آشنا از ریاست مرکز بررسی‌های استراتژیک استعفا کرد، ربیعی به جای او نشست
استعفا، برکناری یا کناره‌گیری؟ / اقدامی ستودنی در میان همفکران
آشنا گفت که در مورد حواشی ایجاد شده در مورد چرایی ضبط در باغ کتاب تهران و دسترسی به فایل‌های مصاحبه به زودی «به مسوولان ذی‌ربط» پاسخ خواهد داد.
اعتمادآنلاین| «هر آنکه جانب اهل خدا نگه دارد/ خداش در همه حال از بلا نگه دارد/ حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست/ که آشنا سخن آشنا نگه دارد» حسام‌الدین آشنا با این غزل از حافظ هم با دولت خداحافظی کرد هم نشان داد که احتمالا نگران سرنوشت سیاسی‌اش بعد از همه این حواشی است و هم تلویحا اشاره کرد که حرف‌هایی برای گفتن دارد. ظهر روز پنجشنبه رییس‌جمهوری طی حکمی «علی ربیعی» سخنگوی دولت و دستیار ارتباطات اجتماعی رییس‌جمهوری را با حفظ سمت به عنوان رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری منصوب کرد.
به گزارش روزنامه اعتماد، حسن روحانی در حکم ربیعی نوشت:«انتظار دارد با بهره‌گیری از آرا و نظریات اندیشمندان و صاحب‌نظران و نیز همکاری دستگاه‌های اجرایی نسبت به ارایه پیشنهادات، گزارشات و طرح‌های جامع و راهبردی در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعم از حوزه‌های داخلی و بین‌المللی با رعایت سیاست‌های کلی نظام اقدام نمایید.» اما بخش نامتعارف این پیام انتصاب آنجا بود که هیچ نامی از حسام‌الدین آشنا برده نشد و برخلاف احکام انتصاب که در پایان از «خدمات» مدیر پیشین قدردانی می‌شود، در پایان این حکم خبری از قدردانی از آشنا نبود. انتشار این خبر کافی بود تا رخوت خبری روز پنجشنبه شکسته، خبر در فضای رسانه‌ای منتشر و در فضای مجازی با خیل تحلیل‌ها و اظهارنظرها و حواشی مواجه شود. پس از آن و در سکوت مقامات رسمی فضای رسانه‌ای و مجازی دراختیار اخباری به نقل از «منابع آگاه و مطلع» و «شنیده‌ها» قرار گرفت.
استعفا، برکناری یا کناره‌گیری؟
در حکم جایگزینی علی ربیعی خبری از آشنا نبود، از سویی هیچ مقام رسمی هم نگفت که واقعیت تغییر و تحول در ریاست مرکز تحقیقات بررسی‌های استراتژیک استعفا، برکناری یا کناره‌گیری بوده است. نهادی که مسوولیت انجام پروژه تاریخ شفاهی «آن سوی دولت» را به ریاست حسام‌الدین آشنا برعهده داشت و از دل آن «رسوایی برای دولت و حاکمیت» به بیرون آمد.
ابتدا شنیده شد که حسام‌الدین آشنا در نشستی با حسن روحانی مشاجره لفظی سختی را از سر گذرانده و درنهایت روحانی او را از این سمت برکنار کرده است. بعد از اینکه این خبر در فضای رسانه‌ای دست به دست شد، خبرگزاری اصولگرای تسنیم هم مدعی شد که آشنا از سوی روحانی برکنار شده است. به فاصله کوتاهی خبرگزاری دولتی ایرنا خبر داد که آشنا استعفا کرده است.
