ارزیابی‌ها از پایان‌ بی‌نتیجه مذاکرات قطر چیست؟

 

روز شنبه و پس از انتظار ۴ ساعته خبرنگاران برای برگزاری نشست خبری میان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر امور خارجه کشورمان، این پیام به جهان مخابره شد که بن‌بست مذاکرات شکسته شده و تهران و واشنگتن این بار در یک کشور حاشیه خلیج فارس و البته همچنان غیرمستقیم مذاکرات را از سر خواهند گرفت. 

به گزارش ایلنا، به همین منظور نیز علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه روز سه شنبه عازم قطر شد تا دور جدیدی از مذاکرات را که به زعم بسیاری از کارشناسان دور پایانی تلقی می‌شد، آغاز کند. 

در غیاب خبرنگاران در دوحه، «نورنیوز» رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی در خصوص روز نخست این مذاکرات نوشت: شروع این مرحله از مذاکرات با گفت‌وگوی علی باقری، مذاکره کننده ارشد کشورمان و انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا کلید خورد. در اولین روز، گفت‌وگوها بر سر موضوعات باقی مانده با «رویکردی فنی و با جدیت» دنبال شده است.

امیدواری برای نزیک شدن به توافق در قطر اما تنها تا بعد از ظهر روز چهارشنبه ادامه داشت که یکی دیگر از خبرگزاری‌ها از شکست و پایان مذاکرات خبر داد و نوشت: پایان گفت‌وگوهای دو روزه؛ سنگ اندازی آمریکا صدای مورا را هم درآورد. 

انرکیه مورا در پایان این مذاکرات در حساب توئیتری خود نوشت: دو روز مذاکرات فشرده و غیرمستقیم در دوحه در خصوص برجام. متأسفانه هنوز پیشرفتی که تیم اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده به آن امید داشت، حاصل نشده است. همکاری‌ها را با فوریت بیشتر برای دستیابی به توافقی کلیدی در راستای منع اشاعه و بازگشت ثبات به منطقه ادامه خواهیم داد.

پایگاه خبری «اکسیوس» نیز به نقل از یک مقام آمریکایی مدعی شد که ایرانی‌ها هیچ حس فوریتی از خود نشان نداده و مسائلی که پیش از این حل شده بود را مجددا مطرح کرده و حتی مسائل جدید غیرمرتبط با برجام را طرح کرده‌اند. در همین راستا خبرنگار «وال استریت ژورنال» به نقل از دو دیپلمات غربی مدعی شد که ایران در مذاکرات دوحه بازگشت به برجام را مشروط به توقف تحقیقات پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کرده است. 

ناصر کنعانی، سخنگوی جدید وزارت امور خارجه در صفحه توییتر خود در مورد مذاکرات دوحه نوشت: در ادامه روند مذاکرات رفع تحریم‌ها، گفتگوهای فشرده‌ای طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه با وساطت "انریکه مورا" در دوحه برگزار شد. نظرات و پیشنهادهای عملیاتی ایران درباره موارد باقیمانده طرح شد و طرف مقابل نیز ملاحظات خود را ارائه کرد. در مورد ادامه مسیر و مرحله بعدی گفت‌وگوها، طبق روال همیشه "باقری" و "مورا" در تماس خواهند بود. 

حسین امیرعبداللهیان در نخستین واکنش نسبت به پایان مذاکرات در دوحه، در گفت‌وگو با همتای قطری خود گفت: ​ارزیابی ما از مرحله اخیر مذاکرات در دوحه مثبت است. تاکید می‌کنم که ما برای رسیدن به توافقی خوب، قوی و پایدار جدی هستیم و در صورت واقع‌بینی آمریکا، توافق دست یافتنی است. مذاکره‌کننده ارشد ما همواره با ابتکار عمل و در مسیر تحقق توافقی قابل قبول گام بر می‌دارد و ما بر ادامه مذاکره تا رسیدن به توافق مبتنی بر واقع بینی مصمم هستیم.

در جهت جمع بندی آنچه تا امروز و در جریان مذاکرات دوحه اتفاق افتاده است، روز پنجشنبه جلسه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد منعقد شد. جوزپ بوررل در پایان این نشست در حساب توئیتر خود نوشت: با گذشت بیش از یکسال از مذاکرات، ما خطر عبور نکردن از نقطه پایان را داریم. باید در اسرع وقت توافق را نهایی کنیم و به اجرای کامل برجام بازگردیم. 

مجید تخت روانچی، نماینده کشورمان در سازمان ملل نیز در این نشست در سخنانی گفت: ایران به دیپلماسی چندجانبه متعهد است که نتیجه آن باید تضمین کننده لغو موثر و قابل راستی‌آزمایی همه تحریم‌های غیرقانونی باشد. ایران ضمانت‌های قابل راستی‌آزمایی و عینی از آمریکا درخواست کرده و اینکه، آمریکا بار دیگر تعهدات خود را نقض نخواهد کرد، تحریم‌ها به بهانه‌ها یا عناوین دیگر - همانطور که در دولت قبلی آمریکا اتفاق افتاد - اعمال نخواهد شد و سازوکار‌های برجام مورد سوءاستفاده قرار نخواهد گرفت. در واقع، این‌ها حداقل مقتضیات برای اطمینان نسبی از ثبات در برجام به شمار می‌روند.

نماینده کشورمان در پایان این نشست در حساب توئیتر خود نوشت: تیم ما آماده تعامل سازنده برای دستیابی به توافق است. اگر آمریکا واقع بینانه عمل کند و قصد جدی برای اجرای تعهدات خود نشان دهد، توافق دور از دسترس نیست.  

هرچند روند فرسایشی مذاکرات برای احیای برجام موجب شد تا اعلام شکسته شدن بن‌بست در روز شنبه حتی نتواند تحرکی را در میان افکار عمومی و نخبگان کشور پدید بیاورد اما کوچکترین روزنه‌های امید شکل گرفته در جامعه یکی پس از دیگری با پایان‌های بی‌نتیجه دورهای مذاکراتی به ناامیدی مبدل شده و شاید در آینده خیلی نزدیک دیگر خبرهای مرتبط با برجام حتی نتواند ساعتی بر بازار ارز و سکه تاثیر بگذارد و از این جهت نیز کارآیی خود را از دست بدهد.

در این شرایط است تنها انتظار از دولت سیزدهم شاید این باشد که یک بار برای همیشه این شجاعت را داشته باشد تا مرگ توافق هسته‌ای را بصورت رسمی اعلام کند چراکه این توافق دیرزمانی است که مانند بیمار مرگ مغزی شده تنها با دستگاه زنده است.