اورانیوم غنی‌ شده ایران به 18 برابر حد مجاز در برجام رسیده است

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه در گزارش خود اعلام کرد که ایران در ارائه پاسخ‌های «معتبر فنی» به سوال‌های آژانس درباره پیدا شدن مواد هسته‌ای در ایران طی سه سال گذشته ناکام بوده است.

به گزارش فارس، شبکه خبری الجزیره نوشت که در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین اشاره شده است که ذخایر اورانیوم غنی سازی شده ایران به 18 برابر حد مجاز در توافق هسته‌ای رسیده است.

در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده است که تا 15 ماه مه 2022 (25 اردیبهشت) بر آورد می‌شود که ذخیره اورانیوم غنی سازی شده ایران به 3809.3 کیلوگرم رسیده باشد. 

خبرنگار روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال نیز نوشت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش روز دوشنبه خود اعلام کرد که ایران در ارائه پاسخ‌های «معتبر فنی» به سوال‌هایش درباره پیدا شدن مواد هسته‌ای در ایران طی سه سال گذشته موفق نبوده است.

وی در ادامه نوشت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اضافه کرده است که ایران در حال حاضر 43.1 کیلیوگرم اورانیوم غنی شده تا 60 درصد دارد که تقریبا افزایشی 10 کیلوگرمی داشته و مقدار اندکی از آن نیز به اورانیوم فلزی تبدیل شده است. 

خبرنگار وال‌استریت ژورنال نوشت که آژانس در گزارش خود اعلام کرده است: «از زمانی که اژانس ذرات اورانیوم با منشاء انسانی (anthropogenic origin) در سه سایت پیدا کرده، به ایران چند فرصت داده تا درباره وجود این مواد توضیح دهد  اما ایران توضیحاتی که از نظر فنی در ارتباط با آن چیزی که آژانس در این مکان‌ها پیدا کرده، معتبر باشد، ارائه نکرده است».

خبرگزاری رویترز نیز نوشت که هفته آینده نشست شورای حکام که 35 کشور عضو آن برگزار خواهد شد و احتمال صدور قطعنامه انتقادی علیه تهران در این نشست وجود دارد.

خبرگزاری رویترز در این گزارش سعی کرد که به ایران هراسی به دلیل افزایش ذخایر اورانیوم غنی سازی شده ایران دامن بزند و نوشت که ایران به اورانیوم غنی سازی شده مورد نیاز برای ساخت یک بمب اتمی دست پیدا کرده است.

این خبرگزاری انگلیسی نوشت که در صورتی که 42 کیلوگرم اورانیوم تا 60 درصد غنی سازی شده را به میزان مورد نیاز غنی سازی بیشتر انجام داد، امکان ساخت یک بمب اتمی وجود دارد.

در توافق برجام که در دولت آقای روحانی با گروه 1+5 حاصل شده بود، ایران مجاز به ذخیره سازی 300 کیلوگرم گاز "هگزا فلوراید اوانیوم" (UF6) تا درصد غنای 3.67 درصد بوده است. (این میزان معادل 202.8 کیلوگرم اورانیوم غنی سازی شده می باشد).

همچنین ایران حق داشت تنها اندکی بیش از 5 هزار سانتریفیوژ IR-1‌ را در تاسیسات نطنز داشته باشد. بر اساس برجام، ایران باید فعالیت در تاسیسات هسته‌ای فردو را تعطیل می‌کرد.

برجام در جولای 2015 (تیرماه 1394) در حالی حاصل شد که قرار بود در ازای محدودیت برنامه هسته‌ای ایران، آمریکا و کشورهای غربی تحریم‌ها علیه ایران را لغو کنند، اما در همان دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، رئیس جمهور اسبق آمریکا نیز واشنگتن به نقض مفاد این توافق پرداخته بود.

اما سال 2016، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق و جمهور خواه آمریکا در حالی روی کار آمد که یکی از وعده‌های انتخاباتی وی، خروج از برجام بود.

ترامپ سرانجام در اردیبهشت ماه سال 1397، خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از برجام را اعلام و کارزار فشار حداکثری علیه ایران را آغاز کرد. ترامپ مدعی بود که برجام،‌ بدترین توافقی بود که وی دیده است.

آمریکا در حالی از برجام خارج شده بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش‌های فصلی و متعدد خود، پایبندی ایران به متن توافق برجام را اعلام کرده بود.

کشورهای اروپایی طرف برجام، پس از خروج آمریکا از برجام به ابراز تاسف پرداخته و اعلام کردند که برجام توفقی چند جانبه بوده و تا زمانی که ایران به آن پایبند باشد، این کشورها نیز به برجام متعهد خواهند ماند.

آلمان، فرانسه و انگلیس که سه کشور اروپایی عضو برجام بودند اعلام کردند که برای جبران خسارت ایران ناشی از خروج آمریکا از برجام ساز و کار مالی ایجاد خواهند کرد تا تراکنش مالی با ایران را تسهیل کند. این ساز و کار مالی که در ابتدا "اس پی وی" نام داشت سرانجام با نام "اینستکس" راه اندازی شد.