اما اولین واکنش «حسام‌الدین آشنا» به ماجرای استعفا یا برکناری در گفت‌وگو با «اعتماد» بود. او تاکید کرد که استعفا کرده است. آشنا در مورد آغاز احضار و بازجویی‌ها و در پاسخ به اینکه آیا از او برای پاسخ دادن درخواست شده، گفت که «چه درخواست شده باشد چه درخواست نشده باشد، آماده پاسخگویی به دستگاه قضایی است.» او گفت که در مورد حواشی ایجاد شده در مورد چرایی ضبط در باغ کتاب تهران و دسترسی به فایل‌های مصاحبه به زودی «به مسوولان ذی‌ربط» پاسخ خواهد داد. او البته در پاسخ به این پرسش که چه فردی در دفتر شما بعد از این اتفاق پناهندگی گرفته و به امریکا رفته است، گفت که چنین کسی را نمی‌شناسد. درنهایت حسام‌الدین آشنا که به عنوان چهره‌ای امنیتی شناخته می‌شود از مرکز بررسی‌های استراتژیک رفت تا یک چهره با پیشینه امنیتی دیگر در دولت یعنی علی ربیعی جانشین او شود.
برداشت عجیب از یک استعفا
استعفای آشنا میان دولتی‌ها و حامیان آن به عنوان یک اقدام ستودنی مورد قضاوت قرار گرفت تا آنجا که علیرضا معزی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری در واکنش به این استعفا در توییترش نوشت:«روایت تجربه‌ها، کامیابی‌ها، چالش‌ها، ایده‌ها و راه‌حل‌ها، میراثی برای آیندگان و کارنامه‌ای به افکار عمومی است؛ پروژه ارزشمندی که نباید در غوغای حواشی پررنگش نادیده گرفته شود. به دکتر حسام‌الدین آشنا خداقوت می‌گویم و استعفای مسوولانه‌اش را در این روزگار مسوولیت‌گریزی، ارج می‌نهم.» این تقدیر از «استعفای مسوولانه» میان جریان‌های سیاسی هم‌سو با دولت و حتی خبرنگاران نزدیک به دولت هم دیده می‌شد؛ بی‌آنکه به ابعاد این استعفا توجه شود. اول آنکه این استعفا حدود 5 روز بعد از رخداد انجام شد و اگر قرار بر استعفای مسوولانه بود باید بلافاصله بعد از اتفاق انجام می‌شد. دوم آنکه به دلیل شرایط امنیتی ایجاد شده اساسا آشنا امکان تداوم حضور در این سمت را از طرف نهادهای امنیتی پیدا نمی‌کرد و سوم هم خبری است که در مورد مشاجره آشنا و روحانی به دلیل لو رفتن مصاحبه‌ها منتشر شد که گفته می‌شود منجر به صدور حکمی برای علی ربیعی شد. این خبر
تکذیب نشد و مشخص است که پس از این مشاجره اگر آشنا استعفا نمی‌داد، روحانی او را برکنار می‌کرد چه آنکه متن حکم علی ربیعی برای جانشینی آشنا نیز موید همین نظر است که اختلافات جدی میان این دو یار قدیمی و رییس و مشاور نزدیک ایجاد شده بود. بنابراین، این رویکرد که استعفای آشنا می‌تواند گام مهمی در «استعفای مسوولانه در جمهوری اسلامی» باشد مبتنی بر واقعیت نخواهد بود.
پس لرزه‌های امنیتی
ساعاتی پس از انتشار خبر «استعفا یا برکناری» پس‌لرزه‌های امنیتی آن نیز آغاز شد. بعد از اولین واکنش آشنا، خبر آمد که او توسط «واجا» بازداشت شده است. برخی معتقد بودند که وزارت اطلاعات او را بازداشت کرده تا احیانا یک نهاد امنیتی دیگر همچون اطلاعات سپاه وارد ماجرا نشود و همان‌طور که رییس‌جمهوری دستور داده همه چیز از طریق وزارت اطلاعات بررسی شود. خبر بازداشت آشنا به صورت رسمی تکذیب نشد و اگرچه دیگر پاسخگوی تلفن همراه و تماس‌های خبرنگاران نبود اما واکنش‌های توییتری و دسترسش به آن نشان می‌داد که احتمالا بازداشتی در کار نبوده است. او روز جمعه هم تصویری از خود در مسجد گوهرشاد منتشر کرد و نوشت:«نایب‌الزیاره همه کسانی که التماس دعا گفته‌اند و نگفته‌اند؛ نفرین کرده‌اند و نکرده‌اند؛ بد گفته‌اند و نگفته‌اند. در این ماه مبارک از هم بگذریم و به خداوند پناه ببریم. نظرات را باز می‌گذارم تا هر چه دل تنگ‌تان می‌خواهد، بگویید و از او بخواهید.»
