وزیر کشور بفرمایید چرا این خواب آشفته تعبیر نشد؟

در سال‌های اخیر، با اتخاذ استراتژی فشار حداکثری از سوی امریکا و متحدانش علیه نظام و مردم ایران، کارآمدی، همبستگی اجتماعی و انسجام ملی کشور آماج هجمه‌ها و فشارهای غیرقانونی و تحریم‌های ناجوانمردانه قرار داشته که به‌صورت مشخص، با هدف بر هم زدن ثبات کشور از سوی محافل سیاسی و رسانه‌ای معاند و به روش‌های مختلف انجام می‌شود. با شیوع کرونا که به‌عنوان یک پدیده خاص و نوعی شگفتی استراتژیک، تمام شئون حکمرانی را در سراسر جهان تحت‌الشعاع خود قرار داده، امریکا و متحدانش حتی این موضوع را هم به محملی برای تداوم رذالت‌ها و فشارهای خود علیه مردم تبدیل کردند و همه شاهد بودیم که با وجود خواست جهانی، حتی در دوران کرونا هم تحریم‌های حداکثری را لغو نکردند که مشکلات قابل توجهی را در زمینه دارو و درمان ایجاد کرد؛ اما واقعیت آن است که با وجود همه این فشارها و ظلم‌ها، آحاد مردم و مسئولان کشور دوشادوش هم و آگاهانه، استراتژی مقاومت فعال را برگزیدند تا هم این دوران سخت را در کنار هم پشت سر بگذارند و هم دشمنان را در تحقق اهدافشان ناکام کنند. در مجموع، بنده مهم‌ترین دلیل عدم تحقق اهداف دشمنان ایران را آگاهی و شعور سیاسی، روحیه همدلی و همراهی مردم و مسئولان نظام در تحمل محدودیت‌ها و سختی‌ها می‌دانم که البته ریشه در فهم عمیق و شناخت کامل مردم از دلایل و ریشه‌های دشمنی‌ها و هجمه‌های دشمنان نظام در همه سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی دارد.

بعد از اتفاقات سال 98 انتظار می‌رفت برای ترمیم سرمایه اجتماعی مشخصاً در انتخابات مجلس شاهد اتفاقات مثبتی باشیم. اما این انتخابات کم مشارکت‌ترین انتخابات تاریخ کشور شد. این کیفیت مشارکت را شما در وزارت کشور چگونه تعبیر کردید؟ آیا آن را واجد پیام خاصی به سیستم سیاسی دانستید یا یک موضوع طبیعی و غیر مهم قلمداد کردید؟

واقعیت آن است که کشور در شرایط عادی، وارد فضای انتخاباتی نشد. سال 1398 سالی بسیار خاص و سخت از نظر وقوع حوادث و بروز تحولات متنوع و گسترده بود. از ابتدای سال با پدیده سیل، سالی سخت و پرمشقت آغاز شد و در ماه‌های بعد هم تداوم تحریم‌ها و فشارهای ناجوانمردانه، ترور رذیلانه سردار سلیمانی، وقایع آبان 98 و بعد هم مسائل مربوط به شیوع کرونا باعث شد که کشور با شرایطی غیرعادی وارد فضای انتخاباتی شود. به هر حال، باید پذیرفت که مشارکت پایین در این دوره از انتخابات، دلایل متنی و فرامتنی عدیده‌ای دارد که هر کدام سهمی در کاهش مشارکت در این دوره داشتند. مهم این است که واقعیت‌ها را انکار نکنیم و با دیدی باز و همه جانبه نگر، به تحلیل و ارزیابی وضعیت و دلایل این موضوع بپردازیم. طبیعی است که بررسی و ارزیابی دقیق این موضوع، به شکل جدی در دستور کار وزارت کشور قرار دارد.

