ردپای نوع خاصی از پنهانکاری در برخی تصمیمات اجرایی مشاهده می‌شود

محمدصادق جوادی حصار سخنگوی حزب اعتماد طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: یکی از ویژگی‌های مهم دولت‌هایی که بر بلندای اراده عمومی مردم‌شان روی کار می‌آیند، شفافیت و صداقت است. در نقطه مقابل آن دسته از ساختارهایی که مورد اقبال اکثریت عمومی جامعه قرار ندارند، اغلب از طریق پنهانکاری و عدم شفافیت تلاش می‌کنند تا امورات خویش را پیش ببرند. این گزاره به اندازه‌ای در فرهنگ و هویت ایرانیان رخنه کرده که بخش قابل توجهی از اشعار و نوشته‌های شعرا و ادیبان ایران‌زمین به نفی ریاکاری و ستایش شفافیت و صداقت اختصاص پیدا کرده است.

حافظ در ابیات متعدد در ضرورت این شفافیت و پرهیز از ریاکاری از این دست، سخن می‌گوید که: «دلم زصومعه بگرفت و خرقه سالوس/کجاست دیرمغان و شراب ناب کجا»

اما این روزها، ردپای نوع خاصی از پنهانکاری در برخی تصمیمات اجرایی مشاهده می‌شود که به نظرم می‌بایست، هرچه سریع‌تر در خصوص آن روشنگری صورت بگیرد. در این یادداشت بر ذکر چند مثال تلاش خواهم کرد، پرده از این نوع رفتارها کنار بزنم. اگر در خاطرتان مانده باشد، در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم، خبری روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت که بازتاب‌های وسیعی در جامعه پیدا کرد. در خردادماه در بحبوحه انتخابات ریاست‌جمهوری1400خبر رسید که مجلس به دنبال محدودسازی فضای مجازی از طریق تصویب طرحی با عنوان «صیانت از فضای مجازی» است. در آن ایام برخی افراد نزدیک به دولت اصولگرایان اعلام کردند، رییس‌جمهوری با این ایده مخالف است و به گونه‌ای فضاسازی کردند که انگار طراحان این طرح بدون هماهنگی با رییس دولت تازه بر صدر نشسته این ایده را پیگیری کرده است.

زمان گذشت و گذشت تا اینکه روز گذشته خبر رسید که رییس‌جمهوری در شمایل رییس شورای عالی فضای مجازی، اعلام کرده است: «طرح صیانت از فضای مجازی باید در مجلس به سرانجام برسد.» این عبارات در نقطه مخالف اظهاراتی است که قبلا در خصوص دیدگاه ایشان در خصوص طرح صیانت مطرح شده بود. نمونه دیگر این نوع رفتارهای غیرشفاف به ماجرای حذف ارز ترجیحی باز می‌گردد. دولت در بطن لایحه بودجه 1401، موضوع حذف ارز ترجیحی را گنجانده بود، اما زمانی که نمایندگان از دولت می‌خواستند راهکار جایگزین برای حمایت از اقشار محروم ارایه کند، دولت زیر بار این خواسته نمایندگان نمی‌رفت. در همان زمان برخی نمایندگان عضو کمیسیون برنامه و بودجه اعلام کردند، «دولت مایل به حذف ارز ترجیحی است، اما نمی‌خواهد مسوولیت این تصمیم را بپذیرد و ترجیح می‌دهد توپ حذف ارز ترجیحی در زمین مجلس باقی بماند.» متاسفانه از این نمونه رفتارها در دولت سیزدهم زیاد است. نوع خاصی از رفتارهای غیرشفاف که به نظر می‌رسد برآمده از عدم اعتماد به نفس در دولت است. باید عمیقا از این عدم شفافیت در گفتار و رفتار از کسانی که ادعای شفافیت دارند، تاسف خورد. همان‌طورکه اشاره شد دلیل آن هم احتمالا کمبود اعتماد به نفس است. به هر حال دولت با رای بالایی روی کار نیامده و شاید احساس می‌کند افکار عمومی تصمیمات دولت را برنمی‌تابد. هرروز مشکلات را به گردن دیگری انداختن و خود را در سایه قرار دادن، نشانه فقدان قطعیت در تصمیم‌سازی‌ها است.

به هر حال دولتی که با تصویب طرح صیانت موافق است، ضرورتی ندارد که به گونه‌ای متضاد، شمایل مخالف به خود بگیرد تا این پالس را به افکار عمومی ارسال کند که همراه مطالبات آنهاست، اما در بزنگاه‌ها به گونه‌ای دیگر رفتار کند. به هر حال هر دولتی، یک نظام فکری و یک رویکرد خاص دارد. دولت فعلی نیز در زمره اصولگرایان و در منتها عِلیه راست قرار دارد. مشخص است که مواضع این دولت با جبهه پایداری و... همخوان است. ضرورتی ندارد که دولت، نوع دیگری بگوید و شکل دیگری رفتار کند. در زمان دولت اصلاحات مشخص بود که مانیفست دولت، مبتنی بر گزاره‌هایی چون جامعه مدنی، مردمسالاری، شایسته‌سالاری، تنش‌زدایی و... است. دولت‌های بعدی هم هرکدام رویکرد خاص خود را به صورت شفاف داشتند، این دولت هم اگر موافق طرح صیانت، حذف ارز 4200 تومانی، بهبود مناسبات با روسیه و... است، بهتر است به صورت شفاف اعلام کند. یک ضرب‌المثل قدیمی وجود دارد که می‌گوید، «گاوی که در پنهان بار بردارد (یعنی حامله شود) به ناچار آشکارا می‌زاید.» عباراتی که نشان می‌دهد رفتارها و رویکردها و تصمیم‌ها، سرانجام روزی روشن خواهد شد. افراد و جریاناتی که اعتماد به نفس دارند و بر اراده مردم خود تکیه دارند از شفافیت هراسی ندارند، اما افراد جریاناتی که نگران کشف حقیقت هستند، به گونه‌ای متفاوت سخن می‌گویند و نوع دیگری عمل می‌کنند.