چرا بایدن به آسانی نمی‌تواند به برجام بازگردد و تحریم‌ها را بردارد؟
بایدن اعلام کرده من به برجام برمی‌گردم؛ البته کارش ساده نیست؛ برای اینکه آنقدر تحریم‌های فرابرجامی در دوره ترامپ اعمال شد که کار سخت شده است.
اعتمادآنلاین| سید حسین موسویان، سخنگوی اسبق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران طی مصاحبه‌ای صحبت‌هایی درباره بایدن و برجام کرد که بخش‌هایی از آن را می‌خوانید:
آیا بایدن در عمل به برجام برمی‌گردد؟
تفاوت بایدن با ترامپ این است که چون برجام را خود دمکرات‌ها به‌عنوان دستاورد دیپلماسی صلح‌آمیز در سطح جهان معرفی کردند و ترامپ آمده بود انتقام بگیرد از اوباما و نه فقط برجام، بلکه میراث اوباما را در همه زمینه‌ها نابود کند و از طرف دیگر خود آقای بایدن جزئی از تصمیم‌گیرندگان برجام بود، شرایط به شکلی است که ایشان اعلام کرده می‌خواهم به برجام برگردم.
در رابطه با واکنش‌های داخلی به انتخابات آمریکا، تحلیل شما چیست؟
روز اول انتخابات وقتی احتمال رأی آوردن ترامپ قوت گرفت دلار 28هزارتومانی 30هزارتومان شد و از 2روز بعد که پیروزی بایدن قوت گرفت دلار از 30هزارتا 24هزارتومان آمد؛ یعنی بدنه جامعه ایران، اقتصاد و بازار ایران این واکنش را داشت. ضمن اینکه اگر ترامپ انتخاب می‌شد شاید این رقم به 32تا 34هزارتومان هم می‌رسید.
انتظار از بایدن چه باید باشد؟
الان یک زمینه‌ای فراهم شده که میزان و سطح خصومت کاهش پیدا کند. اصلا نباید تصور کرد با آمدن بایدن همه مشکلات ایران و آمریکا حل می‌شود و اصلا نباید تصور کرد بهشتی در روابط ایران و آمریکا ایجاد می‌شود. ایران و آمریکا دارای مشکلات اساسی هستند و فرقی ندارد چه دمکرات و چه جمهوریخواه سر کار باشند.
اما میزان خصومت تا کجا باشد؟ تفاوتش از زمانی است که برجام توافق شد دلار روی 3500ایستاد، قبل‌تر از زمانی که به طرف تنش رفتیم قطعنامه‌های سازمان ملل در دوران احمدی‌نژاد تصویب شد و دلار هزارتومانی 3500تومان شد، وقتی برجام اجرا شد دلار به‌مدت 3 سال ثابت ماند و تورم 40درصدی هم 9درصد شد این غیرقابل انکار است وقتی ترامپ از برجام خارج شد، تورم 9درصدی دوباره 40درصد شد و ارزش ریال هم از 3500تا 30 هزار تومان کاهش یافت.
مهم‌ترین مانع در بازگشت بایدن به برجام از نظر شما چیست؟
اگر همین مسیر مدیریت شود؛ یعنی ایران بتواند با همان مذاکرات چندجانبه یعنی 1+5 که ایران از ابتدا موافق و مبلغ آن بود، روند را ادامه دهد، بایدن اعلام کرده من به برجام برمی‌گردم؛ البته کارش ساده نیست؛ برای اینکه آنقدر تحریم‌های فرابرجامی در دوره ترامپ اعمال شد که کار سخت شده است.
هدف صهیونیست‌ها این بود که مسیر را به نقطه غیرقابل برگشت ببرند؛ یعنی کاری کنند هر رئیس‌جمهوری انتخاب می‌شود نتواند به برجام برگردد و تعامل بین ایران و آمریکا معنا نداشته باشد. بازگشت به برجام با توجه به اقیانوسی از تحریم‌هایی که ترامپ اعمال کرده برای بایدن خیلی سخت‌تر از دستیابی به برجام در دوره اوباماست. اگر این سختی 10برابر نباشد، کمتر نیست.