می‌خواستم بدانم انتخابات مجلس را باید جزو دستاوردهای دولت قلمداد کرد؟ آن چه رخ داد چه میزانی از خواست و مطلوب دولت بود؟

درباره اینکه آیا انتخابات مجلس جزو دستاوردهای دولت محسوب می‌شود، به صراحت عرض می‌کنم که بله. واقعیت آن است که وظیفه برگزاری انتخابات حسب قانون به شکل کامل بر عهده وزارت کشور و ستاد انتخابات کشور است و این برگزاری، همه شئون و جوانب امور اجرایی و اداری انتخابات را شامل می‌شود. از طرفی، انتخابات دارای چهار رکن اساسی است: امنیت و سلامت انتخابات که وظایف ذاتی وزارت کشور محسوب می‌شوند؛ و مشارکت و رقابت که وظایف ملی به شمار می‌آیند. از نظر سلامت و امنیت، این دوره از انتخابات در نهایت سلامت و امنیت و بدون کوچک‌ترین مسأله‌ای برگزار شد؛ بنابراین قطعاً می‌توان برگزاری انتخاباتی چنین شفاف، سالم و امن را دستاوردی بزرگ و ویژه برای وزارت کشور و دولت به شمار آورد. در خصوص دو رکن رقابت و مشارکت هم وزارت کشور نهایت تلاش خود را در رایزنی و همکاری با سایر نهادها بویژه شورای محترم نگهبان برای مشارکت‌افزایی و فراهم کردن انتخاباتی با رقابت حداکثری انجام داد.

دولت دوازدهم یک انتخابات مهم دیگر در 1400 را باید برگزار کند. به نظر شما مهم‌ترین نکاتی که معطوف به انتخابات 1400 باید از هم‌اکنون مد نظر سیستم سیاسی باشد، چیست؟ بخصوص که تجربه مشارکت هم حالا پیش روی ماست. در حقیقت، درس‌های انتخابات مجلس برای ریاست جمهوری چیست؟

فقط انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 مطرح نیست، بلکه وزارت کشور، آن زمان باید انتخابات شوراهای اسلامی، میاندوره‌ای مجلس و میاندوره‌ای مجلس خبرگان رهبری را هم اجرا و برگزار کند؛ بنابراین 4 انتخابات در پیش است. اما از منظر برگزاری انتخابات و اجرای قانون انتخابات، در همین انتخابات دوم اسفند 98 هم اقدامات و ابتکارات ویژه‌ای انجام شد. در این دوره، آسیب شناسی مسائل اجرایی و برگزاری انتخابات‌های پیشین در زمینه‌های مختلف، در گسترده‌ترین ابعاد انجام شد و حداکثر بهره‌گیری از تجارب برگزاری انتخابات‌های پیشین به عمل آمد. همچنین موضوع آموزش تخصصی مجریان انتخابات هم از مهم‌ترین رویکردهای ستاد انتخابات کشور بود که در گسترده‌ترین شکل ممکن انجام شد.

البته اصلاح موادی از قانون انتخابات ریاست جمهوری در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار دارد که امیدوارم در زمان مناسب با لحاظ نظرات کارشناسی وزارت کشور و... به انتخابات 1400 برسد؛ هر چند لایحه جامع انتخابات نیز که در بهمن ماه 1397 توسط دولت به مجلس دهم ارسال شد هنوز بلاتکلیف است.

در سایر زمینه‌ها و حوزه‌های متنوع مرتبط با برگزاری انتخابات هم ابتکارات ویژه‌ای انجام شد که همه این موارد را می‌توان درس‌هایی برای برگزاری هر چه بهتر انتخابات‌ها تا سال 1400 دانست؛ اما نکته‌ای که می‌خواهم بر آن تأکید کنم، توجه به دو رکن مشارکت و رقابت در انتخابات 1400 است. قطعاً انتخاب رئیس‌جمهوری با مشارکت بالا اقتدار بیش تری را برای این جایگاه ایجاد خواهد کرد و در کنار متغیرهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و...، افزایش رقابت‌پذیری انتخابات 1400 و حضور همه سلایق و علایق سیاسی مختلف در درون خانواده انقلاب اسلامی که خوشبختانه خانواده بزرگ و رشیدی است، بر افزایش مشارکت تأثیر خواهد گذاشت.

