نقد توام با هتاکی باعث مظلوم‌نمایی نقدشونده است

اعتمادآنلاین| عماد افروغ می‌گوید: آنهایی که نقد را نمی‌فهمند و با هتاکی خلط می‌کنند نگاه‌شان به رهبری نیز قاعده‌مند و بیناذهنیتی نیست. این عده‌ کسانی هستند که از رهبری نیز بعضاً به نفع منافع شخصی خرج می‌کنند.

عماد افروغ استاد دانشگاه و جامعه‌شناس درباره تذکر روز گذشته رهبر انقلاب مبنی بر حرام بودن هتک حرمت به رئیس‌جمهور به بهانه نقد دولت و رئیس‌جمهور گفت: کسانی که به اسم نقد به دیگران توهین می‌کنند، اینها مفهوم واقعی نقد را نفهمیده‌اند. اینها همان‌هایی هستند که یک جایگاه شخصیتی را با جایگاه شخصی خلط می‌کنند. بعضی‌شان جزو همان‌هایی هستند که زمانی که پای رهبری به میان می‌آید هیچ نگاه قاعده‌مندی نیز به ایشان ندارند و ظاهراً وانمود می‌کنند که سرسپرده رهبری هستند اما به قاعده و موازینی که از سوی رهبری اعلام می‌شود، وقعی نمی‌نهند.

وی افزود: آنهایی که نقد را نمی‌فهمند و با هتاکی خلط می‌کنند نگاه‌شان به رهبری نیز قاعده‌مند و بیناذهنیتی نیست. این عده‌ کسانی هستند که از رهبری نیز بعضاً به نفع منافع شخصی خرج می‌کنند و آنجایی که هتاکی هم می‌کنند به نفع منافع شخصی خود این کار را انجام می‌دهند و به این واقعیت واقف نیستند که عمر انسان سپری می‌شود و آنچه که می‌ماند همان اصول و رفتارهای منطبق با قاعده و اخلاق است.

این استاد جامعه شناسی خاطرنشان کرد: خیلی‌ها با یک نگاه غیرفرآیندی و حادثه‌ای می‌گویند که حضرت امیر به دلیل پایبندی به اصول و اخلاق شکست خورد. در حالی که امیرالمومنین پیروز میدان بود چراکه امروز نامی از معاویه و امثال او نیست حال آنکه از حضرت امیر به بزرگی یاد می‌شود. این مسئله به دلیل این است که امیرالمومنین براساس قواعد و حقایق وجودی عالم عمل کرد و نگاه ایشان نگاهی فرآیندی بود.

افروغ با بیان اینکه متاسفانه عده‌ای به نام نقد هتاکی می‌کنند،‌ تصریح کرد: در حالی که بر اساس منویات امیرالمومنین یکی از ویژگی‌های نقد این است که ما بین ماقال و من قال تفاوت قائل شویم. به بیان دقیق‌تر در نقد به محتوا و مضمون کار داشته باشیم. متاسفانه این رویه در میان فعالان سیاسی ما رواج پیدا کرده است که در نقدها مضمون کلام را به ماهیت اشخاص پیوند می‌زنند و عناوین و الفاظ زننده‌ای نیز بعضاً در نقدها استفاده می‌‌کنند.

وی یادآور شد:‌ این شیوه نه تنها نقد به حساب نمی‌آید بلکه ضدنقد نیز خواهد بود. چرا که طرف مورد نقد اگر صعه‌صدر داشته باشد، می‌تواند از همین نوع ادبیات و شیوه نقد هتاکانه به عنوان ابزاری برای زیر سوال بردن و تضعیف طرف مقابل استفاده کرده یا اینکه مظلوم نمایی کند. بنابراین نقد باید علاوه بر مستدل و مستند بودن، با ادبیات مناسب و محترمانه مطرح شود. اهمیتی هم ندارد که این نقد در ارتباط با رئیس‌جمهور باشد یا نسبت به رئیس قوه قضاییه یا رئیس مجلس. نسبت به هر شخصی باید آداب نقد لحاظ شود.