مهم‌ترین چالش‌های دیپلماسی ایران در هفته‌ها و ماه‌های آتی چه خواهد بود؟
من فکر می‌کنم از این به بعد چند چالش جدی خواهیم داشت؛ نخستین چالش ما صهیونیست‌ها هستند. آنها در دوره ترامپ نفوذ و قدرتی که در سیستم تصمیم‌گیری پیدا کردند در تاریخ 70ساله بی‌سابقه است. وقتی خود نتانیاهو می‌گوید: «من به ترامپ گفتم فشار حداکثری را اعمال کن، من به ترامپ گفتم از برجام خارج شو و من به ترامپ گفتم سپاه را در لیست تروریستی قرار بده.» این نشان از قدرت صهیونیست‌ها در دولت ترامپ بود. این را با دوره اوباما مقایسه کنید که هرچه به اوباما گفت برجام را انجام نده او انجام داد و از بغض و کینه اوباما به کنگره رفت و برای نخستین‌بار نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در کنگره علیه رئیس‌جمهور آمریکا سخنرانی کرد.
لابی صهیونیست‌ها و ایپک رها نخواهند کرد و اجازه نمی‌دهند خصومت ایران و آمریکا کاهش پیدا کند و اجازه نمی‌دهند بایدن به‌سادگی به برجام برگردد.
چند روز قبل یک وزیر اسرائیلی گفته بود اگر بایدن بخواهد به برجام برگردد به ایران حمله می‌کنیم؛ یعنی طبل جنگ می‌زنند که اگر می‌خواهید در خاورمیانه جنگ نشود به برجام برنگردید.
چالش دوم لابی و سیاست‌های عربستان و متحدانش است. اینها هم در دوران ترامپ ماه عسلشان بود. تفاوت این بود آنچنان روابط عربستان و آمریکا تنگاتنگ شد که منهای فروش‌های عجیب و غریب سلاح به عربستان که همیشه بوده در قضیه تکه‌تکه کردن خاشقجی نمی‌توانستید تصور کنید در سیستم آمریکا یک ژورنالیست همکار واشنگتن‌پست در کنسولگری عربستان قطعه‌قطعه شود و آمریکا رابطه‌اش را با آنها همچنان توسعه دهد!
سعودی‌ها هم خیلی تلاش کردند برجام صورت نگیرد، ویکی‌لیکس را ببینید، سعودی‌ها به آمریکا می‌گفتند شما به جای دیپلماسی به ایران حمله کنید. در جریان برجام دیدید سعودی‌ها به هم ریخته بودند، اما اوباما ایستاد و نه‌تنها برجام را اجرا کرد، بلکه با آتلانتیک مصاحبه کرد و گفت عربستان باید منطقه را با ایران شریک شود که سعودی‌ها فیوز پراندند و ترکی فیصل مقاله‌ای نوشت که ما در قضیه برجام زخمی شدیم دیگر به زخم ما نمک نپاش! پس این لابی هم به‌سادگی دست برنخواهد داشت. هم نتانیاهو و هم سعودی‌ها از پیروزی بایدن به‌شدت عصبانی هستند. آنها می‌خواستند ترامپ موفق شود.
مشکل دیگر دودستگی در داخل ایران است؛ در مورد اینکه اگر می‌خواهیم با آمریکا تقابل کنیم، چطور باید تقابل کنیم و اگر می‌خواهیم تعامل کنیم، چطور تعامل کنیم؟ آیا اصلا برجام خوب است یا نه؟ بعد از 5سال هنوز دعوا داریم که عده‌ای می‌گویند خیانت بود و عده‌ای می‌گویند خدمت بود. اسرائیلی‌ها و سعودی‌ها و نئوکان‌های آمریکا خیلی زود به نتیجه رسیدند که برجام برای آنها مضر بوده و به نفع ایران است، اما ما در داخل هنوز نتوانسته‌ایم به این جمع‌بندی برسیم.
چالش چهارم نئوکان‌های آمریکا هستند. ترامپ به‌رغم همه ضعف‌ها و مشکلاتی که داشت، مثل فساد اخلاقی، فساد مالی، هنجارشکنی بین‌المللی، هنجارشکنی در رابطه با متحدان آمریکا، نژادپرستی، کرونا، بیکاری و... با همه اینها 70میلیون رأی آورد. تفاوت بایدن و اوباما در حالت رأی مردمی 4میلیون بود، پس پایگاه این تفکر تقابل با ایران در آمریکا خیلی قوی است؛ چون این بدنه کسانی هستند که موافق خروج آمریکا از برجام و فشار حداکثری بودند.
اگر بایدن بخواهد به برجام برگردد، کار فوق‌العاده سختی خواهد داشت.