در حال حاضر فضای سیاسی کشور در رکود و رخوت و شاید نوعی بی‌تفاوتی باشد. شما دلایل این وضعیت را به جز کرونا چه می‌دانید؟ فکر می‌کنید با نزدیک‌تر شدن به انتخابات، فضای سیاسی گرم‌تر می‌شود یا ممکن است در صورت مشاهده نشدن پالس‌های مثبت در حوزه‌های اقتصادی و سیاست داخلی و خارجی، ناامیدی تقویت شود؟

با تعبیر شما مبنی بر «رکود و رخوت و نوعی بی‌تفاوتی در فضای سیاسی کشور» به شکل کامل موافق نیستم و شاید بتوان گفت با توجه به شرایط خاص جامعه و تداوم شیوع کرونا، به هر حال نوعی حالت فترت در حوزه‌های مختلف و در نتیجه فضای سیاسی جامعه وجود دارد؛ اما اعتقاد دارم ماهیت انتخابات ریاست جمهوری با سایر انتخابات‌ها بخصوص انتخابات مجلس متفاوت است و با توجه به خصلت ملی آن، به‌طور حتم در ماه‌های آینده با هر‌چه نزدیک‌تر شدن به زمان انتخابات ریاست جمهوری، بر تکاپو و فعالیت و تحرکات جریان‌های سیاسی افزوده خواهد شد و فضای سیاسی و انتخاباتی پرشورتر و پویاتری حاکم خواهد شد. نشانه‌های بروز این شور و تحرک را کمابیش از همین حالا هم می‌شود مشاهده کرد. ضمن اینکه همزمان انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا را هم داریم، یعنی یک انتخابات کاملاً ملی در کنار یک انتخابات کاملاً محلی؛ لذا تصور بنده این است که هم‌افزایی این دو انتخابات، شور انتخاباتی را ایجاد خواهد کرد.

رویکرد دولت آقای روحانی ایجاد فضا و میدان برای فعالیت‌های حزبی بوده است. حاصل این رویکرد را در عرصه عملی و نشاط سیاسی و رونق بخشی به فعالیت‌های حزبی چه می‌دانید؟ آیا دولت فقط مجوز فعالیت می‌دهد یا درباره امنیت فعالیت قانونی حزبی هم مسئولیت دارد؟

حمایت از فعالیت قانونی احزاب و ترویج تحزب، از جمله مهم‌ترین شعارها و رویکردهای دولت تدبیر و امید بوده که به صورتی جدی و مؤثر در دستور کار وزارت کشور قرار گرفته و معاونت سیاسی نیز همواره به‌عنوان تکلیفی ویژه و مهم به آن توجه داشته است. لازم است به یک مجموعه از اقدامات و ابتکارات مهم و مؤثر وزارت کشور در این زمینه اشاره کنم:

راه‌اندازی شعب خانه احزاب در استان‌ها (تاکنون 18 خانه احزاب در 18 استان کشور راه‌اندازی شده که این امر نقش بسیار مؤثری در خصوص ترویج تحزب و تسهیل فعالیت‌های قانونی حزبی فعالان سیاسی داشته است.)

تدوین و ابلاغ منشور گفت‌و‌گوی سیاسی به استانداری‌ها و پیگیری امور اجرایی (در راستای ترویج تحزب و تسهیل فعالیت احزاب و فعالان سیاسی، منشور «گفت‌و‌گوی سیاسی» از سوی وزیر محترم کشور صادر شده و به تمامی استان‌های کشور ابلاغ شده است. در این خصوص به‌صورت مستمر، اجرا و پیگیری این منشور در استان‌ها از وظایف و برنامه‌های مداوم معاونت سیاسی بوده است.)

احیای یارانه احزاب (یارانه احزاب پس از 10 سال احیا شد و پیگیری و تخصیص آن در سال‌های 1396 و 1397 به میزان دومیلیارد و ششصد میلیون تومان صورت پذیرفت.)

پیگیری تمامی امور اجرایی قانون جدید احزاب (با توجه به قانون جدید فعالیت احزاب مبنی بر ضرورت انطباق شرایط احزاب دارای پروانه با مفاد این قانون، برابر اقدامات انجام شده، تاکنون تعداد 116 حزب و گروه سیاسی مطابق قانون جدید انطباق یافته یا پروانه فعالیت دریافت کرده‌اند.)