اروپایی‌ها پس از خروج آمریک از برجام همچنان به وعده دادن به ایران ادامه می‌دادند و ساز و کار اینستکس نیز عملا هیچگونه کارایی برای ایران نداشت و تنها یک تراکنش مالی از طریق این ساز و کار مالی انجام شد.

سرانجام ایران، در سالگرد خروج آمریکا از برجام،‌ کاهش تعهدات هسته‌ای خود را آغاز کرد. ایران هر بار دو ماه به طرف‌های باقیمانده در برجام فرصت می‌داد تا به تعهدات خود تحت برجام پاببند باشد و پس از هر دو ماه، تعهدات بیشتری را کاهش می داد تا سرانجام ایران در پنجمین و آخرین گام کاهش تعهدات برجامی خود اعلام کرد که  دیگر با هیچ محدودیتی در تعداد سانتریفیوژها و حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و از این به بعد برنامه هسته‌ای ایران صرفا بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت.

سرانجام دولت ترامپ در بهمن ماه 1399 در حالی به کار خود پایان داد که به هدف خود برای به زانو در آوردن ایران و تحمیل توافق جدید ناکام ماند اگر چه مردم ایران پس از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام با فشارهای شدیدی مواجه شدند.

پس از روی کار آمدن دولت «جو بایدن» در آمریکا، در نهایت قرار شد که مذاکرات برای احیای برجام برگزار شود که البته مذاکرات مستقیم بین ایران و گروه ۱+۴ از فروردین سال گذشته آغاز و مذاکرات غیرمستقیم هم از طریق نماینده اتحادیه اروپا بین ایران و آمریکا در جریان بود و پیام‌ها به واسطه مورا رد و بدل می‌شد. ۶ دور این مذاکرات تا ۳۰ خرداد ماه ۱۴۰۰ در دولت دوازدهم برگزار شد، ولی در پی کارشکنی‌های آمریکا و با وجود پیشرفت‌هایی که حاصل شده بود، به نتیجه‌ای نینجامید. سید عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد و معاون سابق وزیر امور خارجه در اظهاراتی در همان روز و بعد از نشست کمیسیون مشترک با بیان این‌که ملاک ما رسیدن به یک توافق خوب است، درباره روند مذاکرات، اظهار داشت: به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود. با آمدن دولت سیزدهم قرار شد در این زمینه تصمیم گیری شود که در نهایت با رایزنی‌های انجام شده هشتم آذر ماه سال گذشته این مذاکرات برای رفع تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا در شهر وین کلید خورد. دور هفتم مذاکرات، هشتم آذر ماه در وین آغاز و هیأت ایرانی با هدف تمرکز جدی بر مسئله رفع تحریم‌ها علیه ملت ایران، با ترکیبی حقوقی و اقتصادی در این نشست شرکت کرد. 

روز دوشنبه ششم دی ماه نیز دور هشتم مذاکرات در شهر وین آغاز و در نهایت ۲۰ اسفند ماه مذاکرات برای رایزنی‌های نهایی در پایتخت‌ها دچار وقفه شد. «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همان روز در توئیتی نوشت: به دلیل عوامل خارجی به وقفه در گفت‌وگوهای وین نیاز است. متن نهایی اساسا آماده و روی میز است. به‌ عنوان هماهنگ‌کننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه اعضای برجام و آمریکا برای غلبه بر وضعیت فعلی و نهایی کردن توافق ادامه خواهم داد. پس از آن سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در توئیتی نوشت: وقفه اعلام شده در مذاکرات وین می‌تواند زمینه ساز حل موضوعات باقیمانده و بازگشت نهایی باشد. دستیابی به موفقیت در گفت‌وگوها تمرکز اصلی همه طرف‌ها خواهد بود. هیچ عامل خارجی بر اراده مشترک ما به منظور حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت.

همزمان هم خبرنگار فارس مطلع شد که این وقفه به معنای توقف در مذاکرات نیست و رایزنی‌ها کماکان از پایتخت‌ها ادامه خواهد داشت. در همین راستا نیز پیام‌ها بین ایران و آمریکا از طریق انریکه مورا هماهنگ کننده گفت‌وگوها و آنگونه که امیرعبداللهیان اعلام کرد از طریق جوزپ بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، برخی وزرای اروپایی و منطقه مبادله شد و Non-Paper هایی بین ایران و آمریکا رد و بدل شد که امیرعبداللهیان در داووس اعلام کرد که ایران در سفری که اخیرا انریکه مورا به تهران داشت ابتکار جدیدی را روی میز گذاشته است. ابتکاری که پیش از این نیز سعید خطیب‌زاده در نشست هفتگی با خبرنگاران به آن اشاره کرده و گفته بود: برخی راه‌حل‌ها پیشنهاد شد و اگر آمریکا پاسخ دهد می‌توانیم به وین برگردیم.