از نظر شما سخت‌ترین چالش کدام است؟
تحریم‌ها؛ چون در آمریکا رئیس‌جمهور خیلی راحت می‌تواند تحریم کند، اما نمی‌تواند بردارد و باید اول برود کنگره را قانع کند؛ مثلا می‌تواند سپاه را سازمان تروریستی اعلام کند، اما وقتی بخواهد این را بردارد، باید برود کنگره را قانع کند که چرا به این نتیجه رسیده سپاه سازمان تروریستی نیست.
چالش صهیونیست‌ها در دومین درجه است؛ چون دستاوردهایی در دوره ترامپ داشته‌اند که ممکن است تکرار نشود به‌خاطر همین نتانیاهو قبل از اینکه به بایدن تبریک بگوید از ترامپ تشکر می‌کند به خاطر کارهای بی‌سابقه‌ای مثل الحاق جولان، انتقال پایتخت به بیت‌المقدس و سوم بحث ایران.
آمدن بایدن فرصتی است، ما نباید توهم بزنیم، فکر نکنیم بایدن اگر به برجام برگردد، معنایش این است که از رژیم صهیونیستی دیگر حمایت نخواهد کرد یا روابطش را با سعودی‌ها قطع خواهد کرد.
آمریکا روابط خوبی با عربستان خواهد داشت و مسئله اسرائیل همچنان مسئله اول سیاست خارجی آمریکا خواهد ماند، اما قضیه فرصت فقط خلاصه می‌شود در یک نکته، آن هم کاهش تشنج و خصومت بین ایران و آمریکاست.
همین پروسه در دوره بایدن می‌تواند رخ دهد. چون بایدن هم ممکن است شرط و شروط بگذارد.
من مطمئن نیستم بایدن با شرط و شروط بخواهد به برجام برگردد برای اینکه او خوب می‌داند و کارشناسانش هم حرفه‌ای هستند و کسانی هستند که در برجام مذاکره کرده‌اند و می‌دانند هر تغییری حتی یک جمله باید به کنگره برود.
الان که سنا دست جمهوریخواهان افتاده، از طرفی باید به شورای امنیت سازمان ملل برود و قطعنامه 2231 باید تغییر کند و از سوی دیگر باید مورد توافق 1+5قرار بگیرد. فکر می‌کنم بایدن این مقدار را می‌فهمد و ذهنم این نیست که بایدن بگوید این کارها را بکنید مثل 12شرط پمپئو! تنها چیزی که او غیررسمی توقع خواهد داشت این است که دامنه تنش منطقه‌ای مهار شود یعنی اگر در منطقه تنش افزایش یابد کار او برای بازگشت به برجام سخت می‌شود.
از نظر شخصیتی بایدن این امکان را دارد که ابتکارعمل‌هایی برای اعتماد‌سازی نشان بدهد؟
بله، بایدن شخصیتا شاید مقداری شناختش از اوباما هم بیشتر باشد، چون با مقامات ایران نشست و برخاست داشته نه فقط با آقای ظریف با سفرا و مقامات در دوره‌های مختلف دیدار داشته و سابقه کار سیاسی‌اش از اوباما بیشتر است اما پیچیدگی دوره بایدن خیلی بیشتر از دوره اوباما است. فشار اسرائیل و سعودی هم هست و ضدانقلاب‌ها هیچ‌وقت چنین میدانی پیدا نکردند جولان بدهند؛ آنها در دوره ترامپ جان گرفتند. زمانی سر و گوش آب می‌دادم ببینم منافقین چه غلطی می‌کنند کسی که غذا می‌برد می‌گفت روزی 300غذا برای دفتر آنها در کنار کاخ سفید می‌بریم! یعنی لشکر ریخته‌اند آنجا، اینها ول نخواهند کرد.
در این 3ماه باقیمانده دوره ترامپ باید مراقب بود این دیوانه اوضاع را بد‌تر نکند و از بهمن‌ماه تا ریاست‌جمهوری ما بحث مذاکره و رابطه را به سطل آشغال بیندازیم و فقط بحث بازگشت بایدن به برجام را دنبال کنیم.
نکته من این است چون پیچیده است باید تسهیل کرد. این ساده نیست و باید مراقب بود کار سخت شود، چه در منطقه چه در مواضع و چه در شعارها، اگر 10بار عبارات رکیک درباره آقای بایدن به‌کار ببرید همین می‌شود که سعودی‌ها و صهیونیست‌ها می‌روند می‌گویند بفرمایید ببین چطور به حیثیت شما توهین می‌کنند! نباید بهانه دست لابی اعراب و صهیونیسم داد و بگذاریم بایدن آرام به برجام برگردد.
منبع: همشهری
دیدگاه تان را بنویسید