این استاد دانشگاه گفت:‌ کسی که در زندگی خود قاعده‌مند و اخلاقی عمل می‌کند اساساً به خود اجازه نمی‌دهد که هتاکی و فحاشی کند. متاسفانه ما در سیاست‌مان نمره خوبی به اخلاق نمی‌توانیم بدهیم. ما تصور می‌کنیم مجازیم هرکس که در جناح ما نبود و همانند ما فکر نمی‌کرد،‌ می‌توانیم برای خراب کردن او دست به هر کاری بزنیم.

وی با تاکید بر اینکه ما نیازمند مدعی‌العموم اخلاقی در کشور هستیم، عنوان کرد: از‌ آنجا که اخلاق یکی از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی در کنار عدالت و آزادی بوده، بنابراین نظام ما باید سازوکاری تعبیه کند که بر مبنای آن کسی بداخلاقی نکند. حال می‌خواهد این فرد شهروند عادی باشد یا مقام عالی رتبه سیاسی. زمانی که ما صاحب یک جامعه اخلاقی باشیم بدون شک فشارهای اقتصادی نیز برای مردم قابل تحمل‌تر می‌شود و مردم احساس می‌کنندکه در جامعه‌ای زندگی می‌کنند که در آن اخلاق و معنویت و همبستگی حکمفرما است. اما متاسفانه حقیقت امر این است که ما در کنار فشارهای اقتصادی و تبعیض‌ها، کارنامه خوبی در زمینه اخلاق و عدالت اجتماعی نیز نداریم.

افزوغ ادامه داد:‌ بنده بر این باورم که اگر اخلاق در جامعه حکفرما بود، امروز شاهد وجود تبعیض نیز نبودیم. چراکه وقتی اخلاق در جامعه حکفرما شد، آن زمان تحت هر شرایطی حتی اگر انسان جان و آبرویش نیز تحت خطر قرار گرفت اما با این حال اصول اخلاقی را زیر پا نمی‌گذارد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: ما حق نداریم به اسم آزادی هر حرفی را با هر ادبیاتی بیان کنیم. نمونه این آزادی بیان بی‌قاعده امروز در جهان نیز حکمفرما است و ما شاهد هستیم که در کشور فرانسه به اسم آزادی بیان به مقام والای پیامبر گرامی اسلام بی‌حرمتی می‌‌شود و حاکمان این کشور نیز از این بی‌حرمتی‌ها علناً حمایت می‌کنند. کانت (فیلسوف فرانسوی) در مذمت این نوع رویکرد در آزادی بیان تصریح کرده است که آزادی برای انسان‌های قدیس معنا پیدا می‌کند و مفهوم آزادی نباید از سوی هر جاهل و بی‌خردی به بازی گرفته شود.

وی در ادامه گفت: متاسفانه نه تنها برخی سیاست‌مداران ما بلکه خیلی از چهره‌های آکادمیک در محافل علمی نیز معنای واقعی نقد را درک نکرده‌اند و خیال می‌کنند اگر یک شخص را با فحاشی و توهین بی‌آبرو کردند، او را مورد نقد قرار داده‌اند؛ در حالی که نقد یک مفهوم اساسی فلسفی دارد و اینگونه معنا می‌شود که می‌گویند حقیقت مطلق است ولی معرفت‌های ما از آنجا که سرشار از مفروض است، همراه با خطا است. اما درعین حال داوری نسبی نیست. چون معرفت‌ها سرشار از خطا هستند باید در معرض گفت‌وگو و داوری قرار گیرند، تا در نهایت داوری این معرفت‌های مختلف مشخص کند که کدام یک از معرفت‌ها به حقیقت نزدیک‌تر هستند.

افروغ افزود: در حوزه نقد نیز تمامی مقامات سیاسی، گروه‌ها و چهره‌های سیاسی این امکان را دارند که در فضایی سالم،‌ پاک و گفت‌وگو محور نظرات خود را بیان کنند. اما باید این به این حقیقت واقف باشند که فحاشی و هتاکی راه را بر گفت‌وگوی سالم می‌بندد و مسئله‌ای که ما امروز در فضای سیاسی کشور با آن درگیر هستیم.

سخنان روز گذشته رهبری برگرفته از سخن حق، فطرت و دین و آموزه اصیل دینی و سیره عملی پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار است که به مسلمانان به ارث رسیده و رهبری هم که قرار است این آموه‌های اسلامی را تحقق ببخشد، همین اصول و آموزه‌ها را به جامعه و مسئولان گوشزد می‌کنند.

منبع: تسنیم