ترکیه جای ایران را می‌گیرد؟

روزنامه هم‌میهن در نوشتاری با عنوان رقابت موشکی ترکیه و ایران نوشت: ترکیه سال 2022 را با شلیک موفقیت‌آمیز سامانه موشکی دفاع هوایی دوربرد «سایپر» ساخت داخل علیه هدفی در 62 مایلی به پایان رساند. این آزمایش کمتر از دو ماه پس از آن انجام شد که ایران از نسخه توسعه‌یافته سامانه باور-373 خود رونمایی کرد و مدعی شد که با موفقیت یک هدف را در فاصله 186مایلی منهدم کرده است.

اسماعیل دمیر، رئیس ریاست صنایع دفاعی ترکیه (SSB)، آزمایش سایپر را در 30 دسامبر در توئیتی ستود و آن را «هدیه سال نو برای ملت ترکیه» اعلام کرد. سایپر طولانی‌ترین برد را در سری موشک‌های پدافند هوایی ترکیه در سال‌های اخیر دارد. از دیگر سامانه‌هایی که آنکارا برای این پدافند هوایی لایه‌ای ملی ساخته است، می‌توان به موشک‌های برد کوتاه و میان‌برد Hisar-A و Hisar-O و برد بلند Hisar-U اشاره کرد. سامانه‌های سونگر و کورکوت برای درگیری با اهداف زیر پنج مایلی طراحی شده‌اند و یک دفاع کوتاه‌برد و در ارتفاع پایین مناسب برای محافظت از سربازان در میدان نبرد از خود به نمایش می‌‌گذارد.

باور-373 ایران که در آگوست 2019 وارد خدمت شد، نقشی مشابه در پدافند هوایی ملی ایران ایفا می‌کند. در نوامبر 2022، رسانه‌های دولتی ایران گزارش دادند که نسخه ارتقایافته این سامانه ساخته و آزمایش شده است. در این آزمایش، رادار سیستم ظاهراً یک هدف را از فاصله 280 مایلی شناسایی کرده و آن را از فاصله 250 مایلی ردیابی کرد و با استفاده از موشک جدید صیاد-4 آن را در فاصله 186 مایلی منهدم کرد. یکی از فرماندهان ارشد ایرانی حتی ادعا کرده است که این سیستم می‌تواند با هواپیماهای نسل پنجم مقابله کند. همانطور که ترکیه توانایی سایپر را برای هدف قرار دادن اهدافی در فاصله 60 مایلی نشان داد، ایران دفاع هوایی لایه‌لایه خود را در رزمایش نظامی ذوالفقار 1401 که در 29 دسامبر آغاز کرد، به نمایش گذاشت.

به گزارش رسانه‌های ایران، سامانه «مرصاد» ساخت ایران در جریان این رزمایش یک پهپاد را که در ارتفاع 25هزار پایی در 93 مایلی خارج از حریم هوایی ایران فعالیت می‌کرد، ردیابی و سرنگون کرد. مرصاد براساس سیستم آمریکایی MIM-23 Hawk که ایران قبل از انقلاب 1979 به‌دست آورده بود، ساخته شده است. (اتفاقاً، ایالات‌متحده و اسپانیا برای کمک به کی‌یف در سرنگونی پهپادهای ساخت ایران که روسیه علیه آن استفاده می‌کند، موشک‌های هاوک را به اوکراین ارسال می‌‌کنند) ایران همچنین در این رزمایش از پدافند هوایی کوتاه‌برد و ارتفاع کم خود با نام «مجید» - که تقریباً هم‌رده کورکوت و سونگور ترکیه است - و سامانه‌های برد بلند «15 خرداد» و «تلاش»، استفاده کرد.

ایران و ترکیه علاوه بر تاکید مکرر بر توسعه موفقیت‌آمیز دفاع هوایی لایه‌ای بومی، در موارد مختلف ادعا کرده‌اند که سامانه‌های Siper و Bavar-373 آنها حتی می‌توانند با اس-400 روسیه رقابت کنند. مطبوعات ترکیه همواره سایپر را به‌عنوان «رقیب» اس-400 توصیف می‌کنند. به‌همین‌ترتیب، زمانی که ایران در سال 2019 از باور-373 رونمایی کرد، ادعا کرد که این سامانه از اس-300 قدرتمندتر و با اس-400 همخوانی دارد. ایران یک نوع پیشرفته از اس-300 را که در سال 2016 دریافت کرد، استفاده می‌کند. ترکیه در سال 2019 اس-400 را خریداری کره است. آنکارا و تهران در نهایت قصد دارند انواع سیستم‌های تولید داخلی خود را صادر کنند.

بنابرگزارش‌ها، ایران در اوایل جنگ در اوکراین یکی از سامانه‌های باور-373 خود را به سوریه عرضه کرد. گزارش‌های مختلف حاکی از آن است که ایران حداقل تلاش کرده است تا برخی از پدافند هوایی پیشرفته خود را در اختیار سوریه قرار دهد، اگرچه اسرائیل به احتمال زیاد از هرگونه تلاش برای استقرار پدافند هوایی ایران در خاک سوریه جلوگیری خواهد کرد.

ایران به‌شدت تحریم شده است و همکاری نظامی‌اش با روسیه و برخوردش با معترضان، این کشور را بیش از پیش منزوی کرده است. از سوی دیگر، ترکیه می‌تواند بازار بزرگتری را برای سیستم‌های داخلی خود در سال‌های آینده به‌دست آورد.

ترکیه در نوامبر، قراردادی با اندونزی برای تامین موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد خان (نسخه صادراتی بورا-1 ترکیه که در سال 2017 رونمایی شد) و یک سیستم دفاع هوایی لایه‌ای نامشخص امضا کرد. در شرایطی که ایران و روسیه بیش از هر زمان دیگری منزوی شده‌اند، ترکیه ممکن است بتواند مشتریان بیشتری را برای سیستم‌های بومی خود در سال‌های آینده به دست آورد.