نظرخواهی از مخالفان و منتقدان می‌تواند جلوی استبداد رای را بگیرد/ فراهم شدن فضای نقد باید در فضای عمومی مانند صدا وسیما باشد/ رئیسی با همکاری قوه قضائیه انحصار در صدا و سیما را بشکند

اعتمادآنلاین| تماس از سوی سیدابراهیم رئیسی با فعالان سیاسی همچنان ادامه دارد. این موضوع به بحث اول در بین اصلاح‌طلبان تبدیل شده است. برخی به آن خوش‌بین هستند و می‌گویند این کار می‌تواند از شکل‌گیری فضای بسته در چهار سال آینده جلوگیری کند. برخی هم معتقدند که هنوز برای اظهارنظر درباره اثرات این کار زود است و بهتر است که منتظر بمانیم و ببینیم که در آینده همکاران رئیسی در دولت چه برخوردی با مخالفان و منتقدان می‌کنند. همقطاران رییسی در جریان اصولگرایی اما با سخنان مختلف خود نشان می‌دهند که احتمالا در دولت پیش رو قرار است فضایی شکل بگیرد که تنها حامیان افکار و ایده‌های آنان در این دولت حضور داشته باشند. آنان تاکید می‌کنند که دولت در کنار سایر قوا با یک تفکر اداره می‌شود و به این ترتیب حاکمیت در ایران یک‌دست می‌شود.

به گزارش روزنامه اعتماد، بر این اساس فعالان سیاسی می‌گویند این نوع سخن گفتن از آینده کشور با تماس‌هایی که گرفته می‌شود به نوعی تضاد دارد، ولی بیشتر گروه‌ها و فعالان سیاسی اصلاح‌طلب تاکید دارند که این یک اقدام مثبت است. آنان در واقع می‌گویند ما نباید با افکار و نگاه منفی به استقبال این اقدام برویم و بهتر است که نسبت به این رفتار از سوی رئیسی خوش‌بین باشیم. به هر حال آن‌گونه که اصلاح‌طلبان گفته‌اند تقریبا همه فعالان سیاسی تماس‌های گرفته شده از سوی رئیسی را بی‌پاسخ نگذاشته‌اند و هر کدام بنا به نظر خودشان به این تماس‌ها پاسخ داده‌اند.

در همین حال محمدتقی فاضل میبدی فعال سیاسی اصلاح‌طلب می‌گوید که اگر باب نقد باز شود این اتفاق خوبی است منتها باید دقت کرد که فراهم شدن فضای نقد باید در فضای عمومی باشد؛ مثلا در صدا و سیما این امکان فراهم شود تا منتقدان و کسانی که افکار مخالف دارند حضور پیدا کنند. در عین حال فاضل میبدی تاکید دارد که رئیسی باید با همکاری قوه قضاییه انحصاری بودن صدا و سیما را بشکند و فضای طرح نظرات مختلف را در این رسانه فراهم کند. او بر این باور است که اگر قرار است انتقادات شنیده شود بهتر است که این انتقادات در فضای عمومی جامعه مطرح شود و بهترین بستر برای طرح این انتقادات صدا و سیما است. در ادامه مشروح گفت‌وگو با فاضل میبدی را می‌خوانید.

***

*آن طور که فعالان سیاسی اعلام کرده‌اند از سوی قوای قضاییه و مجریه با آنان تماس گرفته شده است. گویا آقای رئیسی به همکاران خود دستور داده تا از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب درباره وضعیت کشور نظرخواهی کنند و همچنین از آنان بخواهند انتقادات خود را بیان کنند. نظر شما درباره این اقدام آقای رییسی چیست؟ آیا می‌تواند در آینده کشور تاثیر مثبتی داشته باشد؟

این تماس‌هایی که با فعالان سیاسی گرفته شده است دو مساله اصلی دارد؛ یک مساله، تماسی است که از سوی یک قوه حالا یا قوه قضائیه یا قوه مجریه با فعالان سیاسی و منتقدان گرفته می‌شود. مساله دوم این است که این تماس‌ها در چه مسیری هدایت می‌شود؟ بعد از آنکه نظرات جمع‌آوری شد، این نظرات و انتقادات در چه مسیری حرکت می‌کند؟ اینکه برنامه اصلی برای این تماس‌ها چیست و آنان می‌خواهند با این نظرات چه کنند را من به‌طور دقیق نمی‌دانم و هنوز هم به‌طور روشن مشخص نیست ولی با این حال می‌توان درباره اصل این اقدام اظهارنظر کرد.