برگزاری مستمر جلسات کمیسیون ماده 10 فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی (و پیگیری جدی و مؤثر مصوبات این کمیسیون)

تهیه و ابلاغ آیین نامه برگزاری مجامع احزاب در شرایط شیوع بیماری کرونا (به صورت ویدئوکنفرانس و ایجاد بستر اجرایی آن)

معطوف به بررسی وضعیت سیاسی کشور و انتخابات آینده، آیا نشست‌های هم اندیشی با احزاب دارید؟

تاکنون ارتباطات قابل توجه و خوبی بین مجموعه معاونت سیاسی با احزاب و فعالان سیاسی از طیف‌های مختلف برقرار شده است و مجموعه نشست‌های صمیمانه و تخصصی با احزاب و گروه‌های سیاسی و فعالان سیاسی هم به صورت‌های مختلف انجام شده و در حال انجام است. به‌عنوان نمونه:

در سال 1398، به‌منظور دیدار مستقیم و گفت‌و‌گوی رودررو با اجزای جامعه مدنی (بویژه احزاب، فعالان سیاسی و اجتماعی، اقشار مختلف جامعه و...) و همچنین تبیین و تشریح سیاست‌های کلان دولت در زمینه‌های مرتبط، 21 سفر ویژه به 21 استان کشور برنامه‌ریزی و اجرا گردید. در این دیدارها، علاوه بر دیدار با مدیران سیاسی استان در رده‌های مختلف، نشست‌هایی صمیمانه با اقشار مختلف مردم، احزاب، تشکل‌ها و دیگر گروه‌های مرجع برگزار شد. ضمن اینکه جلسات مستقل و جداگانه‌ای هم با احزاب و فعالان حزبی استان‌ها در تمامی سفرها صورت پذیرفت.

در سال 1398 به‌منظور بهره‌گیری از ظرفیت مشورتی احزاب، گروه‌ها و جبهه‌های سیاسی، چندین نشست هم اندیشی با نمایندگان احزاب و گروه‌ها و جبهه‌های سیاسی اعم از اصلاح‌طلبان، اصولگرایان و مستقلین و دبیران کل احزاب ملی و استانی برگزار شد. برگزاری این جلسات با استقبال خوب فعالان حزبی جریان‌ها و سلایق سیاسی مواجه شد و تعدادی از این نشست‌ها با حضور وزیر محترم کشور برگزار گردید. برگزاری این جلسات در قالب‌های مختلف، به‌عنوان مثال نشست با مسئولان خانه احزاب ایران همچنان ادامه دارد.

آقای روحانی همواره تأکید دارند که وزرا و حتی استانداران، موفقیت‌ها و برنامه‌های دولت را تشریح کنند و با رسانه‌ها ارتباط داشته باشند. آقای عرف! استانداران برای گفت‌و‌گو با رسانه‌ها و ارتباط با طیف‌های مختلف و گروه‌های مدنی، ملزم به رعایت چارچوب‌های خاصی از سوی وزارت کشور هستند؟ یعنی این چارچوب‌ها دست و پای آنها را برای ارتباط قوی‌تر بسته است؟ یا پای محافظه کاری یا مصالح دیگری در میان است؟

آقای دکتر روحانی و وزیر محترم کشور در سال‌های اخیر همواره بر ضرورت ارتباط مستقیم و مفید استانداران و مسئولان دولت با مردم و اقشار مختلف تأکید داشته‌اند و حتی در دیدار اخیر ایشان با استانداران در تیرماه 99 هم یکی از موضوعاتی که به صراحت و در اشکال مختلف مورد تأکید ایشان قرار گرفت، همین نکته بود. ایشان در این دیدار، در چند مورد بر ضرورت ارتباط ویژه و صمیمانه با مردم و بیان خدمات و فعالیت‌های دولت تأکید کردند؛ چون «استانداری‌ها و همه بخش‌های اجرایی باید در آستانه ورود به قرن جدید کارنامه عملکرد جمهوری اسلامی را به شکلی دقیق تهیه و در معرض قضاوت افکار عمومی قرار دهند تا هم مردم کشورمان و هم جهانیان خدمات عظیم جمهوری اسلامی ایران به این سرزمین را ببینند تا قدرتمندانه وارد قرن جدید شویم».

بنابراین واضح است که یکی از مهم‌ترین رسالت‌ها و وظایف استانداران و فرمانداران و بخشداران و دهیاران، بیان و اطلاع‌رسانی صادقانه و دقیق و مستند درباره خدمات دولت و فعالیت‌های انجام شده برای مردم است. در این راستا لازم است که اسلوب و قالب‌های سنجیده و همه فهم و البته حرفه ای برای تبیین برنامه‌ها و خدمات دولت مورد استفاده قرار گیرد تا از تشتت و پراکندگی جلوگیری شود؛ اما طبیعی است که هیچ نوع محافظه کاری در ایجاد ارتباط با آحاد مردم و بیان خدمات دولت وجود ندارد. در مجموع، حفظ و تقویت انسجام، آرامش، امید، اعتماد، کلیدواژه و چارچوب عمل است که عمدتاً مورد تأکید اینجانب بوده است.

