رحیم صفوی چگونه از اعدام نجات پیدا کرد؟

جنگ هشت ساله ایران و عراق که یکی از فاجعه‌های بشری در قرن گذشته بود که با وجود سپری شدن سی سال پس از پایان جنگ هنوز هم ناگفته های بسیاری درباره آن باقی مانده و بازماندگان دفاع هشت ساله جنگ هم یا واقعیت را با سانسور به مخاطبان خود تحویل می دهند و یا اینکه اصل ماجرا را بازگو نمی کنند.

به گزارش دیده بان ایران، ماجرای پرونده «اعدام فرماندهان» در پایان جنگ یکی از همین معماهای حل نشده ای است که تا به امروز روایت های متفاوتی از آن منتشر شده است.

مرداد ماه سال 93 سرلشکر رحیم صفوی در سخنانی درباره پایان جنگ و اتفاقات پیش آمده در آن زمان اظهار مدعی شد: «آقای هاشمی و میرحسین موسوی و یکی، دو نفر دیگر نزد امام رفتند و گفتند: از نظر اقتصادی، کفگیر به ته دیگ رسیده و دولت نمی‌تواند هزینه جنــگ را تأمین کند و پولی برای ادامه جنگ نداریم. در مورد این مسائل باید از آقا محسن سؤال کنید، حتی می‌توان از آقای هاشــمی هم سؤال کرد. چون ما از سال ۱۳۶۵ به بعد، میزان فروش نفــت را زیر ۱۰ دلار برده بودیم. آن زمان قیمت نفت چقدر بود؟»

او گفته بود: «آقا محسن خیلی برای جنگ زحمت کشــید. رهبری سیاسی جنگ، یعنی آقای هاشــمی، با حضرت امام و رهبری نظامی جنگ هماهنگ نبود. به نظر من، آقای هاشمی به فکر قدرت بعد از امام بود و می‌خواست بعد از امام کشــور را اداره کند. لذا می‌خواست قدرت را در دست داشته باشد و شاید پیش خود فکر می‌کرد در این جنگ نباید همه چیز از بین برود. این برای حفظ قدرت خود و ادامه حکومت خودش بود که نمی‌خواست همه منابع کشور از بین برود.»

این بخش از سخنان سرلشکر رحیم صفوی با واکنش تند مرحوم هاشمی روبه رو شد و به دنبال آن شهریور ماه 93 خبری بر خروجی سایت اطلاع رسانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با تیتر «هاشمی کدام فرمانده سپاه را از اعدام نجات داد؟» قرار گرفت.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، بدون نام بردن مستقیم از سرلشکر صفوی تاکید کرد که وقتی این فرمانده، فاو را "با آن همه امکانات و اموال" رها کرده، صادق خلخالی -حاکم شرع سابق دادگاه های انقلاب و نماینده وقت مجلس- خواستار اعدام او و دو نفر دیگر بوده ولی با مخالفت او مواجه شده است.

هر چند خبر به دلیل برخی ملاحظات به سرعت از روی خروجی برداشته شد، اما غلامعلی رجایی فاش ساخت منظور رفسنجانی از فرمانده جنگی که از دادگاه های نظامی بعد از خاتمه جنگ ایران و عراق اطلاع داشته ،رحیم صفوی بوده است.

قدرت علیخانی یکی از مشاوران آقای هاشمی نیز در همین رابطه یعنی سخنان رحیم صفوی واکنش نشان داد و خطاب به او پرسید: «اینکه فاو پس از آزادی به چه کسی غیر از حضرتعالی سپرده شد و چقدر توانستی آن را حفظ کنی؟ و در این ارتباط گفتنی بسیار است.»

از سوی دیگر حجت‌الاسلام علی رازینی نخستین رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح و مسئول مستقیم رسیدگی به پرونده تخلفات نیروهای مسلح در سال‌های پایانی جنگ (64 تا 67) برخی اظهار نظر ها درباره حکم امام (ره) پس از پایان جنگ برای برخورد با خاطیان و مقصران شکست ها در نبرد هشت ساله را رد کرد و آن حکم را در ارتباط با "خیانت فرماندهان جنگ" ندانست.