به نظر من اصل این کار یعنی تماس با منتقدان و مخالفان و فعالان سیاسی گروه‌های مختلف، اگر در همه دولت‌ها و از سوی همه دولتمردان اتفاق می‌افتاد، حتما می‌توانست کاری ماندگار و اثربخش باشد. به هر حال باید توجه داشت که نظرخواهی از مخالفان و منتقدان و همچنین نظرخواهی از مردم می‌تواند جلوی استبداد رای را بگیرد. اینکه قوه‌ای همگان را دعوت به نظرخواهی می‌کند به معنی این است که احتمالا تمام افکار و تمام سلیقه‌ها را به رسمیت می‌شناسد و می‌خواهد که به آنها بها بدهد. حتما که در افکار و سلایق مختلف هست. حتما افکار کسانی که منتقد هستند نیز در بین آنان جای دارد. به هر حال این اقدام خیلی تفاوت دارد با کسی که منتقدان را سرکوب می‌کند و تلاش می‌کند جلوی اظهارنظر آنان را بگیرد یا حتی اگر کسی حرف مخالفی زد آن را محکوم می‌کند. به همین خاطر من معتقدم که ارتباط برقرار کردن با گروه‌های مختلف و همچنین شنیدن افکار منتقدین و مخالفان و استفاده کردن از آنان کار خوب و پسندیده‌ای است.

اینکه دولتی بعد از مستقر شدن بیاید از صاحب‌نظران و همفکران خودش دعوت کند و نظرخواهی کند به نظرم خیلی کار مهمی نیست. مهم این است که انسان در تدبیر امور از کسانی دعوت کند و از کسانی نظرخواهی کند که مخالف او هستند و به او و عملکردش نقد دارند. امیدواریم که این اتفاق رخ دهد و اتفاقا در صداوسیما هم انجام شود. یعنی از منتقدان دعوت کنند که بیایند در مقابل مردم نظرات خود را بیان کنند. ما زمانی شاهد بودیم که نسبت به منتقدان جفا می‌شد حالا اگر به جای جفا، وفایی باشد و از آنان برای اظهارنظر دعوت کنند خب این حتما خیلی خوب است.

*چقدر فکر می‌کنید که این کار به نتیجه مثبتی برسد؟ برخی فکر می‌کنند که این اقدامات تنها در ابتدای کار است و احتمال دارد که به زودی به دست فراموشی سپرده شود.

بنده نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که در سال‌های آینده یا حتی در ماه‌های آینده چه اتفاقی می‌افتد و کسانی که قرار است اعضای کابینه آقای رئیسی را تشکیل دهند به چه سمتی می‌روند. اما به هر حال می‌توان گفت که اگر باب نقد باز بشود این اتفاق خوبی است منتها باید دقت کرد که فراهم شدن فضای نقد باید در فضای عمومی باشد مثلا در صدا وسیما این امکان فراهم شود تا منتقدان و کسانی که افکار مخالف دارند حضور پیدا کنند و از طرف دیگر کسانی که مدافع وضع موجود هستند بیایند در مقابل هم قرار بگیرند و با یکدیگر به بحث بنشینند؛ در این شرایط مردم می‌توانند قضاوت کنند.

اینکه تنها نظرات منتقدان به صورت مکتوب و سربسته باشد و به دفتر یا مرکزی ارسال شود این به نظر من خیلی مهم و موثر نیست. برای بیان نظرات باید یک تقابل آرایی شکل بگیرد تا مردم بتوانند خوب و بد را تشخیص بدهند و خودشان انتخاب کنند که کدام نظر بهتر است. اگر چنین کاری درعرصه قوای مجریه و قضاییه باشد به نظرم می‌توانیم امید داشته باشیم که به جایی برسد، چراکه ممکن است وقتی تماس می‌گیرند یا دعوت به نظر‌خواهی کنند، در پی آن صدها نامه و نظر را از سوی افراد مختلف دریافت کنند و بعد همه این نظرات را در مرکزی جمع کنند حالا در حالت خوبش هم کسی بنشیند این نظرات را بخواند و بعد همه را به بایگانی بسپارند و در آرشیو بگذارند که این به نظرم خیلی موثر نیست،

راه‌حل موثر این است که این نظرخواهی و طرح انتقاد باید در محضر عموم مردم باشد و همه مردم از آن نظرات مطلع شوند تا قضاوت عموم تعیین کند کدام شیوه در اداره امور کشور بهتر است. این روزها سالگرد شهادت شهید بهشتی و هفته قوه قضاییه است. همین فرصت مناسبی است که منتقدان را دعوت کنند. ببینند ناقدان چه کسانی هستند و چند نفر را به صدا و سیما دعوت کنند تا حرف‌های خود را بزنند و کسی هم برای پاسخگویی بیاورند. به این ترتیب می‌توان گفت که مشخص می‌شود که نظر چه هست و منتقدان چه می‌گویند و چه پاسخ‌هایی به آنان داده می‌شود. اما اینکه نظرات تنها به صورت فردی و سر بسته مطرح شود به نظرم خیلی نمی‌تواند موثر باشد. اما به هر حال تاکید می‌کنم که نفس این تماس گرفتن‌ها و جویا شدن نظرات کار خوبی است.