او که در این چند روز بخش‌هایی از زیارت عاشورا یا احادیث و شعر توییت می‌کرد بالاخره پس از خداحافظی با پاستور و برای اولین‌بار بعد از لو رفتن فایل مصاحبه ظریف به صورت تفصیلی در مورد این اتفاق توضیح داد. او نوشت که مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری بنا داشته در راستای آگاهی‌سازی تخصصی دستاوردهای دولت یازدهم و دوازدهم مستندسازی کند که تاکنون 4 جلد آن در قالب کتاب آماده شده است. او توضیح داد که آذر ماه 99 مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری مسوول نظارت بر اجرای قرارداد نهاد ریاست‌جمهوری با شخصی حقیقی بود که تولید و تدوین محصول فرهنگی- هنری «کارنامه/ آن سوی دولت» را برعهده داشت. به گفته آشنا مقرر شده بود، گزیده خروجی‌های تصویری و مکتوب برنامه در توافق با مصاحبه‌شوندگان و با اعمال ملاحظات ضروری از طریق صداوسیما، نمایش خانگی، مطبوعات و کتاب در دسترس عموم قرار گیرد و نسخه قابل انتشار محدود آن نیز طبق استانداردهای مرسوم، آرشیو شود. 33 گفت‌وگو با 28 نفر از وزیران و معاونان رییس‌جمهوری اسفند ماه 99 به پایان رسیده و اکنون در مرحله پساتولید قرار دارد.
او در ادامه این رشته توییت از «راهزنان حرفه‌ای» یاد کرد که با «شبیخون سیاسی» تلاش دارند ضرورت این اقدام را زیر سوال برده و انتشار نابهنگام فایل صوتی برای «یک برنامه‌سازی آموزنده، روشمند و غیرمحرمانه» را مورد «سوءاستفاده سیاسی و رسانه‌ای» قرار دهند تا «در قامت یک معضل سیاسی و امنیتی» جلوه کند. او از همکارانش در مرکز بررسی‌های استراتژیک دفاع و ابراز امیدواری کرد که «مسوولان ذی‌ربط به جای دراز کردن حکیم‌باشی حداقل یک مسیر نفوذ را شناسایی کنند؛ تا مشخص شود رییس‌جمهور برای کاوش دقیق، شفاف و بدون ملاحظه درباره چگونگی دست‌اندازی به این میراث ملی هیچ خط قرمزی ندارد؛ «خوش بود گر محک تجربه آید به میان/ تا سیه روی شود هر که در او غش باشد» او از درگاه «رهبری، دولت، قوای مسلح و همه خدمتگزاران کشور» طلب بخشش «قصور و تقصیر» کرد.
پیش از این رشته توییت اما خبرهای دیگری نیز منتشر شد که نشان می‌داد بررسی‌های امنیتی به صورت جدی آغاز شده است. ابتدا گفته شد که 109 نفر از دست‌اندرکاران این پروژه بازداشت شده‌اند که البته عدد آن تایید نشد. پس از آن مطرح شد که حدود 20 نفر از اعضای نهاد ریاست‌جمهوری بازداشت شده‌اند. ساعاتی بعد علی قاصی‌المهر، دادستان تهران خبر داد که «درباره انتشار فایل صوتی ظریف هنوز کسی را بازداشت نکرده‌ایم.» با این حال یک منبع مطلع به «اعتماد» گفته که فرآیند بازجویی‌ها از تمامی دست‌اندرکاران از خبرنگاران تا تمام حاضران در مصاحبه آغاز شده است. همچنین گفته می‌شود که تلفن‌های همراه و وسایل الکترونیک برخی از اعضای نهاد ریاست‌جمهوری و حاضر در فرآیند تولید این برنامه هم برای بررسی به نهادهای امنیتی تحویل داده شده است. البته خبری نیز در مورد بازرسی از دفاتر مقامات دولت منتشر شد که ایرنا به نقل از یک منبع آگاه در دفتر سخنگوی دولت آن را تکذیب کرد.