در ارتباط با تحقق بهتر سیاست‌ها و برنامه‌های دولت در سال پایانی که تأکید ویژه‌ای بر اتمام پروژه هاست ممکن است جابه جایی یا تغییر استاندار داشته باشیم؟

در سال پایانی دولت هستیم و طبیعی است که لازم است در انتصاب‌ها و تغییرات مدیران سیاسی اعم از استانداران، فرمانداران، بخشداران و... با درایت و آرامش بیش‌تری حرکت کنیم. طبعاً ضرورت‌های مختلف را در امر تغییرات و تحولات مدیریتی نمی‌شود نادیده گرفت اما به هر حال تلاشمان بر این است که تا حد امکان ثبات مدیریت سیاسی صورت پذیرد.

در سال پایانی معمولاً گفته می‌شود که باید کارها را اولویت‌بندی کرد. اولویت‌های معاونت سیاسی وزارت کشور در یک سال باقی مانده چیست؟

تعدادی از مهم‌ترین اولویت‌های معاونت سیاسی وزارت کشور در ماه‌های آتی را می‌توانم فهرست وار اعلام کنم:

-تداوم محوریت مفهوم «انسجام» (و مقولــــه‌هایی چــــــون انسجام، همبستگی، کارآمدی و ثبات سیاسی)
-تقویت جایگاه کمیسیون ماده 10 احزاب سیاسی و بسترسازی برای تسهیل فعالیت احزاب سیاسی
-تعیین تکلیف جایــــگاه تشکل‌های صنفی و تخصصی
-تلاش بیش‌تر برای توانمندسازی و دانش‌افزایی فرمانداران و مدیران سیاسی استان‌ها
-تداوم بازنگری‌های ضروری و مؤثر در قوانین و آیین نامه‌های اجرایی در حوزه‌های مختلف سیاسی، تقسیمات کشوری و انتخابات
-پیگیری لایحه جامع انتخابات
-تمهیدات مرتبط با برگزاری انتخابات‌های چندگانه کشور در سال 1400
-پیگیری لایحه جامع نظام تقسیمات کشوری
-تداوم آموزش تخصصی و توانمندسازی مجریان انتخابات
-مستندسازی و مدیریت دانش حوزه سیاست داخلی (انتصابات، انتخابات و...)
-به‌روزرسانی و تکمیل طرح ملی کدگذاری عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری

فکر می‌کنید مهم‌ترین دستاوردی که دولت دوازدهم در عمر سه ساله خود داشته چیست؟ در حقیقت میراثی که از خود برای دولت بعد می‌گذارد چیست؟

دولت دوازدهم در سال 1396 کار خود را زمانی آغاز کرد که دولت مستکبر ترامپ، زمینه‌های روانی و واقعی تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی را مهیا و از سال 1397 عملاً اجرا و از سال 1398 هم با استراتژی فشار حداکثری، سخت‌ترین و ظالمانه‌ترین تحریم‌هایی را که تاکنون می‌شد طراحی و علیه ملت ایران و دولت جمهوری اسلامی ایران اعمال کرد. بستن مجاری تبادلات مالی و تجاری، نفتی و...، فقط بخشی از این پروژه ظالمانه و غیر قانونی است که از انتهای سال 1398 و سال 1399 تاکنون، شیوع بیماری کرونا و محدودیت‌های آن نیز اضافه شده است. در چنین شرایطی، با هدایت و زعامت رهبر معظم انقلاب و همکاری سایر قوا، دولت توانسته است بار سنگین امور اجرایی کشور را به دوش کشد، جبراً اقتصاد بدون نفت را تجربه نماید و با قرار دادن محورهای سه گانه سلامت، معیشت و امنیت مردم، شرایط پیچیده موجود را مدیریت کند؛ لذا نباید از یاد ببریم که در درون یک جنگ مرکب قرار داریم و به نظر بنده، حفظ ثبات سیاسی توسط مدیریت اجرایی کشور در چنین جنگ چندلایه اقتصادی، روانی، ادراکی و... بزرگ‌ترین دستاورد دولت دوازدهم خواهد بود.

منبع: روزنامه ایران