نماینده فعلی مجلس انقلابی یازدهم اظهارات درباره صدور حکم اعدام برای سه تن از فرماندهان جنگ را رد کرد و گفت" هیچ  پرونده خیانت یا مسائل دیگر برای فرماندهان رده بالای جنگ - چه ارتشی و چه سپاهی- وجود ندارد."

رازینی این را اضافه کرد که «حداکثر موردی که در آن زمان رخ داده و مسئولان و حضرت امام(ره) نیز در جریان آن قرار گرفتند و منجر به برکناری یک مسئول و نه حتی به زندان رفتنش شد، درگیری دو نیرو بر سر مقداری ملزومات و ساختمان بود.»

اما غلامعلی رجایی ماجرا را اینگونه توضیح می دهد:« مرحوم هاشمی می گفت پس از عقب نشینی صفوی از فاو که برای سامان دادن نیروهای جبهه به جنوب رفته بود، مرحوم خلخالی به او مراجعه کرده و گفته بود آمده است بخاطر از دست دادن فاو و دادن تلفات زیاد، سه نفر از فرماندهان سپاه و جنگ را اعدام کند چون باعث این همه خسارت و ضرر به کشور ضرر شده و کشور را در وضعیت بسیار بدی قرار داده بودند.

می گفت به آقای خلخالی گفتم شما که الآن قاضی دادگاه جنگ نیستی، قاضی دادگاه انقلابی. گفت بالاخره قاضی منصوب امام که هستم. گفتم دلایلت را برای محاکمه بنویس و استدلال کن تا آخر جنگ که دادگاه تشکیل شود. می گفت حتی در آخر جنگ که امام دادگاه رسیدگی به تخلفات فرماندهان را زیر نظر من تشکیل دادند که متشکل از چند نفر از قضات برجسته بودند و زیر نظر من کار می کردند، تمایل بود بعضی ها را اعدام کنند، علت این تصمیم به عملیات خیبر بر می گشت که در آن الحاق بین نیروها از جزیره وبیرون جزیره ممکن نشد و یک گردان نیروی ما بکلی نابود شد.

می گفتند خیلی از بزرگان -ازجمله رییس جمهور وقت- می خواستند فرماندهانی که باعث این تلفات شده بودند اعدام شوند اما من اجازه ندادم که دادگاه نظامی با این نیروها که با خلوص جنگیده بودند والبته گاهی هم ضعف نشان داده بودند برخورد کند .عملا می گفت وی باعث نجات جان آنها از اعدام شده است ولی حالا اینگونه با او رفتار می کنند.»

بدین ترتیب معلوم می شود رحیم صفوی به عنوان متهم در دادگاه جنگی محاکمه شده و حتی صدور حکم اعدام برای وی مطرح بوده است که با پا در میانی رفسنجانی موضوع منتفی می شود.

مرحوم هاشمی می گوید با حکم امام (ره) دادگاه های نظامی برای بررسی تخلفات جنگی زیر نظر وی تشکیل شده است. او قاضی ها را تعیین کرده و حتی جلوی تشخیص آنها در صدور حکم را نیز گرفته است! آقای هاشمی در آن زمان رئیس مجلس و قوه مقننه بود. 

در دوم مرداد ۱۳۶۷ آیت الله خمینی طی حکم مخصوصی علی رازینی رئیس وقت سازمان قضائی نیرو های مسلح را موظف ساخته بود تا دادگاه های ویژه ای برای بررسی تخلفات جنگی تشکیل دهد . همچنین رویه قضائی نیز طی نشده و سرانجام با دخالت رفسنجانی که مقامی غیرقضائی بوده است فرجام احکام تعیین شده است. البته چون محتوی پرونده و دفاع متهم ها مشخص نیست لذا نمی توان در خصوص درستی این ادعاهایی که در بالا به آن اشاره شد، قضاوت کرد.