علاوه بر این در فضای مجازی برخی خبرنگاران خارج از کشور مدعی شدند که برخی نهادهای امنیتی نیز به این فایل‌ها دسترسی داشته و از احتمال رخنه و نفوذ در این نهادها و نشر فایل‌ها به خارج از کشور نوشته و گفتند. در این حال حامد شمس، رییس روابط عمومی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی که دیروز در یکی از اتاق‌های مجازی کلاب‌هاوس در مورد فرآیند انجام مصاحبه با محمد شریعتمداری توضیح می‌داد، مدعی شد که پروتکل‌های امنیتی سفت و سختی برای انجام این مصاحبه‌ها برقرار بوده است. او گفت که حتی به محافظان وزیر هم اجازه حضور داده نشده و حتی عکسی از آن نیز به روابط عمومی داده نشده است. او البته توضیح داد که چند روز پیش فیلم مصاحبه نه برای روابط عمومی بلکه به دفتر شخص وزیر تحویل داده شده است. شمس گفت که مصاحبه وزیر حاوی ناگفته‌های ویژه‌ای نیست اما توضیحاتش نشان می‌داد که پروتکل‌های امنیتی شدیدی حاکم بوده است. در این چند روز خبرهایی در مورد انتقال باقی فایل‌های مصاحبه به خارج از کشور نیز شنیده شد که گفته می‌شود، فایل صوتی آذری‌جهرمی نیز می‌تواند همین‌قدر حاشیه ایجاد کند.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رییس کمیسیون امنیت ملی در مجلس دهم اما معتقد است در این فرآیند درز اطلاعاتی رخ نداده و به ایلنا توضیح داده که «هیچ‌گونه درز اطلاعاتی انجام نشده و تصمیمی که ناشی از یک تقابل نهادینه است منجر به این کار شده و این نشانه خوبی برای سیاست خارجی ایران نیست.» او البته انتشار این فایل از سوی ظریف را هم فرضیه درستی نمی‌داند و معتقد است این کار نه تنها کمکی به منافع ملی نمی‌کند بلکه موضع خود ظریف را در سیاست خارجی تضعیف می‌کند.
ظریف همچنان روی سیبل
اگرچه پنجشنبه‌ای که گذشت روز آشنا و حواشی آن بود اما فایل ظریف در تمام این روزها در صدر اخبار و حواشی قرار داشته است. وزیر امور خارجه هنوز به ایران بازنگشته اما در تیررس توپخانه مجلس یازدهمی‌ها و اصولگرایان قرار دارد و گویا برای رسانه‌های راست‌گرا کارویژه‌‌ای تعریف شده تا هجمه به ظریف را در قالب مصاحبه تداوم بخشند. در همین راستا علیرضا نظری، نماینده خمین گفته بحث استیضاح ظریف در دستورکار است. همچنین سیداحمد علم‌الهدی نیز در خطبه‌های پیش از نماز جمعه دیروز با بیان اینکه «جریان‌های فتنه‌انگیزی که در داخل وجود دارد و جریانی که ولایت نظام را مورد هتک قرار می‌دهد ما در مقابل این فتنه‌ها نباید ساکت باشیم» گفت:«زمانی که می‌خواستند برای هسته‌ای مذاکره کنند و جریان برجام پیش بیاید به دروغ گفتند اگر معیشت را می‌خواهید باید مذاکره کنیم و بی‌خیال هسته‌ای شویم.» علم‌الهدی به اظهارات ظریف در مورد میدان و دیپلماسی هم واکنش نشان داد و گفت:«پس از برجام، تورم ما به 50 رسید و ارزش پول این‌گونه شد حالا که برجام شکست خورده یک دوگانه دروغین برای اینکه شکست برجام را توجیه کنند، میدان و دیپلماسی را جلو کشیدند. منظور از میدان قوه
قهریه و میدان جنگ است و فرمانده این میدان شهید بزرگوار قاسم سلیمانی بود که این میدان نگذاشت کار پیش رود، میدان نگذاشت یا شما عرضه نداشتید، کار را پیش ببرید؟»
دیدگاه تان را بنویسید