*با شما به عنوان فعال سیاسی از قوه قضاییه یا قوه مجریه تماسی گرفته شده است؟

از طرف قوه قضائیه که تماسی با بنده نگرفته‌اند اما از طرف قوه مجریه و آقای رئیسی با من هم تماس گرفتند. من این کار را مثبت دیدم و به نظرم نفس کار خیلی خوب است. اینکه زنگ بزنند به چهره‌های مختلف سیاسی و به آنان احترام بگذارند خیلی خوب است. من گفتم هر گره‌ای که از کار کشور گشوده شود خوب است حالا هر کسی که می‌خواهد آن را انجام بدهد خیلی مساله‌ای نیست. مهم این است که اقدامی در راستای حل مشکلات مردم باشد و ما هم از آن استقبال می‌کنیم. من هم در پاسخ قرار شد که فکر کنم و در تماس‌های بعدی نظرات خودم را بیان کنم.

*اگر با شما از قوه قضائیه تماس بگیرند شما چه انتقادی به این قوه دارید و فکر می‌کنید چگونه این قوه می‌تواند عملکرد خود را بهبود ببخشد؟

من در این حوزه تخصص ندارم و پرونده‌ای هم نداشته‌ام که بخواهم از تجربه خودم و مشکلات خودم بگویم. ولی موضوعات کلی و حوادثی در کشور وجود دارد که می‌توان درباره آن به نتایجی رسید. ما شاهد هستیم که در مملکت ما فساد به معنای واقعی وجود دارد. در بسیاری از بخش‌ها می‌بینیم که مفسدین حضور دارند و هرچقدر هم که با آنان برخورد می‌شود در بخش‌های مختلف همچنان هستند و به کار خود ادامه می‌دهند. از طرفی جرایم و آسیب‌های اجتماعی زیادی در کشور هست که بنابر اعلام مقامات رسمی این جرایم در حال رشد هستند و سال به سال هم به آمار آنها اضافه می‌شود. روندی که وقوع جرایم در کشور ما طی می‌کند یک روند صعودی است.

خب بنابر این گزارش‌ها اگر بخواهیم یک نگاه کلی و یک نتیجه‌گیری کلی داشته باشیم می‌توانیم بگوییم که اگر قوه قضاییه می‌توانست با جرایم برخورد کند و به‌طور ریشه‌ای به مساله جرم و جنایت رسیدگی کند حتما این روند برعکس می‌شد و ما شاهد روند نزولی جرایم بودیم در حالی که این اتفاق نیفتاده است. حال این سوال مطرح می‌شود که قوه قضاییه با این همه پرسنل، نیرو، بودجه و امکانات چرا نتوانسته است در این زمینه موثر و مفید عمل کند و چرا باید ما شاهد باشیم که روز به روز به تعداد پرونده‌های قضایی افزوده می‌شود. بحث تقلیلی جرم هست که می‌بینیم تقلیل جرمی واقع نشده است و این نشان می‌دهد که جایی از عملکرد این قوه اشکال دارد. در عین حال در میان عموم این موضوع مطرح می‌شود و برخی مدعی هستند که برای حل برخی مشکلات باید پول خرج کرد یا پارتی را واسطه کرد و اگر این نقل قول و ادعاها صحت داشته باشد این نشان می‌دهد که فساد در دستگاه قضایی رخنه کرده است و این سیستم سالمی نیست. اهل فن و متخصصان می‌گویند که این نوع سیستم دادرسی ایراد دارد و باید اصلاح شود.

الان ما شاهد هستیم که وکلا پول‌های کلانی از مردم بابت پرونده‌های مختلف می‌گیرند. انتظار این است که امروز به جای اینکه مردم این‌قدر برای حل مشکلات قضایی خود خرج کنند و به وکلا پول بدهند هر کدام از طرف‌های دعوا به راحتی مشکلات‌شان در این سیستم حل و فصل شود و شاهد نباشیم که این همه امور اداری دست و پاگیر مانع زندگی مردم شود.

*در حالی که از سوی قوه مجریه و رییس‌جمهوری منتخب با برخی فعالان سیاسی اصلاح‌طلب تماس گرفته می‌شود، بعضی از اصولگرایان تلاش دارند که بگویند حتما در چهار سال آینده همه‌چیز در همه قوا یک‌دست می‌شود و گویا نمی‌خواهند اجازه دهند هیچ فکر مخالفی جریان داشته باشد و تاکید دارند که همه‌چیز یک‌دست شده است. نظر شما در این باره چیست؟

اینکه بعضی‌ها می‌گویند حاکمیت یک‌دست شده یا می‌شود به نظرم سخن زیبایی نیست. نمی‌شود کشور را با یک نظر و یک‌دست شدن اداره کرد. شما در دنیای پیشرفته ببینید که نظرهای مختلف وجود دارد و اگر کشوری خواسته باشد به صورت انحصاری همه امور خود را با یک سلیقه اداره کند حتما در این مسیر با مشکلات فراوانی مواجه شده و نتوانسته که مسائل مردم را حل کند. بر این اساس من معتقدم که آقای رئیسی باید با همکاری قوه قضاییه انحصاری بودن صداوسیما را بشکند تا بتواند از این طریق فضایی فراهم کند که منتقدان نظرات خود را بیان کنند. صداو سیما نباید در دست یک سلیقه باشد. اگر این انحصار شکسته شود، نظرهای مختلف مطرح می‌شود و مردم می‌توانند درباره عملکردها به درستی قضاوت کنند.